چَنگَر کاکلی؛ پرنده عجیبی که روی آب راه می‌رود و بچه‌هایش را می‌خورد

راز بقا: چنگر کاکلی که با نام رایج چَنگَر شناخته می‌شود، پرنده‌ای با اندازه متوسط از خانواده ریل‌ها (Rallidae) است. این پرنده شباهت زیادی به گونه رایج‌تر خود یعنی چَنگَر اوراسیایی (Fulica atra) دارد، اما ویژگی متمایزکننده آن وجود دو برجستگی قرمز رنگ بر روی پیشانی در فصل تولیدمثل است. 

به گزارش راز بقا، چَنگر کاکلی بومی تالاب‌های آب شیرین در آفریقای سیاه و بخش‌هایی از جنوب اروپا است و به‌خاطر رفتار‌های تهاجمی، صدا‌های عجیب و جفت‌گیری نمایشی‌اش شناخته می‌شود. با وجود رنگ پر‌های نسبتاً ساده و تیره، این پرنده نقش مهمی در اکوسیستم‌های تالابی ایفا می‌کند. 

ویژگی‌های ظاهری و شناسایی

به گزارش راز بقا، چَنگر کاکلی بین ۳۶ تا ۴۵ سانتی‌متر طول دارد و فاصله بال‌های آن ۷۵ تا ۸۵ سانتی‌متر است. بدنش به رنگ مشکی یا خاکستری تیره، سر گرد و دمی کوتاه دارد که اغلب زیر پر‌ها پنهان است. برجسته‌ترین ویژگی آن سپر سفید روی پیشانی است که در فصل جفت‌گیری با دو برجستگی قرمز رنگ همراه می‌شود؛ این برجستگی‌ها در نر‌ها آشکارتر است. 

به گزارش راز بقا، برخلاف گونه Fulica atra، این پرنده نوار سفید کناری ندارد. چشمانش قرمز و منقارش به رنگ عاجی روشن است. جوجه‌ها رنگ‌های کمرنگ‌تری دارند و برجستگی‌های پیشانی در آنها وجود ندارد. معمولاً این پرنده را در حال شنا در دریاچه‌ها، تالاب‌ها، و رود‌های آرام با پوشش گیاهی غنی مشاهده می‌کنیم.

رفتار، تولیدمثل و تغذیه

به گزارش راز بقا، چَنگر کاکلی پرنده‌ای بسیار قلمروطلب است، به‌ویژه در فصل جفت‌گیری. برای دفاع از محدوده‌اش به شدت مهاجم می‌شود و حتی پرندگان بزرگ‌تر را با لگدزدن، گاز گرفتن و پاشیدن آب فراری می‌دهد. 

در زمان تولیدمثل، برجستگی‌های قرمز روی پیشانی آشکارتر شده و احتمالاً نقشی در جذب جفت دارند. نر و ماده با هم لانه‌ای شناور از نی‌ها و گیاهان آبی می‌سازند که به گیاهان زیرآبی متصل است. ماده ۵ تا ۱۰ تخم می‌گذارد و هر دو والد در گرم‌نگه‌داشتن و بزرگ‌کردن جوجه‌ها مشارکت دارند. 

برای مطالعه بیشتر بخوانید:

مالکو‌های منقارسبز؛ فاخته‌ای با چشمانی بسیار زیبا که چهره کارتونی دارد و صدایش شبیه خزندگان است

اردک ویرینکل؛ داستانی باورنکردنی از اردکی که مسیر ماراتن نیویورک را دوید و دنیا را شگفت‌زده کرد

چَنگر کاکلی پرنده‌ای همه‌چیزخوار است و از گیاهان آبی، جلبک‌ها، حشرات، سخت‌پوستان کوچک و حلزون‌ها تغذیه می‌کند. برای تغذیه یا به زیر آب می‌رود یا روی سطح و حتی روی خشکی چرا می‌کند.

زیستگاه و وضعیت حفاظتی

به گزارش راز بقا، زیستگاه اصلی این پرنده تالاب‌های آب شیرین در جنوب صحرای آفریقا است، اما در اسپانیا، پرتغال و مراکش نیز دیده می‌شود. تالاب‌های وسیع با پوشش گیاهی شناور برای لانه‌سازی و تغذیه برایش ایده‌آل است.

اگرچه به‌طور محلی رایج است، ولی نسبت به تخریب زیستگاه‌های تالابی، آلودگی آب و تغییرات زیست‌محیطی آسیب‌پذیر است. با این حال، براساس طبقه‌بندی اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN)، این گونه در فهرست کمترین نگرانی قرار دارد، چرا که جمعیت آن پایدار و پراکندگی جغرافیایی آن گسترده است. اقدامات حفاظتی بیشتر بر حفظ تالاب‌ها و پایش کیفیت آب تمرکز دارد. 

عجیب‌ترین و شگفت‌انگیزترین ویژگی‌های چَنگر کاکلی

به گزارش راز بقا، چَنگر کاکلی با وجود ظاهر ساده‌اش، پرنده‌ای پر از شگفتی است. یکی از عجیب‌ترین ویژگی‌های آن، برجستگی‌های قرمز پیشانی است که تنها در فصل جفت‌گیری نمایان می‌شود و با هورمون‌ها تنظیم می‌گردد. در دیگر فصول سال، این برجستگی‌ها کوچک یا ناپیدا می‌شوند؛ از معدود پرندگانی است که زیور‌های فصلی دارد. 

به گزارش راز بقا، رفتار خشونت‌آمیز والدینش نیز بی‌رحمانه است. این پرنده‌ها گاهی جوجه‌های ضعیف یا پر توقع خود را با نوک زدن، تعقیب یا حتی کشتن حذف می‌کنند؛ رفتاری که به نظر بیرحمانه می‌رسد، اما راهبردی برای بقا در شرایط کم‌غذاست. 

رفتار جالب دیگر، «راه رفتن روی آب» است. در زمان نزاع یا نمایش‌های نمایشی، روی آب می‌دود در حالی که بال‌هایش را تکان می‌دهد و با پاهایش آب را می‌زند؛ صحنه‌ای که بیشتر شبیه تلاش برای پرواز است ولی هرگز پرواز نمی‌کند.

همچنین، چَنگر کاکلی بسیار پر سر و صداست؛ صدا‌هایی شامل جیرجیر، ناله و غرغر که بیشتر شبیه دوزیستان است تا پرنده. این صدا‌های شبانه تالاب‌های آفریقایی را پر از رمز و راز می‌کند.