کشف قطعه گمشده پازل تکامل بشر؛ جمجمه یک میلیون ساله چینی جهان را شوکه کرد

راز بقا: یک جمجمه‌ی کاملا خرد شده که دهه‌ها پیش در کناره‌ی رودخانه‌ای در چین مرکزی کشف شده بود و برای مدت‌ها طبقه‌بندی آن ممکن نبود، اکنون با یک تحلیل جدید، شجره خانوادگی بشر را دچار تغییرات اساسی کرده است. 

به گزارش راز بقا و به نقل از سی ان ان، دانشمندان این جمجمه‌ی فشرده که تصور می‌شود یک میلیون سال قدمت دارد را به‌صورت دیجیتالی بازسازی کردند. ویژگی‌های آن نشان می‌دهد این فسیل به همان تبار «مرد اژدها» (Dragon Man) و دنیسووان‌ها تعلق دارد؛ گروهی اسرارآمیز از انسان‌های پیشاتاریخ که منشأ نامشخصی دارند. اگر این جمجمه واقعاً به یک نیا - دنیسووان تعلق داشته باشد، پیدایش این گروه بسیار زودتر از آنچه تاکنون تصور می‌شد رخ داده است. 

تحلیل گسترده‌تر پژوهشگران که بر اساس بازسازی این جمجمه و بیش از ۱۰۰ فسیل جمجمه‌ی دیگر انجام شده، تصویری کاملاً متفاوت از تکامل انسان ترسیم کرده است. نتایج نشان می‌دهد زمان‌بندی پیدایش گونه‌هایی مانند هومو ساپینس (انسان خردمند) و نئاندرتال‌ها تغییر چشمگیری دارد. نئاندرتال‌ها، انسان‌های باستانی اروپا و آسیای مرکزی که حدود ۴۰ هزار سال پیش ناپدید شدند، هم‌زمان با دنیسووان‌ها زیست می‌کردند و حتی با آنها آمیزش داشتند. 

«کریس استرینگر»، انسان‌شناس موزه تاریخ طبیعی لندن و نویسنده‌ی همکار این پژوهش می‌گوید: «این یافته‌ها بسیار مهم‌اند، چون نشان می‌دهند که حدود یک میلیون سال پیش، اجداد ما به گروه‌های متمایز تقسیم شده بودند. این یعنی انشقاق تکاملی انسان‌ها بسیار زودتر و پیچیده‌تر از آن چیزی است که قبلاً فکر می‌کردیم.» اگر این نتایج پذیرفته شوند، زمان پیدایش گونه‌ی ما ۴۰۰ هزار سال عقب‌تر می‌رود و درک ما از ریشه‌های انسان به‌طور اساسی تغییر خواهد کرد. 

پیشینه و کشفیات یون‌شیان

این جمجمه یکی از دو نمونه‌ی نیمه‌معدنی‌شده است که در سال‌های ۱۹۸۹ و ۱۹۹۰ در منطقه‌ای به نام یون‌شیان، استان هوبی در چین مرکزی کشف شد. جمجمه‌ی سومی نیز در سال ۲۰۲۲ در همان نزدیکی یافت شد، اما هنوز به‌طور رسمی در متون علمی معرفی نشده است.

«شیائوبو فنگ»، نویسنده اصلی پژوهش و استاد دانشگاه شانشی، می‌گوید: «ما دوباره این فسیل را بررسی کردیم، چون تاریخ‌گذاری زمین‌شناسی آن قابل اعتماد است و یکی از معدود فسیل‌های یک میلیون ساله‌ی انسانی به شمار می‌رود. چنین فسیلی برای بازسازی شجره خانوادگی ما حیاتی است». 

هر دو جمجمه‌ی یون‌شیان به دلیل ماندن طولانی‌مدت زیر خاک تغییر شکل یافته بودند، اما جمجمه دوم (یون‌شیان ۲) بهتر حفظ شده بود و مبنای بازسازی جدید قرار گرفت. دانشمندان با استفاده از سی‌تی‌اسکن پیشرفته، تصویربرداری نوری و فناوری‌های مجازی، استخوان‌ها را از سنگ جدا کردند و تغییر شکل‌ها را اصلاح نمودند.

