












راز بقا: مطالعات جدید نشان میدهد که تصور رایج درباره سلطه نرهای آلفا در دنیای پریماتها چندان دقیق نیست. برخلاف باورهای سنتی که نرها را جنس غالب و سلطهجو میدانستند، تحقیقات اخیر نشان میدهد که در بسیاری از گونههای پریمات، مادهها نیز توانایی برتری و کنترل بر نرها را دارند و حتی در برخی موارد مادهها بر نرها غالب میشوند.
به گزارش راز بقا، پژوهشگران با تحلیل دادههای بیش از ۲۵۰ مطالعه روی بیش از ۱۰۰ گونه پریمات دریافتند که در بیشتر موارد، هیچکدام از دو جنس بر دیگری سلطه قطعی ندارند. رقابتهای تهاجمی بین نرها و مادهها در این گونهها رایج است، اما معمولاً نتایج آن یکطرفه نیست و هر دو جنس میتوانند در شرایط مختلف برتری یابند.
نتایج این مطالعه که در ژورنال معتبر PNAS منتشر شده، تصویر پیچیدهتری از روابط جنسیتی در پریماتها ارائه میدهد و نشان میدهد که سلطه جنسیتی بسته به گونه، جمعیت و شرایط محیطی بسیار متفاوت است.
در گونههایی که سلطه مشخص است، نرها معمولاً با استفاده از زور و قدرت جسمی به تسلط میرسند، اما مادهها از راههای دیگری مثل کنترل بر جفتگیری و استراتژیهای تولیدمثلی قدرت خود را حفظ میکنند.
الیز هوچار، پژوهشگر ارشد دانشگاه مونپلیه فرانسه و نویسنده اصلی مقاله، میگوید: «نرهای پریمات معمولاً با استفاده از نیروی جسمی به قدرت میرسند، اما توانمندی مادهها بیشتر از طریق راهکارهای جایگزینی مانند کنترل بر جفتگیریها حاصل میشود.»
به گزارش راز بقا برای سالها تصور بر این بود که نرها در پستانداران جنس غالب هستند، اما بررسیهای اخیر نشان دادهاند که این قانون کلی نیست. در بسیاری از گونهها مانند اورکای ماتریارکی و مورچهخوارهای تهاجمی ماده، جنس ماده قدرت بیشتری دارد. همین الگو در پریماتها نیز دیده میشود؛ مثلاً مادههای بونوبو و لمور دمحلقهای بر نرها غالب هستند.
برای مطالعه بیشتر بخوانید:
میمونهای کاپوچین؛ میمونهای بچه دزد و جنایتکاری که دانشمندان را شوکه کردند!
کشف رفتاری حیرتانگیز؛ شامپانزهها بعد از رابطه جنسی چه میکنند؟
ثبت فیلم عجیبی از مستی گروهی شامپانزهها برای اولین بار؛ چرا شامپانزهها الکل میخورند؟
محققان با بررسی ۱۵۱ جمعیت از ۸۴ گونه مختلف پریمات متوجه شدند که در ۲۵ جمعیت، نرها همیشه برنده بودهاند و در ۲۰ جمعیت، مادهها همیشه پیروز شدهاند. در باقی جمعیتها، نتایج پیچیدهتر بوده و تعادل نسبی بین جنسها دیده میشود.
سلطه جنسیتی حتی درون یک گونه نیز متغیر است. به عنوان مثال، مادههای بونوبو در جمعیتهای مختلف بین ۴۸ تا ۷۹ درصد رقابتها را بردهاند، و مادههای میمون پاتاس بین صفر تا ۶۱ درصد پیروز شدهاند.
به گزارش راز بقا علاوه بر تفاوتهای جسمی، محل زندگی و سبک زندگی نیز نقش مهمی در تعیین سلطه جنسیتی دارند. مادهها در گونههایی که کنترل جفتگیری با خودشان است، مثل گونههای تکهمسری که در درختان زندگی میکنند، غالبتر هستند. در این شرایط، مادهها میتوانند از نرها فرار کنند و درگیری کمتری رخ میدهد که به حفاظت از فرزندان کمک میکند.
در مقابل، سلطه نرها بیشتر در گونههای زمینی و چندهمسری دیده میشود که نرها بزرگتر هستند و جفتگیری با چند ماده را کنترل میکنند.
این مطالعه دیدگاههای سنتی درباره سلطه ذاتی نرها را به چالش کشیده و نشان میدهد که روابط سلطهای بین جنسها بسیار پیچیدهتر و متنوعتر از آن چیزی است که قبلاً تصور میشد. پیتر کاپلر، از محققان این مطالعه، میگوید: «تحقیقات جدید به ما کمک میکند تا بهتر بفهمیم که در دنیای پریماتها، روابط قدرت بین جنسها چگونه شکل میگیرد و چرا نمیتوان یک الگوی ثابت برای همه گونهها در نظر گرفت.»