کراتوم؛ درختی همیشه‌سبز با ارتفاع ۲۵ متر با برگ‌هایی شبیه خشخاش و تریاک که کاشت آن در بسیاری کشورها ممنوع است

راز بقا: کراتوم (kratom) یا میتراگینا اسپکیوسا (نام علمی: Mitragyna speciosa) به معنی «کلاه‌اسقفی زیبا» یکی از گیاهان همیشه‌سبز بومی مناطق گرمسیری جنوب شرقی آسیا است. این گیاه که متعلق به تیره روناسیان یا خانواده قهوه می‌باشد، در کشور‌هایی مانند تایلند، اندونزی، مالزی، میانمار و پاپوآ گینه نو رشد می‌کند. اولین بار در سال ۱۸۳۹، گیاه‌شناس هلندی، پیتر ویلم کورت‌هالس، این گیاه را به طور رسمی توصیف کرد و از آن زمان توجه محققان و پزشکان سنتی را به خود جلب کرده است.

تاریخچه و کاربرد سنتی

به گزارش راز بقا، کراتوم دست‌کم از قرن نوزدهم به عنوان یک گیاه دارویی در طب سنتی آسیای جنوب شرقی کاربرد داشته است. در این مناطق، برگ‌های تازه یا خشک‌شده کراتوم برای کاهش درد، افزایش انرژی و بهبود خلق و خو استفاده می‌شده است. مصرف‌کنندگان سنتی غالباً برگ‌ها را می‌جویدند یا به صورت دم‌نوش مصرف می‌کردند و باور داشتند که این گیاه می‌تواند توانایی بدنی و تمرکز ذهنی را بهبود دهد. در برخی مناطق، کراتوم حتی برای مدیریت علائم ترک مواد افیونی و کاهش درد مزمن به کار می‌رود.

اثرات کراتوم بر بدن

کراتوم ترکیبی جالب از اثرات محرک و آرام‌بخش دارد که بسته به دوز مصرف متفاوت است. در دوز‌های پایین، مصرف این گیاه باعث افزایش هوشیاری، انرژی، پرحرفی و تمایل به تعامل اجتماعی می‌شود، در حالی که دوز‌های بالاتر اثر آرام‌بخش و تسکینی شبیه به مواد افیونی ایجاد می‌کند. به گزارش راز بقا اثرات معمولاً در عرض پنج تا ده دقیقه آغاز شده و بین دو تا پنج ساعت ادامه می‌یابد. برخی مصرف‌کنندگان گزارش کرده‌اند که استفاده از کراتوم باعث بهبود خلق و خو و کاهش اثرات منفی ترک اعتیاد شده است.

با این حال، تحقیقات علمی نشان می‌دهد که کراتوم می‌تواند اعتیادآور باشد و مصرف طولانی‌مدت آن ممکن است به وابستگی جسمی و روانی منجر شود. به همین دلیل کارایی و ایمنی این گیاه به عنوان دارو هنوز مشخص نیست و سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) اعلام کرده است که هیچ مدرکی مبنی بر ایمن یا مؤثر بودن کراتوم برای درمان بیماری‌ها وجود ندارد.

عوارض جانبی و خطرات مصرف

مصرف کراتوم عوارض جانبی مختلفی دارد. عوارض شایع شامل کاهش اشتها، تهوع، یبوست و اختلال نعوظ است. در دوز‌های بالاتر یا مصرف طولانی‌مدت، ممکن است عوارض شدیدتری مانند کاهش تنفس، تشنج، روان‌پریشی و اعتیاد ایجاد شود.

نگرانی‌های بین‌المللی درباره تهدید سلامت عمومی ناشی از استفاده از کراتوم باعث شده است که در برخی کشور‌ها و حوزه‌های قضایی، فروش و واردات آن محدود شود و هشدار‌های بهداشت عمومی صادر گردد.

با توجه به این خطرات، استفاده از کراتوم به عنوان داروی خودسرانه یا تفریحی توصیه نمی‌شود و افراد باید پیش از مصرف با متخصصان پزشکی مشورت کنند.

