کاشت انگور دیمی؛ آموزش مرحله‌به‌مرحله کاشت و پرورش تاک مقاوم به خشکی در زمین‌های کوهستانی و نیمه‌خشک ایران که انگورهای باکیفیتی دارد
کاشت انگور به روش دیم، روشی سنتی و اقتصادی برای مناطق خشک و کوهستانی است. با انتخاب رقم مقاوم، خاک عمیق و کاشت در اواخر زمستان تا بهار، می‌توان تاک‌هایی مقاوم به خشکی و کم‌هزینه پرورش داد و انگور‌هایی باکیفیت و ماندگار برداشت کرد.
راز بقا: کاشت انگور به روش دیم یکی از شیوه‌های کهن و کم‌هزینه در مناطق نیمه‌خشک و کوهستانی ایران است که بدون نیاز به آبیاری مداوم، تنها با اتکا بر بارندگی‌های طبیعی انجام می‌شود. این روش، از دیرباز در مناطقی، چون کردستان، آذربایجان، چهارمحال‌وبختیاری، همدان و زنجان رواج داشته و به‌ویژه در سال‌های اخیر، با کاهش منابع آبی و بحران خشکسالی، دوباره مورد توجه کشاورزان قرار گرفته است. در این روش، تاک‌ها با ریشه‌های عمیق خود به اعماق خاک نفوذ کرده و از رطوبت نهفته در لایه‌های زیرین زمین استفاده می‌کنند.
شرایط لازم برای کاشت انگور دیم
به گزارش راز بقا، برای موفقیت در کشت دیم، باید مجموعه‌ای از شرایط اقلیمی و خاکی رعایت شود. نخستین و مهم‌ترین عامل، میزان بارندگی سالیانه است. مناطق مناسب برای کاشت انگور دیم معمولاً بارندگی بالای ۳۵۰ تا ۴۰۰ میلی‌متر در سال دارند و رطوبت خاک در طول فصل رشد باید تا حدی حفظ شود. در این مناطق، سرمای زمستان به خواب زمستانی تاک کمک کرده و گرمای تابستان نیز باعث رسیدن یکنواخت و قنددار شدن حبه‌ها می‌شود.
از نظر خاک، بهترین گزینه خاک‌هایی هستند که عمیق، سبک تا نیمه‌سنگین، دارای زهکشی مناسب و سرشار از مواد آلی باشند. خاک باید توانایی حفظ رطوبت در عمق را داشته باشد، اما در سطح، آب نباید راکد بماند. اگر خاک خیلی سنگین یا فشرده باشد، ریشه‌ها نمی‌توانند به‌خوبی در عمق نفوذ کنند و تاک در برابر خشکی آسیب‌پذیر می‌شود. به همین دلیل، در آماده‌سازی زمین معمولاً از شخم عمیق و افزودن کود دامی پوسیده استفاده می‌شود تا ساختار خاک اصلاح شود.
انتخاب ارقام مقاوم به خشکی
به گزارش راز بقا یکی از کلید‌های موفقیت در کشت دیم، انتخاب ارقام مقاوم به خشکی و سرما است. تاک‌هایی که ریشه‌های قوی و عمق‌دار دارند، می‌توانند در شرایط کم‌آبی زنده بمانند. برخی از ارقام شناخته‌شده برای کشت دیم در ایران شامل «انگور سیاه سردشت»، «انگور بیدانه زرد»، «انگور ترکمن ۴» و «انگور کشمشی» هستند. این ارقام علاوه بر مقاومت بالا، از نظر کیفیت میوه نیز مورد پسند بازار‌های داخلی و صادراتی‌اند.
در بسیاری از مناطق کوهستانی، کشاورزان هنوز هم از قلمه‌های محلی و بومی برای تکثیر استفاده می‌کنند، چراکه این قلمه‌ها در طول سال‌ها با اقلیم محل سازگار شده‌اند. البته در باغ‌های جدیدتر، نهال‌های پیوندی مقاوم نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند تا عملکرد اقتصادی افزایش یابد.
زمان و روش کاشت انگور دیم
بهترین زمان برای کاشت نهال یا قلمه انگور دیم، اواخر اسفند تا فروردین است؛ یعنی زمانی که خطر یخبندان از بین رفته و خاک هنوز رطوبت کافی دارد. پیش از کاشت، چاله‌هایی به ابعاد حدود ۵۰ تا ۶۰ سانتی‌متر حفر می‌شود تا ریشه بتواند به‌راحتی رشد کند. درون هر چاله مقداری خاک سطحی حاصل‌خیز و کود دامی پوسیده ریخته می‌شود. سپس قلمه یا نهال در مرکز چاله قرار گرفته و با خاک نرم پوشانده می‌شود.
به گزارش راز بقا فاصله بین بوته‌ها معمولاً ۳ تا ۴ متر و فاصله بین ردیف‌ها ۴ تا ۵ متر در نظر گرفته می‌شود تا هر بوته فضای کافی برای رشد ریشه و شاخه داشته باشد. البته این فاصله‌ها بسته به رقم، شیب زمین و میزان بارندگی ممکن است تغییر کند.
