












راز بقا: در دل طبیعت بکر ایلام، جایی در میان کوههای سرسخت و صخرههای خاموش، گورستانی رازآلود با نام «کان گنبد» نهفته است. این گورستان، تنها یک محوطه تدفین نیست، بلکه پلیست میان تاریخ و افسانه، مکانی که در آن، خاک با خاطرات پادشاهان، جنگجویان و انسانهایی که روزگاری در این سرزمین زیستهاند، گره خورده است. در ادامه، با نگاهی دقیقتر به تاریخ، ساختار و افسانههای این گورستان اسرارآمیز میپردازیم.
به گزارش راز بقا، گورستان کان گنبد در حدود ۳۰ کیلومتری جنوب شرقی شهر ایلام و در مسیر جاده ایلام به ارکواز ملکشاهی، در دامنه شاهکوه و در آن سوی کبیرکوه قرار دارد. مساحت تقریبی این گورستان ۳۵۰ متر است و در تاریخ ۱۷ بهمن ۱۳۷۹ با شماره ثبت مشخص، در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
برای مطالعه بیشتر بخوانید:
مجمعالوحوش ناصری؛ اولین باغوحش ایران توسط چه کسی و در کجا ساخته شد و چه بر سر آن آمد؟
گنج جوبجی؛ کشف اتفاقی تابوت دو زن جوان و ۵۰۰ شی طلا و نقره در رامهرمز که جنجالی شد!
گنج ارجان؛ بزرگترین گنج ایلام که دنیا را شگفتزده کرد و رازهای تمدن ایران باستان را فاش ساخت
به گزارش راز بقا، نام این گورستان از دو واژه کردی گرفته شده است: «کان» به معنای خانه، و «گنبد» به معنای گنج پنهان. در باور مردم محلی، این مکان محل دفن گنج پادشاهی باستانیست که برای دورماندن از دست متجاوزان، در دل کوه پنهان شده است. گفته میشود بسیاری برای دستیابی به این گنج تلاش کردهاند، اما طمع و نزاع، جانشان را گرفته و تنها بقایای آنها و ابزارهایی، چون خنجر و عقیق از آن دوران باقی مانده است.
به گزارش راز بقا، در کاوشهای انجامشده در این گورستان، اشیای ارزشمندی مانند مهره، عقیق، حلقه فلزی، و سرپیکهایی با طراحی خاص به دست آمده است. یکی از نکات عجیب، بقایای چهار جسدیست که به شکلی بینظم در کنار هم قرار گرفتهاند؛ بهگونهای که هیچگونه انسجامی در ترتیب استخوانهای آنها مشاهده نمیشود. این مسئله ذهن بسیاری از باستانشناسان را به خود مشغول کرده و برخی احتمال میدهند که این اجساد طلسمشده یا قربانی آیینهای خاصی بودهاند.
به گزارش راز بقا، گورها در این محوطه ترکیبی از خاک و صخره دارند و اغلب در دامنه و ارتفاعات قرار گرفتهاند. قبور دارای ساختاری منظم با دیوارهایی از سنگ کوهستان هستند و ابعاد برخی از آنها ۱۵۰ در ۱۲۵ سانتیمتر با عمق ۵۶ سانتیمتر است. یک دیوار شمالی-جنوبی با انحراف ۱۰ درجه به غرب و ضخامت ۲۳ تا ۳۰ سانتیمتر نیز در میانه گورستان کشف شده که نشاندهنده دانش مهندسی ابتدایی ولی دقیق آن دوران است.
به گزارش راز بقا، بررسیهای انجامشده حاکی از آن است که این گورستان به دو دوره متفاوت تاریخی بازمیگردد: یکی دوره مفرغ (حدود ۲۶۰۰ تا ۲۵۰۰ پیش از میلاد) و دیگری دورهای حتی کهنتر، یعنی حدود ۴۶۰۰ تا ۴۵۰۰ پیش از میلاد. آخرین کاوشهای علمی در این محوطه در سال ۱۳۶۵ هجری شمسی، توسط هیأتی از مرکز باستانشناسی ایران به سرپرستی میرعابدین کابلی انجام شده است.
بزرگان محلی بر این باورند که گنج واقعی کان گنبد، نه طلا و جواهر، بلکه فرهنگ و اصالت مردم ایلام است. این گورستان سند زندهای از تمدنی است که هزاران سال پیش در دل کوههای غرب ایران شکل گرفته و امروزه بهعنوان نمادی از هویت و پیشینه تاریخی ایلامیان باستانی شناخته میشود.