گیاه‌شناسی کراتوم

کراتوم درختی همیشه‌سبز است که می‌تواند تا ارتفاع ۲۵ متر رشد کند. به گزارش راز بقا تنه آن صاف و خاکستری بوده و قطر آن ممکن است به ۰٫۹ متر برسد. برگ‌های سبز تیره و براق این گیاه، بیضی‌شکل و دارای ۱۲ تا ۱۷ جفت رگبرگ هستند و طول آنها به ۱۴ تا ۲۰ سانتی‌متر و عرضشان به ۷ تا ۱۲ سانتی‌متر می‌رسد. برگ‌ها به صورت متقابل بر شاخه‌ها رشد می‌کنند و به شکل زیبا و ضخیم دیده می‌شوند.

گل‌های کراتوم زرد تیره بوده و در انتهای شاخه‌ها به صورت دسته‌های سه‌تایی ظاهر می‌شوند. لوله کاسه گل حدود ۲ میلی‌متر طول دارد و دارای پنج لَخته است، در حالی که لوله جام گل ۲٫۵ تا ۳ میلی‌متر طول دارد. این ویژگی‌های گیاه‌شناسی کمک می‌کند تا کراتوم از سایر گونه‌های روناسیان تشخیص داده شود.

برای مطالعه بیش‌تر بخوانید:

تریاک کوهی یا خشخاش هرز؛ گل شقایق زیبایی که در کوه‌های زاگرس زیاد است و خاصیت تریاک دارد

ناس یا نسوار؛ سوغات سبز و بدبو افغانستان با نیکوتین بالا | ناس چیست، چگونه تولید می‌شود و با بدن چه می‌کند؟

غنچه تریاک کوهی؛ غنچه خشخاش هرز که یک آرام‌بخش و ضد درد قوی‌ست و در شیرینی‌پزی هم از آن استفاده می‌شود

کراتوم و استفاده مدرن

امروزه کراتوم به شکل مکمل‌های پودرشده سبز رنگ در دسترس است و در برخی کشور‌های آسیای جنوب شرقی همچنان برای کاهش درد و افزایش انرژی مصرف می‌شود. با این حال، به دلیل اثرات اعتیادآور و عوارض جانبی بالقوه، استفاده پزشکی آن هنوز مورد تأیید قرار نگرفته است. برخی افراد آن را برای مدیریت درد مزمن، کنترل علائم ترک مواد افیونی یا حتی اهداف تفریحی مصرف می‌کنند.

در دوز‌های مختلف، اثرات کراتوم شامل افزایش هوشیاری، پرحرفی، تعامل اجتماعی، آرام‌بخشی و تسکین درد گزارش شده است. تحقیقات نشان می‌دهد که اثرات این گیاه به شدت به میزان مصرف و شرایط فیزیولوژیکی فرد بستگی دارد و نمی‌توان به طور کامل آن را پیش‌بینی کرد.

به گزارش راز بقا کراتوم (Mitragyna speciosa) گیاهی اسرارآمیز با تاریخچه طولانی در طب سنتی آسیای جنوب شرقی است که هم اثرات محرک و هم آرام‌بخش دارد. این گیاه می‌تواند در مدیریت درد و بهبود خلق و خو نقش داشته باشد، اما مصرف آن با خطرات جدی مانند اعتیاد، عوارض جسمی و روانی همراه است.

بنابراین، استفاده از کراتوم باید با آگاهی کامل و تحت نظر متخصصان پزشکی انجام شود و هیچ گونه جایگزین بی‌خطر برای اثرات اوپیوئیدی تریاک در عطاری‌ها و بازار‌های گیاهی وجود ندارد.

اگرچه کراتوم توجه پژوهشگران و علاقه‌مندان به گیاهان دارویی را به خود جلب کرده است، اما هنوز تحقیقات علمی کافی برای تأیید ایمنی و کارایی آن وجود ندارد. با این حال، بررسی اثرات کراتوم و آگاهی از خطرات و کاربرد‌های آن می‌تواند به افراد کمک کند تا تصمیمات هوشمندانه‌تری درباره مصرف این گیاه بگیرند.