گنج‌دره یا چیاخزینه؛ گنج بزرگ انسان‌های اولیه در هرسین کرمانشاه که ۱۰ هزار سال قدمت دارد
محوطه باستانی گنج‌دره در هرسین کرمانشاه یکی از کهن‌ترین سکونتگاه‌های نوسنگی ایران است که قدمتی بیش از ۱۰ هزار سال دارد. این تپه با آثار معماری، ابزار سنگی، سفال‌گری اولیه و نشانه‌هایی از اهلی‌سازی بز و باور‌های مذهبی، تصویر روشنی از زندگی انسان‌های نخستین ارائه می‌دهد.
راز بقا: محوطه باستانی گنج‌دره، یکی از مهم‌ترین مناطق استقرار انسانی در دوران نوسنگی ایران به‌شمار می‌رود که در روستای قیسوند از توابع شهرستان هرسین، واقع شده است.
به گزارش راز بقا، این سایت تاریخی در تاریخ ۵ آذر ۱۳۸۰ با شماره ۴۳۹۴ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده و امروزه یکی از منابع ارزشمند برای مطالعات باستان‌شناسی دوران پیش‌ازتاریخ محسوب می‌شود.
موقعیت جغرافیایی و مشخصات فیزیکی تپه
به گزارش راز بقا، تپه گنج‌دره در کنار جاده اصلی هرسین به کرمانشاه، در فاصله ۷ کیلومتری از شهر هرسین واقع شده و ارتفاع آن از سطح دریا بین ۱۳۰۰ تا ۱۴۰۰ متر است. این تپه با ارتفاعی در حدود ۵ متر و قطری ۴۰ متری، مساحتی معادل ۱۳۰۰ متر مربع را پوشش می‌دهد. کاوش‌های علمی در این محوطه از سال ۱۹۶۵ به سرپرستی پروفسور فیلیپ اسمیت، باستان‌شناس کانادایی، آغاز و تا سال ۱۹۶۹ ادامه داشت.
شواهد تمدنی و ابزار‌های سنگی
به گزارش راز بقا، بررسی‌های کربن‌سنجی روی زغال‌های به‌دست‌آمده از این محل، قدمت سکونت انسانی در گنج‌دره را تا حدود ۸۵۰۰ سال پیش از میلاد عقب می‌برد. در لایه‌های زیرین این تپه، آثار انسانی با ابزار‌هایی نظیر تبر‌های سنگی بدون دسته، پیکان‌های نوک‌تیز، چاقو‌های ابتدایی و وسایل خردکننده غلات کشف شده است.
برای مطالعه بیشتر بخوانید:
تپه الله‌قلی؛ گنج ۹ هزار ساله آذربایجان شرقی که قدیمی‌ترین سفال و اشیای فلزی جهان در آنجا کشف شد
این شواهد نشان می‌دهند که ساکنان اولیه منطقه با شکار، ابزارسازی و زندگی ابتدایی در پناهگاه‌های موقتی مانند کپر‌های گل‌مال‌شده آشنا بوده‌اند. با این حال، در این لایه‌ها هیچ نشانه‌ای از ساختار‌های ساختمانی یا ظروف سفالی یافت نشده است.
ظهور خانه‌سازی، سفال‌گری و باور‌های مذهبی
به گزارش راز بقا، در لایه‌های بالاتر تپه، آثاری از ساخت اتاق‌های کوچک و اجاق‌های متعدد کشف شده که نشان‌دهنده آغاز دوره‌ای از خانه‌سازی با استفاده از گل‌های خشک‌شده در آفتاب است. در این مرحله، سفال‌های ضخیم، دست‌ساز و نیم‌پخته درون فضا‌های مسکونی پراکنده‌اند که نشان از گام‌های نخستین در صنعت سفال‌گری دارند.
همچنین از اوایل هزاره نهم پیش از میلاد، ساخت ظروف در کوره و تزئین آنها با نقوش ساده رایج می‌شود. در این دوره، تندیس‌های کوچک بدون سر از ایزدبانوی مادر نیز یافت شده‌اند که به باور‌های مذهبی انسان‌های آن دوره اشاره دارد.
آغاز اهلی‌سازی حیوانات و تهدیدات امروزی
به گزارش راز بقا، یافته‌هایی، چون جای پای بز روی خشت‌های خشک‌شده نشان می‌دهد که ساکنان گنج‌دره موفق به اهلی‌سازی بز شده بودند. هرچند نشانه‌ای از اهلی‌شدن گوسفند در این دوره وجود ندارد، اما شواهد حاکی از شکار آنها برای تأمین غذا است.
محوطه گنج‌دره حدود یک هکتار وسعت دارد که بخش عمده آن در زمین‌های کشاورزی خصوصی قرار گرفته و هنوز توسط نهاد‌های میراث فرهنگی تملک نشده است. همین موضوع موجب شده که هر ساله بخشی از این محوطه به زمین‌های زراعی افزوده شود.
حفاری‌های غیرمجاز نیز تهدیدی جدی برای این میراث نوسنگی به‌شمار می‌رود. در سال ۱۴۰۱ حفارانی تونلی به طول ۷ متر در دل تپه حفر کردند که آسیب‌های جبران‌ناپذیری به آن وارد کرد. در بهمن ۱۴۰۳، یکی از اعضای هیأت علمی دانشگاه رازی، گنج‌دره را به «کوه یخی در حال ذوب شدن» تشبیه کرد که هر روز کوچک‌تر می‌شود.
لینک کپی شد
از میان خبرها
خواندنی‌ها
زندان سلیمان؛ مرموزترین جاذبه طبیعی ایران که هنوز صدای دیوها و اجنه از آن به گوش می‌رسد
گنج قلعه زری؛ افسانهای مدفون در دل کوههای خراسان جنوبی که هنوز کسی نتوانسته آن را پیدا کند
گنج افسانهای تخت سلیمان؛ مرموزترین گنج تاریخ ایران که هنوز کسی نشانی از آن پیدا نکرده است!
گنج دهنو؛ گورستان باستانی ۳۵۰۰ ساله یاسوج که یکی از پنج گنج بزرگ ایران است و به صورت اتفاقی کشف شد
گنج جوبجی؛ کشف اتفاقی تابوت دو زن جوان و ۵۰۰ شی طلا و نقره در رامهرمز که جنجالی شد!
مجمعالوحوش ناصری؛ اولین باغوحش ایران توسط چه کسی و در کجا ساخته شد و چه بر سر آن آمد؟
گورستان کان گنبد ایلام؛ گورستان طلسم شدهای با ۶۵۰۰ سال قدمت که یک گنج افسانهای دارد و مردگان از آن محافظت می‌کنند!
نقشه حمدالله مستوفی؛ چطور یک ایرانی در قرن هشتم قدیمی‌ترین نقشه جهان را اینقدر دقیق ترسیم کرد؟
ارسال نظر
ویدیوهای برگزیده
دنیای گیاهان
علم و کیهان