راز بزرگ صحرا؛ سرگذشت عجیب تپه شنی ۱۳ هزار ساله در مراکش

راز بقا: دانشمندان برای نخستین بار، قدمت یکی از کهن‌ترین تپه‌های شنی زمین را محاسبه کرده‌اند؛ پیشرفتی که می‌تواند شرایط اقلیمی و بادی هزاران سال پیش را بیشتر روشن کند.

به گزارش مجله رازبقا؛ تپه‌های ستاره‌ای بلندترین و پیچیده‌ترین نوع ساختار‌های شنی بیابانی‌اند که ارتفاع آن‌ها به صد‌ها متر می‌رسد.

آن‌ها به دلیل شکل هرمی و اضلاع درخشانی که دارند، به این نام خوانده می‌شوند و در بیابان‌ها از جمله شنزار‌های آفریقا، عربستان سعودی، چین و آمریکای شمالی و همچنین در مریخ و قمر تیتان زحل پراکنده‌اند.

تپه‌های ستاره‌ای در اثر تغییر جهت باد‌های مخالف ایجاد می‌شوند، با این حال تا پیش از این قدمت آن‌ها تعیین نشده بود.

اکنون پژوهشگران برای نخستین بار قدمت یکی از این تپه‌های ستاره‌ای به نام «لالا لالیا» در مراکش را تخمین زده‌اند.

آن‌ها دریافتند که این تپه ستاره‌ای ۱۳ هزار سال پیش در شنزار «عرق الشبی» در جنوب شرقی مراکش شکل گرفت و اکنون به حدود ۱۰۰ متر ارتفاع و ۷۰۰ متر پهنا رسیده است.

دانشمندان متوجه شدند که شن‌ها طی یک هزار سال گذشته به‌سرعت افزایش یافته و به سمت غرب حرکت کرده‌اند.

به گفته پژوهشگران، یافته‌های اخیر از این نظریه حمایت می‌کند که تشکیل تپه ستاره‌ای با تغییر جهت باد طی سال‌ها مرتبط و همراه بوده است.

این بررسی می‌تواند در مطالعات آینده درباره پیشینه و تاریخچه سنگ‌ها، شناسایی تپه‌های ستاره‌ای را امکان‌پذیر کند.

پژوهشگران تخمین زدند که رشد این تپه ۱۰۰ متری احتمالا به مدت حدود هشت هزار سال متوقف بوده و سپس در هزاران سال بعد از آن، به‌سرعت بزرگ و گسترده شده است.

این دوره‌ای که رشد تپه در آن متوقف شد، با قطعات سفالی پراکنده در سمت شرقی این سازند شنی مشخص می‌شود.

این نشان می‌دهد زمانی که به نظر می‌رسد تپه‌های شنی با پوشش گیاهی تثبیت شدند، احتمالا شرایط مرطوب‌تری وجود داشته است.

این یافته‌ها همچنین درباره اینکه چنین تپه‌های بلندی چگونه شکل می‌گیرند و چگونه هر سال حدود ۵۰ سانتی‌متر به حرکت ادامه می‌دهند، پرسش‌هایی ایجاد می‌کنند.

دانشمندان در این بررسی، برای تعیین تاریخ تپه‌های شنی از روش جدیدی استفاده کردند که در آن، تخمین زدند دانه‌های شن آخرین بار چه زمانی در معرض روشنایی روز قرار گرفته‌اند.

دانه‌های شن معمولا پرتو‌های محیط پیرامون را جذب و در شرایط خاص در آزمایشگاه [این پرتو‌ها را]آزاد می‌کنند.

اگر شن‌ها برای مدت طولانی‌تری مدفون بمانند، پرتو‌های بیشتری جذب می‌کنند که این به ایجاد جدول زمانی [تاریخچه]لایه‌های شن کمک می‌کنند.

هرچه درخشش برخی دانه‌ها بیشتر باشد، قدیمی‌تر به شمار می‌روند.

پژوهشگران با استفاده از این می‌توانند برای محاسبه قدمت، انرژی آزادشده لایه‌های مختلف را بررسی کنند.

دانشمندان در این مقاله نوشتند: «در قاعده تپه، یک وقفه هشت هزار ساله در پیشینه ثبت‌شده وجود دارد که از آن زمان به بعد، این تپه به‌سرعت رشد کرده و طی هزار سال گذشته، یک تپه ۱۰۰ متری ایجاد شده که در حال حرکت به سوی غرب است.»