در کشت دیم، مراقبت‌های پس از کاشت بسیار حیاتی است. در سال اول باید علف‌های هرز حذف شوند تا رطوبت خاک حفظ گردد. همچنین در تابستان‌های خشک، اگر بارندگی کم باشد، آبیاری تکمیلی حداقلی (مثلاً یک یا دو نوبت) می‌تواند به استقرار بهتر نهال‌ها کمک کند. پس از سال دوم، معمولاً بوته‌ها به اندازه‌ای قوی می‌شوند که دیگر نیازی به آبیاری ندارند.
مزایای کاشت انگور به روش دیم
کاشت دیم انگور، در کنار سادگی و کم‌هزینه بودن، مزایای فراوانی دارد که آن را به گزینه‌ای محبوب در شرایط کم‌آبی تبدیل کرده است:
کاهش چشمگیر هزینه آبیاری: در این روش، کشاورز نیاز به چاه، پمپ، لوله‌کشی یا سیستم آبیاری ندارد و تنها به بارش طبیعی تکیه می‌کند.
مقاومت بالا در برابر خشکی و تغییرات اقلیمی: تاک‌هایی که از ابتدا در شرایط کم‌آبی رشد می‌کنند، سیستم ریشه‌ای بسیار قوی‌تری دارند و در برابر تنش‌های محیطی مقاومت بیشتری نشان می‌دهند.
کیفیت بالای میوه: به دلیل محدودیت رطوبت، رشد رویشی کمتر و تمرکز گیاه بر تولید میوه است. نتیجه این فرایند، انگور‌هایی با پوست ضخیم‌تر، طعم شیرین‌تر و قابلیت ماندگاری بیشتر است.
عمر طولانی بوته‌ها: تاک‌های دیمی معمولاً عمر بیشتری دارند، زیرا رشدشان آهسته و طبیعی‌تر است و فشار آبیاری مداوم بر ریشه‌ها وجود ندارد.
حفاظت از منابع آبی و خاکی: با گسترش کشت‌های دیم، مصرف آب کشاورزی کاهش یافته و تعادل طبیعی خاک بهتر حفظ می‌شود.
برای مطالعه بیشتر بخوانید:
توچ؛ درخت معروف به «درخت مسواک» و پزشک بیابان که عاشق نمک است و در بلوچستان به آن «پیر» می‌گویند
چالش‌ها و محدودیت‌ها
با وجود تمام مزایا، کشت دیم انگور خالی از چالش نیست. به گزارش راز بقا وابستگی کامل به بارندگی باعث می‌شود که عملکرد در سال‌های خشک کاهش یابد. همچنین در سال‌های نخست، رشد بوته‌ها کندتر است و ممکن است چند سال طول بکشد تا به باردهی اقتصادی برسند. بنابراین، کشاورزانی که به دنبال بازدهی سریع هستند، باید صبر و برنامه‌ریزی بلندمدت داشته باشند.
به‌علاوه، خاک‌های فقیر یا کم‌عمق برای این نوع کشت مناسب نیستند و در صورت انتخاب نادرست رقم یا منطقه، احتمال خشک شدن نهال‌ها در سال‌های ابتدایی وجود دارد. برای جبران این مشکلات، برخی کشاورزان از روش‌های نوین مانند مالچ‌پاشی، استفاده از کود‌های زیستی، و انتخاب پایه‌های مقاوم‌تر بهره می‌برند.
کاشت انگور به روش دیم، تلفیقی از تجربه سنتی و دانش نوین کشاورزی است. این شیوه، اگر با شناخت درست از خاک، اقلیم و رقم انجام شود، می‌تواند منبعی پایدار برای تولید انگور باکیفیت، با حداقل هزینه و مصرف آب باشد. در شرایط فعلی کشور که منابع آبی در حال کاهش است، ترویج کشت دیم نه‌تنها سودآور است، بلکه گامی مؤثر در جهت کشاورزی پایدار و حفظ محیط‌زیست محسوب می‌شود.
لینک کپی شد
از میان خبرها
خواندنی‌ها
کاشت زیتون در شهر تهران؛ راهنمای کامل برای داشتن درختی سالم، پربار، با ارزش و درآمد زا در حیاط خانه
انگور ملایر؛ چگونه انگور ملایر بهترین انگور دنیا شد و چرا آن را ثبت جهانی کردند؟
گندم زرینه؛ گندم طلایی مقاوم به خشکی و سرما در ایران که سود اقتصادی بالایی برای کشاورزان دارد
بکرایی یا بکرین؛ میوهای زمستانی و کمیاب در استان فارس و بوشهر که طعم متفاوت و خواص دارویی شگفتانگیزی دارد
انجیر استهبان؛ طلای شیرین فارس و بزرگترین باغ انجیر دیم روی زمین که ثبت جهانی شده است
کشت کنجد در ایران؛ گیاهی مقاوم به خشکی و یکی از با ارزشترین محصولات زراعی مناطق خشک که سود بالایی دارد
کلزا؛ طلای سبز خراسان شمالی، گیاهی کمآب و مقاوم که روغن باکیفیت می‌دهد و سود خوبی برای کشاورزان دارد
دارابی؛ بزرگترین میوه مرکبات ایران که بسیار خوشمزه و خواهر دوقلوی گریپفروت است و ظاهری شبیه گلابی دارد
ارسال نظر
ویدیوهای برگزیده
دنیای گیاهان
علم و کیهان