راز بقا: پیاز یکی از پرمصرفترین مواد غذایی در آشپزخانههای ایرانی است؛ اما سالهاست یک شایعه میان مردم دستبهدست میشود: «پیاز نصفه میکروبها را جذب میکند و اگر در خانه بماند، سمی میشود.» این باور بهظاهر علمی، در واقع هیچ پایه پژوهشی ندارد و از ترکیب چند سوءبرداشت تاریخی و یک موج شایعه اینترنتی شکل گرفته است. در این مقاله از راز بقا ریشه این افسانه، دلیل شکلگیری آن و واقعیت علمی درباره نگهداری پیاز را بررسی میکنیم.
به گزارش راز بقا، خیر. تاکنون هیچ پژوهش معتبر علمی ثابت نکرده که پیاز بتواند «میکروبهای موجود در هوا» را مثل یک آهنربا جذب کند. پیاز یک ساختار گیاهی است، نه دستگاه تصفیه هوا. اما چرا برخی اصرار دارند چنین چیزی درست است؟ پاسخ در تاریخ و فرهنگ است، نه در علم.

منشأ نخست این باور به قرون وسطی در اروپا بازمیگردد؛ زمانی که مردم به نظریهای به نام میاستا (Miasma) اعتقاد داشتند.
این نظریه میگفت بیماریها از طریق «هوای آلوده» منتقل میشوند. به همین دلیل افراد برای جلوگیری از طاعون و بیماریها:
سیر و پیاز را در خانه آویزان میکردند و باور داشتند پیاز هوای بد را میگیرد و محیط را پاکسازی میکند.
این رفتار بعدها توسط مردم عادی به این شکل تفسیر شد که «پیاز آلودگی و میکروب جذب میکند».
با ظهور علم میکروبشناسی، این نظریه کاملاً باطل شد، اما باورش در فرهنگ عامه باقی ماند.
عامل دوم، یک شایعه اینترنتی بود که بین سالهای ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۰ در آمریکا با سرعت پخش شد.
در آن ایمیلها ادعا میشد: «رستورانها پیاز نصفه را نگه نمیدارند، چون میکروبهای هوا را جذب و سمی میشود.»
این پیام میلیونها بار فوروارد شد و از آنجا وارد وبسایتها و شبکههای اجتماعی فارسی شد. شایعه آنقدر گسترده بود که حتی برخی رسانهها هم بدون بررسی، آن را منتشر کردند.

واقعیت علمی این است که:
پیاز رطوبت بالا دارد و سطح بریدهٔ آن محیط مناسبی برای رشد باکتریهاست نه اینکه «میکروبهای هوا را بکشد داخل خودش» یعنی اگر پیاز نصفه چند ساعت بیرون بماند، ممکن است روی سطح آن باکتری رشد کند. اما این تفاوت زیادی با ادعای «جذب میکروب از هوا» دارد.
این بدفهمی باعث شد مردم فکر کنند پیاز خاصیت عجیب دارد، در حالی که تنها مسئله، رشد طبیعی میکروبها بر روی سطح مرطوب غذاست.
پیاز نصفه اگر در شرایط مناسب نگهداری شود، کاملاً بیخطر است.
روش صحیح نگهداری
بلافاصله پس از بریدن، در ظرف دربسته یا کیسه زیپدار قرار دهید
در یخچال نگهداری کنید
تا ۲–۳ روز قابل مصرف است
در دمای اتاق رها نکنید، چون سریعتر خراب میشود

چند دلیل دارد:
ترس مردم از مسمومیت غذایی
انتقال نسل به نسل باورهای قدیمی درباره پیاز و سیر
قدرت زیاد شایعات اینترنتی
ترکیب یک حقیقت نیمهعلمی (رشد باکتری روی پیاز) با یک افسانه (جذب میکروب)
به همین دلیل هنوز هم بسیاری از خانوادهها فکر میکنند پیاز نصفه خاصیت «جذبکنندهٔ آلودگی» دارد.
به گزارش راز بقا پیاز نصفه نه داروی ضدطاعون است، نه دستگاه تصفیه هوا و نه آهنربای میکروب. این تصور از ترکیب خرافات تاریخی، شایعات اینترنتی و برداشت ناقص از علم بهوجود آمده است. با رعایت نکات سادهٔ نگهداری، پیاز نصفه نهتنها سمی نمیشود، بلکه کاملاً قابل استفاده و بیخطر است.