نوک شاخ؛ پرنده هندی عجیب و غریبی که جفتش را حبس می‌کند تا با دیگران جفت‌گیری نکند!

راز بقا: «نوک شاخ بزرگ» (Great Hornbill) که به عنوان «نوک شاخ بزرگ هندی» نیز شناخته می‌شود، یکی از اعضای بزرگتر خانواده نوک‌شاخ هاست. این پرنده در شبه قاره هند و آسیای جنوب شرقی زندگی می‌کند. غالباً میوه خوار است، اما پستانداران کوچک، خزندگان و پرندگان را نیز شکار می‌کند.

به گزارش راز بقا، از سال ۲۰۱۸ این پرنده در طبقه‌بندی «آسیب پذیر» در لیست قرمز IUCN ثبت شده است. گفته می‌شود که نزدیک به ۵۰ سال در اسارت زندگی کرده است. به دلیل اندازه بزرگ و رنگ خاصش و نیز اهمیت‌اش در بسیاری از فرهنگ‌ها و آیین‌های قبیله ای، دولت ایالت «کرالا» آن را به عنوان پرنده رسمی ایالت معرفی کرد.

ویژگی‌های نوک‌شاخ هندی

به گزارش راز بقا نوک شاخ بزرگ پرنده‌ای بزرگ به طول ۹۵ تا ۱۳۰ سانتی متر با طول بال‌های ۱۵۲ سانتی متر و وزن ۲ تا ۴ کیلوگرم است. میانگین وزن نر ۳ کیلوگرم در حالی که وزن ماده ۲.۵۹ کیلوگرم است. این سنگین‌ترین، اما نه طولانی‌ترین نوک‌شاخ آسیایی است. ماده‌ها کوچک‌تر از نر‌ها هستند و به جای قرمزی، چشم‌هایشان سفید مایل به آبی است، اگرچه پوست دور چشم مایل به صورتی است. آن‌ها مانند سایر نوک‌شاخ‌ها دارای «مژه‌های برجسته» هستند.

بارزترین ویژگی نوک‌شاخ، کاسک زرد و سیاه روشن در بالای منقار عظیم آن است. کاسک وقتی از جلو نگاه می‌شود، U شکل به نظر می‌رسد، و قسمت بالایی مقعر است، با دو برجستگی در امتداد طرفین که نقاطی را در جلو تشکیل می‌دهند، به طوری که گونه لاتین آن را باکورنیس (دو شاخ) می‌نامند. پشت کاسک در ماده‌ها مایل به قرمز است، در حالی که قسمت زیرین جلو و پشت کاسک در نر‌ها سیاه است.

کاسک توخالی است و هیچ هدف مشخصی ندارد، به گزارش راز بقا اگرچه تصور می‌شود که نتیجه انتخاب جنسی باشد. نوک‌شاخ‌های نر در حال پرواز از طریق کاسک‌های‌شان به یکدیگر ضربه می‌زنند و در این کار افراط می‌کنند. نر ترشح ناشی از غده پرین را که زرد رنگ است، روی پر‌ها و منقار پخش می‌کند تا رنگ زرد روشن به آن‌ها بدهد. سطح منقار سیاه و دارای لبه دندانه دار است که با افزایش سن فرسوده می‌شود. 

ضربان بال‌های این سنگین است و صدای تولید شده توسط پرندگان در حال پرواز از دور شنیده می‌شود. این صدا به صدای یک لوکوموتیو بخار در هنگام راه اندازی تشبیه شده است. پرواز این پرنده شامل فلپ‌های سفت و به دنبال آن یک پرواز آرام با انگشتان باز است. 

نوک شاخ هندی مانند سایر اعضای خانواده دارای استخوان‌های بسیار پنوماتیزه هستند، با حفره‌های هوای توخالی که تا نوک استخوان‌های بال امتداد دارند. 

عجیب‌ترین ویژگی نوک‌شاخ هندی

نوک‌شاخ‌های هندی معادل‌های تکاملی توکان در دنیای قدیم هستند و شبیه تلاقی دارکوب و لک‌لک هستند. در حالی که بسیاری از پرندگان ماده نقش اساسی در ساخت لانه دارند، این پرندگان غول پیکر جنگلی کمی از نر کمک می‌گیرند. پس از پیدا کردن یک حفره لانه مناسب، ماده توسط نر بسته و حبس می‌شود و مانع یا دیواری از گِل، فضولات پرنده و چوب می‌سازد.

ماده در این شرایط فقط می‌تواند صورتش را برای دریافت قورباغه‌ها، موش‌ها و میوه‌هایی که نر شکار کرده و آورده بیرون بیاورد تا بتواند تغذیه کند. همچنین جوجه‌ها نیز آزادند. این حبس عجیب و غریب تا زمانی که نوزاد آماده فرار شود ادامه می‌یابد. نر تصور می‌کند که با این کار از لانه در برابر شکارچیان محافظت می‌کند. همچنین از جفت گیری ماده با نر‌های دیگر جلوگیری می‌کند.