این بز قدیمی‌ترین و کمیاب‌ترین نژاد‌ بز در فرانسه است و بهترین شیر دنیا را دارد

راز بقا: بز پواتو (Poitou goat) یکی از قدیمی‌ترین و منحصربه‌فردترین نژاد‌های بز اهلی در فرانسه است که به دلیل موی بلند و ظاهر خاص خود شهرت دارد. این نژاد بومی منطقه پواتو در غرب فرانسه بوده و قرن‌ها با کشاورزی سنتی، به‌ویژه در تولید شیر و الیاف، همراه بوده است.

به گزارش راز بقا، با وجود ارزش فرهنگی و ظاهر چشمگیر، بز پواتو امروزه در معرض خطر انقراض قرار دارد و برنامه‌های حفاظتی برای حفظ آن در حال اجراست.

خاستگاه و اهمیت تاریخی

به گزارش راز بقا، تاریخ بز پواتو به چندین قرن پیش بازمی‌گردد. برخی بر این باورند که این نژاد در دوران قرون وسطی شکل گرفته و ارتباط نزدیکی با زندگی روستایی در منطقه پواتو- شارنت داشته است. کشاورزان این بز‌ها را نه تنها به دلیل شیر، بلکه به‌خاطر مقاومت و سازگاری‌شان با اقلیم معتدل اقیانوسی غرب فرانسه ارزشمند می‌دانستند.

شیر بز پواتو به‌طور سنتی در تهیه انواع پنیر محلی استفاده می‌شد و بخشی از غنای آشپزی این منطقه را تشکیل می‌داد. اما برخلاف برخی دیگر از نژادها، بز پواتو به دلیل موی ضخیم و بلندش نیز مورد توجه قرار می‌گرفت. این پوشش پرپشت در گذشته در تهیه پارچه‌های روستایی و طناب‌سازی نیز کاربرد داشت.

با این حال، از قرن نوزدهم به بعد، این نژاد رو به افول گذاشت. صنعتی شدن کشاورزی، ورود نژاد‌های شیری پربازده‌تر مانند آلپاین و سانن و تغییر در شیوه‌های دامداری باعث شد جمعیت بز پواتو به‌شدت کاهش یابد. تا اواخر قرن بیستم، این نژاد تقریباً به مرز انقراض رسید و تنها به لطف پرورش‌دهندگان علاقه‌مند در جمعیت‌های کوچک باقی ماند.

برای مطالعه بیشتر بخوانید:

بز حجازی؛ مشهورترین بز عربستان با گوش‌های دراز که گوشت لذیذی دارد و شاهزاده‌های سعودی آن را درسته می‌خورند!

بز براری؛ نژاد مقاوم هند با گوشت لذیذ و ارزشمند که می‌تواند دامداران ایرانی را به سود بالا برساند

ویژگی‌های ظاهری و رفتاری

به گزارش راز بقا، بز پواتو به دلیل پوشش موی غیرمعمولش به‌سرعت قابل شناسایی است. این نژاد دارای مو‌هایی بلند، زبر و گاه مجعد است که می‌تواند تا چندین سانتی‌متر رشد کند و ظاهری ژولیده و وحشی به آن بدهد. رنگ مو اغلب قهوه‌ای تیره تا سیاه است، هرچند طیف‌های روشن‌تر هم دیده می‌شود. 

برخلاف بسیاری از بز‌ها که موهایشان فصلی می‌ریزد، موی بز پواتو در تمام سال به ضخامت خود باقی می‌ماند، ویژگی‌ای که زمانی آن را برای تولید الیاف ارزشمند می‌کرد.

از نظر جثه، بز‌های پواتو متوسط تا بزرگ‌اند و بدنی محکم و پا‌هایی قوی دارند که برای چرا و حرکت در مراتع مناسب است. در هر دو جنس نر و ماده شاخ وجود دارد، هرچند شکل و اندازه آن متفاوت است. این بز‌ها به دلیل مقاومت بدنی، توانایی بالایی در چرا و سازگاری با محیط‌های گوناگون دارند.

از نظر خلق‌وخو، بز پواتو حیوانی آرام، باهوش و نسبتاً آسان برای نگهداری است. همین طبیعت آرام و ظاهر خاص، آن را به گزینه‌ای محبوب میان علاقه‌مندان به نژاد‌های کمیاب و دامداران کوچک تبدیل کرده است.

حفاظت و نقش امروزی

به گزارش راز بقا، امروزه بز پواتو در رده به‌شدت در معرض خطر طبقه‌بندی می‌شود و تنها چند صد رأس از آن در جهان باقی مانده است. سازمان‌های حفاظتی در فرانسه تلاش‌هایی جدی برای حفظ این نژاد انجام می‌دهند؛ از جمله برنامه‌های اصلاح نژادی، پایش ژنتیکی و کمپین‌های آگاهی عمومی. دامداران محلی و انجمن‌های نژاد‌های سنتی نیز با نگهداری گله‌های کوچک نقش مهمی در بقای این حیوان ایفا می‌کنند. 

امروزه استفاده از بز پواتو بیشتر جنبه فرهنگی و بوم‌شناختی دارد تا تجاری. اگرچه همچنان شیر تولید می‌کند، اما بازده آن نسبت به نژاد‌های شیری تخصصی کمتر است و در دامداری صنعتی صرفه اقتصادی ندارد. با این حال، کیفیت شیر آن بالاست و برای تولید پنیر‌های محلی و دست‌ساز بسیار مناسب است.

علاوه بر این، بز پواتو در حفظ مناظر سنتی ارزشمند است. چرا کردن آنها به کنترل پوشش گیاهی، جلوگیری از رشد بیش‌ازحد علف‌ها و حفظ تنوع زیستی مراتع کمک می‌کند. همچنین، ظاهر منحصر‌به‌فرد این نژاد باعث شده در مزارع آموزشی، مراکز فرهنگی و طرح‌های اکوتوریسم مورد استقبال قرار گیرد و به عنوان نمادی از تنوع زیستی کشاورزی شناخته شود.

به گزارش راز بقا، حفاظت از بز پواتو اهمیت نجات نژاد‌های دامی کمیاب را نشان می‌دهد. این حیوانات نه تنها تنوع ژنتیکی، بلکه ارتباط فرهنگی با سنت‌های روستایی را حفظ می‌کنند؛ سنت‌هایی که در مواجهه با مدرنیزاسیون در معرض فراموشی هستند. با ادامه تلاش‌های حفاظتی، بز پواتو همچنان می‌تواند نقشی پایدار در کشاورزی مدرن و مدیریت زیست‌محیطی ایفا کند.