












راز بقا: مرگ یک موجود زنده پس از قطع سر یا بریدن رگهای اصلی، یک رویداد آنی و لحظهای نیست؛ بلکه مجموعهای از تغییرات فیزیولوژیک و عصبی است که طی چند ثانیه تا چند دقیقه رخ میدهد.
به گزارش راز بقا، حتی پس از جدا شدن کامل سر از بدن، برخی اندامها و بافتها بهطور موقت به فعالیت ادامه میدهند و واکنشهای عصبی و عضلانی مشاهده میشود. این پدیده به دلیل ذخیره انرژی در عضلات، فعالیت خودکار برخی بافتها و ادامه عملکرد لحظهای اعصاب محیطی است.
اما زمان دقیق زندهماندن یا ادامه واکنش، در گونههای مختلف تفاوت دارد. در ادامه به بررسی علمی این موضوع در مرغ و خروس، بز و گوسفند، و گاو میپردازیم.
به گزارش راز بقا، مرغ و خروس به دلیل اندازه کوچک جمجمه و سیستم عصبی نسبتا ساده، پس از بریدن سر یا قطع شریانهای گردن معمولاً بین ۱۵ تا ۳۰ ثانیه هوشیاری را از دست میدهند. با این حال، حرکات بدن مانند بالزدن یا دویدن بیهدف ممکن است تا ۱ تا ۳ دقیقه ادامه یابد. علت این حرکات، تخلیه ناگهانی سیگنالهای عصبی در نخاع و انقباضات غیرارادی عضلات است.
در برخی آزمایشهای فیزیولوژیک، حتی پس از جدا شدن کامل سر از بدن، واکنشهای عضلانی مانند حرکت بال یا ضربه پا تا ۲۰ ثانیه بهطور منظم مشاهده شده و سپس به شکل بینظم و پراکنده تا چند دقیقه ادامه یافته است. جالب است که در موارد نادر، سر جدا شده مرغ یا خروس میتواند تا چند ثانیه پلک بزند یا زبان را حرکت دهد، که این بیشتر یک واکنش عصبی است و نشانه آگاهی یا حس درد واقعی نیست.
به گزارش راز بقا، بز و گوسفند به دلیل جثه بزرگتر و حجم بیشتر خون و بافتهای عصبی، اندکی طولانیتر از طیور واکنشهای پس از ذبح را نشان میدهند. در ذبح شرعی که شریانهای اصلی گردن، نای و مری بریده میشود ولی نخاع قطع نمیگردد، حیوان معمولاً بین ۵ تا ۲۰ ثانیه هوشیاری نسبی دارد و سپس بیهوش میشود. اما حرکات بدن، لگدزدن، کشش گردن و انقباضات عضلانی ممکن است تا ۳ یا ۴ دقیقه ادامه یابد.
تحقیقات دامپزشکی نشان دادهاند که در بز و گوسفند، حتی پس از جدا شدن کامل سر، واکنشهای عصبی در عضلات پا و گردن میتواند تا حدود ۱ دقیقه ادامه پیدا کند. این مدت به عواملی مانند دمای محیط، وضعیت متابولیک حیوان و میزان خونگیری بستگی دارد. هرچه خونگیری سریعتر انجام شود، اکسیژنرسانی به مغز زودتر متوقف میشود و واکنشهای عضلانی سریعتر فروکش میکنند.
به گزارش راز بقا، در گاو که جثه بزرگ و شبکه عصبی پیچیدهتری دارد، فرآیند خاموششدن کامل واکنشهای عصبی طولانیتر است. پس از بریدن شریانهای گردن در ذبح استاندارد، گاو معمولاً طی ۲۰ تا ۶۰ ثانیه بیهوش میشود. اما به دلیل حجم بالای عضلات و ذخایر انرژی در بافتها، حرکات شدید پا، ضربهزدن دم یا تکاندادن بدن ممکن است تا ۴ تا ۵ دقیقه ادامه یابد.
بررسیهای فیزیولوژیک نشان میدهد که حتی پس از جدا شدن کامل سر گاو، برخی اعصاب محیطی میتوانند تا ۲ دقیقه سیگنال بفرستند و انقباضات موضعی ایجاد کنند. این واکنشها گرچه از نظر ظاهری شدید و گاهی ترسناکاند، اما نشانه وجود آگاهی یا حس درد نیستند؛ بلکه محصول فعالیت خودکار سلولهای عصبی و آزادشدن ناگهانی یونهای کلسیم در فیبرهای عضلانی هستند.
در کشتارگاههای صنعتی، برای جلوگیری از حرکات طولانی و افزایش رفاه حیوان، معمولاً پیش از ذبح از روش بیهوشکردن با شلیک پین یا شوک الکتریکی استفاده میشود.
به گزارش راز بقا، مدت زندهماندن یا واکنش نشان دادن پس از ذبح، از چند ثانیه تا چند دقیقه متغیر است و بیشتر به جثه، ساختار عصبی و شرایط فیزیولوژیک حیوان بستگی دارد. مرغ و خروس سریعتر واکنشها را متوقف میکنند، بز و گوسفند کمی بیشتر، و گاو طولانیترین واکنشها را دارد.
در همه موارد، ادامه حرکات پس از قطع سر به معنای هوشیاری یا درد نیست، بلکه پدیدهای عصبی - عضلانی است که ریشه در زیستشناسی بدن دارد.