غراب نوک‌کلفت؛ پرنده‌ای بسیار باهوش‌ که نه کلاغ است و نه لاشخور و عاشق کشتارگاه و حیوانات مرده است!

راز بقا: غراب نوک‌کلفت با نام علمی Corvus crassirostris یکی از منحصر‌به‌فردترین و چشمگیرترین اعضای خانواده غرابیان است. این پرنده بومی ارتفاعات شاخ آفریقا، به‌ویژه در کشور‌های اتیوپی و اریتره است و به‌دلیل منقار بزرگ و ضخیم، هوش بالا و نقش آن در زیست‌بوم طبیعی و فرهنگ‌های محلی، شهرت دارد.

رده‌بندی و ویژگی‌های ظاهری

به گزارش راز بقا، غراب نوک‌کلفت از خانواده غرابیان (Corvidae) است؛ خانواده‌ای که شامل پرندگان باهوشی مانند غراب‌ها، زاغ‌ها و زاغی‌ها می‌شود. جنس این پرنده، یعنی Corvus، از تطبیق‌پذیرترین و باهوش‌ترین پرندگان کره زمین را در خود جای داده است.

آنچه این گونه را متمایز می‌کند، منقار بزرگ و ضخیم آن است که بسیار خمیده و فشرده از طرفین است؛ ویژگی‌ای که باعث شده لقب «نوک‌کلفت» را بگیرد. منقار بالایی همچنین دارای دسته‌ای از پر‌های خشن نزدیک بینی است که ظاهر خاصی به آن می‌بخشد.

از نظر اندازه، غراب نوک‌کلفت یکی از بزرگ‌ترین غراب‌های دنیاست؛ طول بدن آن به حدود ۶۴ سانتی‌متر می‌رسد. به گزارش راز بقا این پرنده کمی از غراب معمولی (Corvus corax) بزرگ‌تر و سنگین‌تر است، ولی دم کوتاه‌تری دارد و بال‌هایش بلندتر هستند. پر‌های آن عمدتاً سیاه براق با درخشش بنفش یا آبی‌گونه است و ناحیه‌ای سفید در پشت گردن دارد که گاهی زیر پر‌ها پنهان می‌شود.

زیستگاه و پراکندگی

غراب نوک‌کلفت تنها در ارتفاعات اتیوپی و اریتره زندگی می‌کند و معمولاً در ارتفاعات بیش از ۱۵۰۰ متر دیده می‌شود، حتی گاهی تا ۴۰۰۰ متر نیز گزارش شده است. این پرنده در جنگل‌های کوهستانی، فلات‌های باز، صخره‌های سنگی و همچنین مناطق کشاورزی روستایی زندگی می‌کند.

این پرنده به‌خوبی با ارتفاعات بالا سازگار شده و در شرایط کم‌اکسیژن و هوای سرد نیز به‌خوبی زنده می‌ماند. با وجود زیستگاه دورافتاده، اغلب در نزدیکی مناطق مسکونی انسان‌ها دیده می‌شود، به‌ویژه جایی که غذا در دسترس باشد. کشاورزان و دامداران مناطق کوهستانی اتیوپی به‌خوبی با این پرنده آشنا هستند.

رژیم غذایی و رفتار تغذیه‌ای

غراب نوک‌کلفت پرنده‌ای همه‌چیز‌خوار و فرصت‌طلب است. رژیم غذایی آن شامل موارد زیر است:

حیوانات کوچک مانند حشرات، جوندگان و خزندگان

لاشه و بقایای جانوری

میوه‌ها و دانه‌ها

زباله‌های انسانی

منقار بزرگ و قوی آن برای شکستن میوه‌های سخت یا باز کردن لاشه‌ها بسیار مناسب است. این پرنده را می‌توان در مناطق دفع زباله یا نزدیک کشتارگاه‌ها مشاهده کرد.

تحقیقات همچنین نشان داده که این پرنده دارای هوش بالا و توانایی حل مسئله است و حتی استفاده از ابزار را نیز در برخی موارد از خود نشان داده، که آن را در رده‌ی باهوش‌ترین پرندگان جهان قرار می‌دهد.

