چرا دیگر کسی از سوراخ لایه اوزون حرف نمی‌زند؟

راز بقا: دو دهه پیش، سوراخ لایه اوزون تیتر یک همه خبر‌ها بود و تصاویرش جهان را نگران می‌کرد. امروز، اما کمتر کسی از آن حرف می‌زند. آیا بحران تمام شده یا فقط فراموشش کرده‌ایم؟

اواخر دهه ۱۹۸۰ و اوایل ۱۹۹۰ میلادی، دانشمندان با انتشار تصاویری از یک شکاف عظیم در لایه اوزون بر فراز قطب جنوب، زنگ خطر را برای سلامت زمین به صدا درآوردند. عامل اصلی، کلروفلوئوروکربن‌ها (CFCs) بودند؛ گاز‌هایی که در اسپری‌ها، یخچال‌ها و کولر‌ها استفاده می‌شدند و به لایه گازی محافظ زمین در برابر اشعه‌های مضر خورشید آسیب می‌زدند. این بحران به سرعت به یک موضوع جهانی بدل شد.

در سال ۱۹۸۷، جامعه جهانی با امضای پروتکل مونترال، توافق کرد تا استفاده از کلروفلوئوروکربن‌ها و مواد مشابه را حذف کند. این پروتکل هدف اصلی آن کاهش و سپس حذف کامل مواد شیمیایی مخرب لایه اوزون بود، از ۱ ژانویه ۱۹۸۹ به‌طور رسمی اجرایی شد و بعد‌ها با اصلاحات و الحاقات مختلف، دامنه و شدت محدودیت‌های وضع شده در قالب افزایش یافت.

این اقدام بی‌سابقه جهانی در جهت حفظ محیط زیست موجب شد از اوایل دهه ۲۰۰۰ روند ترمیم لایه اوزون آغاز شود.

بر اساس گزارش چهار سالانه (quadrennial assessment) که در تاریخ ۹ ژانویه ۲۰۲۳ توسط پنل ارزیابی علمی وابسته به پروتکل مونترال منتشر شد، مشخص شد که حدود ۹۹٪ از مواد مخرب لایه اوزون (ODSs) که پیشتر ممنوع شده‌اند، از چرخه تولید و مصرف حذف شده‌اند.

گزارش‌های سازمان جهانی هواشناسی و ناسا در سال ۲۰۲۴ نشان می‌دهد که سوراخ لایه اوزون نسبت به بدترین وضعیتش در دهه ۹۰، حدود ۳۰ درصد کوچک‌تر شده و پیش‌بینی می‌شود که در صورت حفظ سیاست‌ها و روند فعلی، لایه اوزون در قطب جنوب تا سال ۲۰۶۶، در قطب شمال تا سال ۲۰۴۵ و در سایر مناطق جهان تا حدود سال ۲۰۴۰ به وضعیت سال ۱۹۸۰ بازگردد؛ یعنی پیش از ظهور بحران لایه اوزون.

با آغاز روند بهبود بحران لایه اوزون، تمرکز رسانه‌ها بر تغییرات اقلیمی و گرمایش جهانی معطوف شده است که همچنان تهدیدی فوری و رو به رشد برای زندگی بر روی کره زمین محسوب می‌شود.