پیش‌تر برخی تصور می‌کردند که یون‌شیان ۲ به «هومو ارکتوس» تعلق دارد؛ گونه‌ای ابتدایی‌تر که در بسیاری از نقاط جهان آن زمان می‌زیست. اما اگرچه بخش‌هایی از جمجمه شبیه هومو ارکتوس بود، ویژگی‌های دیگری مانند استخوان‌های گونه‌ی صاف و کم‌عمق متفاوت به نظر می‌رسید. 

ارتباط با مرد اژد‌ها و دنیسووان‌ها

بر اساس گزارش سی ان ان، استرینگر و همکارانش نتیجه گرفتند که یون‌شیان ۲ به یکی از اجداد قدیمی‌تر هومو لانگی (مرد اژدها) تعلق دارد. این گونه در سال ۲۰۲۱ از روی جمجمه‌ای در شمال شرقی چین شناسایی شد و بعد‌ها مطالعات DNA باستانی آن را به دنیسووان‌ها مرتبط دانستند.

تحلیل جدید همچنین نشان می‌دهد فسیل‌های مبهم دیگری که در چین کشف شده‌اند باید در دسته‌ی هومو لانگی و دنیسووان‌ها قرار گیرند. حتی گونه‌ای که اخیراً به نام هومو جولوئنسیس (انسان سر بزرگ) معرفی شده بود نیز احتمالاً به همین گروه تعلق دارد.

به گفته استرینگر، جمجمه سوم یون‌شیان که هنوز در حال آماده‌سازی برای مطالعه است، می‌تواند صحت این بازسازی و جایگاه آن در درخت خانوادگی انسان را آزمایش کند. 

بازنویسی تاریخ تکامل انسان

سی ان ان در ادامه نوشت جمجمه‌ها به دلیل داشتن ویژگی‌های برجسته، کلیدی‌ترین شواهد در تکامل انسان محسوب می‌شوند. استرینگر و همکارش شیجون نی، با استفاده از داده‌های دیجیتال یون‌شیان ۲ و ۱۰۴ فسیل جمجمه و فک، روابط تکاملی گروه‌های مختلف انسانی را با نرم‌افزار‌های زیست‌شناسی تکاملی بازسازی کردند.

نتایج نشان می‌دهد منشأ هومو ساپینس، دنیسووان‌ها و نئاندرتال‌ها بسیار قدیمی‌تر از تصور قبلی است. برخلاف دیدگاه سنتی که جد مشترک این سه گروه را حدود ۷۰۰ تا ۵۰۰ هزار سال پیش می‌دانست، این مطالعه نشان می‌دهد: 

نئاندرتال‌ها حدود ۱.۳۸ میلیون سال پیش از این خط جدا شدند.

دنیسووان‌ها و انسان‌های خردمند تا ۱.۳۲ میلیون سال پیش جد مشترک داشتند.

به این ترتیب، دنیسووان‌ها نسبت به نئاندرتال‌ها به ما نزدیک‌ترند؛ در حالی که تاکنون نئاندرتال‌ها به‌عنوان نزدیک‌ترین خویشاوند ما شناخته می‌شدند. 

با این حال، برخی دانشمندان مانند «رایان مک‌ری» از موزه تاریخ طبیعی اسمیتسونیان معتقدند داده‌ها هنوز محدود است و باید با احتیاط به نتایج نگاه کرد. او می‌گوید اگر زمان‌بندی درست باشد، تنها کاندیدای منطقی برای جد مشترک این سه گروه هومو ارکتوس خواهد بود. استرینگر هم پیش‌بینی کرده بود که نتایج با تردید روبه‌رو شود و گفته است تیم پژوهش قصد دارد داده‌های بیشتری، به‌ویژه از آفریقا، بررسی کند تا تصویر دقیق‌تری به دست آید. 

به گفته استرینگر، یافته‌های یون‌شیان نشان می‌دهد شرق آسیا نه‌تنها در حاشیه تاریخ تکامل انسان نبوده، بلکه سرنخ‌های حیاتی برای مراحل پایانی این روند در خود دارد.

منبع: CNN