برای مطالعه بیش‌تر بخوانید:

تفاوت کلاغ و طوطی در تقلید صدا؛ چطور یک کلاغ را آموزش دهیم تا صحبت کند؟

اسراری درباره عمر واقعی کلاغ؛ آیا واقعا کلاغ‌ها عمر ۱۰۰ ساله دارند؟ گوشت کلاغ حرام است یا حلال؟

آیا کلاغ واقعا ۱۰۰ سال عمر می‌کند؟!

رفتار اجتماعی و آوا‌ها

غراب نوک‌کلفت پرنده‌ای اجتماعی است که معمولاً در جفت‌ها یا گروه‌های کوچک خانوادگی دیده می‌شود. در خارج از فصل تولیدمثل، ممکن است در گروه‌های بزرگ‌تر نیز جمع شوند.

آوا‌های این پرنده شامل غرغرها، ناله‌ها و صدا‌های خشن است و می‌تواند صدا‌ها را تقلید کند، هرچند به‌اندازه برخی دیگر از غراب‌ها در این زمینه پیشرفته نیست. بومیان معمولاً با شنیدن صدای خشن و طنین‌انداز آن در کوهستان، حضورش را تشخیص می‌دهند.

تولیدمثل و لانه‌سازی

تولیدمثل معمولاً در فصل خشک انجام می‌شود. پرنده‌ها به‌صورت تک‌همسر هستند و ممکن است برای تمام عمر جفت بمانند. به گزارش راز بقا لانه‌ها را در صخره‌ها، درختان بلند یا سازه‌های انسانی مانند برج‌های مخابراتی می‌سازند. لانه‌ها از چوب و شاخه‌های خشک ساخته می‌شود و داخل آن را با علف، پشم یا خز می‌پوشانند.

تخم‌گذاری شامل ۳ تا ۵ تخم به رنگ سبزآبی با لکه‌های تیره است. هر دو والد در تغذیه جوجه‌ها مشارکت می‌کنند. جوجه‌ها پس از چند هفته پر در‌می‌آورند، ولی ممکن است ماه‌ها با والدین بمانند.

اهمیت فرهنگی

در اتیوپی، غراب نوک‌کلفت جایگاه ویژه‌ای در افسانه‌ها و فرهنگ عامه دارد. در زبان آمهری، به آن گِرِزا (Gereza) گفته می‌شود و ترکیبی از ترس و احترام نسبت به آن وجود دارد. اندازه بزرگ، هوش و صدای متفاوتش الهام‌بخش قصه‌ها و باور‌های خرافی زیادی شده است.

در برخی مناطق، مردم معتقدند این پرنده می‌تواند تغییرات آب‌وهوایی را پیش‌بینی کند یا نشانه‌ای از بدشانسی باشد. برخی دیگر آن را نگهبان کوه‌ها می‌دانند که مراقب روستاییان و مسافران است.

وضعیت حفاظتی

در حال حاضر، غراب نوک‌کلفت در فهرست کم‌خطر (Least Concern) اتحادیه جهانی حفاظت (IUCN) قرار دارد. به گزارش راز بقا جمعیت آن باثبات است و در محدوده زندگی‌اش نسبتاً رایج محسوب می‌شود. با این حال، تهدیداتی مانند تخریب زیستگاه، تغییرات اقلیمی و گسترش مناطق شهری می‌توانند در آینده بر آن تأثیر بگذارند.

محدود بودن منطقه پراکندگی آن باعث می‌شود که به تهدیدات محلی حساس باشد، بنابراین پایش منظم جمعیت آن ضروری است.

غراب نوک‌کلفت (Corvus crassirostris) پرنده‌ای شگفت‌انگیز و نمادی از تنوع زیستی غنی ارتفاعات اتیوپی است. ظاهر متمایز، هوش فوق‌العاده و سازگاری بالای آن، این پرنده را به یکی از جالب‌ترین اعضای خانواده غرابیان تبدیل کرده است. چه در حال پرواز بر فراز صخره‌ها باشد و چه در حال تغذیه در کنار روستاها، این پرنده بخش مهمی از اکوسیستم و فرهنگ محلی است.