کشف شگفت‌انگیز یک رودخانه ۴۰ میلیون ساله در قطب جنوب

راز بقا: زمین شناسان با مطالعه نمونه‌های رسوبی از دریای آموندسن شواهدی از یک سیستم رودخانه‌ای باستانی ۴۰ میلیون ساله در جنوبگان کشف کردند.

میلیون‌ها سال پیش قطب جنوب با مناظر یخی که امروز می‌شناسیم، بسیار متفاوت به نظر می‌رسید.

به نقل از آی‌ای، یک گروه پژوهشی به رهبری موسسه آلفرد وگنر (Alfred Wegener Institute) یک راز پنهان را کشف کرده است. زمین‌شناسان با مطالعه نمونه‌های رسوبی از دریای آموندسن شواهدی از یک سیستم رودخانه‌ای باستانی کشف کرده‌اند.

این نشان می‌دهد که جنوبگان حدود ۳۴ میلیون سال پیش، آب و هوای معتدلی داشته است که در آن جنگل‌های سرسبز رشد می‌کردند و شبکه وسیعی از رودخانه‌ها راه خود را در سراسر چشم‌انداز آن باز می‌کرده‌اند.

بررسی رسوبات

زمین بین ۳۴ تا ۴۴ میلیون سال پیش یک دوره سرمایش چشمگیر را تجربه کرد. این دوره «ائوسن میانی تا پایانی» شاهد کاهش شدید سطح کربن دی اکسید بود و اولین یخچال‌های طبیعی را در زمینی که بدون یخ بود، تشکیل داد.

دانشمندان مدت‌ها متعجب بوده‌اند که این رویداد در جنوبگان، قاره‌ای که اکنون تحت سلطه یخ‌هاست چگونه رخ داده است.

قطب جنوب در آن زمان یک قاره تنها نبود. این قاره تا حدود ۱۰۰ میلیون سال پیش بخشی از یک قاره عظیم به نام گندوانا (Gondwana) بود. با تجزیه گندوانا، قطب جنوب به سمت جنوب حرکت کرد و قاره خود را تأسیس کرد.

با وجود اینکه جنوبگان به قطب جنوب زمین منتقل شد، تا پایان دوره ائوسن یعنی حدود ۳۴ میلیون سال پیش، شرایط آب و هوایی معتدلی را تجربه کرد.

این مطالعه جدید شامل یک تیم بین‌المللی از پژوهشگران بود که روی مواد معدنی و قطعات سنگی یافت شده در نمونه‌های رسوبی از دریای آموندسن در سواحل غربی قطب جنوب مطالعه می‌کردند. نمونه‌ها در طول یک سفر اکتشافی در کشتی تحقیقاتی یخ‌شکن پولاراسترن (Polarstern) جمع آوری شد.

با کمال تعجب، اغلب این مواد معدنی و قطعات از جایی به جز غرب قطب جنوب (همان جایی که پیدا شدند) آمده‌اند. در واقع آن‌ها به یک منبع دور اشاره می‌کنند که کوه‌های آن سمت قطب جنوب در طرف مقابل آن یعنی هزاران کیلومتر دورتر از محل کشف این مواد معدنی هستند.

طبق بیانیه مطبوعاتی پژوهشگران، این رشته کوه همیشه اینقدر بلند نبوده است. با این حال، آن‌ها از اواخر دوره ائوسن به تدریج در حال رشد بوده‌اند.

این افزایش با یک ویژگی زمین شناسی به نام سیستم شکاف قطب جنوب غربی مرتبط است. این تقسیم، قطب جنوب را به دو توده جغرافیایی شرقی و غربی تقسیم کرده است.

بالا آمدن کوه‌ها

بالا آمدن کوه‌های قطب جنوب، حجم عظیمی از بقایای فرسایشی را ایجاد کرد که شامل سنگ‌ها و مواد معدنی فرسوده و متحرک بود.

این سامانه رودخانه‌ای تازه پیدا شده به احتمال زیاد این بقایا را در مسافتی طولانی (حدود ۱۵۰۰ کیلومتر) پیش از ته نشینی در دریای آموندسن حرکت داده است.

پروفسور کورنلیا اشپیگل از دانشگاه برمن (Bremen) می‌گوید: وجود چنین سامانه رودخانه‌ای میان‌قاره‌ای نشان می‌دهد که برخلاف امروز، بخش‌های بزرگی از قطب جنوب غربی باید به عنوان دشت‌های ساحلی وسیع و هموار بالای سطح دریا قرار داشته باشند.

به گفته پژوهشگران، غرب جنوبگان در پایان دوره ائوسن توپوگرافی پایینی داشت و با وجود اینکه در قطب جنوب زمین قرار داشت، به دلیل ارتفاع کم به اندازه کافی سرد نبود که صفحات یخی دائمی در آن تشکیل شوند.

در مقابل، نواحی کوهستانی جنوبگان شرقی که ارتفاعات بیشتر و دمای پایین‌تری داشتند، قبلاً شاهد شروع تشکیل یخچال‌های طبیعی در آن زمان بودند.

محققان می‌گویند امروزه سامانه‌های رودخانه‌ای مشابه در مکان‌هایی با ویژگی‌های زمین‌شناسی مشابه مانند سیستم شکاف جنوبگان غربی وجود دارد.

این یافته‌ها در مجله Science Advances منتشر شده است.