درخت بوجوم؛ درخت مرموز شبیه یک خیار غول‌پیکر که اشکال عجیب و فضایی دارد و شاخه‌هایش شبیه بازو‌های موجودات فرازمینی است

راز بقا: درخت بوجام یا بوجوم (Boojum tree) که با نام سیریو (cirio) نیز شناخته می‌شود یکی از عجیب‌ترین و فراواقعی‌ترین گیاهان روی زمین به‌شمار می‌آید. این گیاه بومی بیابان‌های خشن باخای جزیره کالیفرنیا و بخش کوچکی از سونورا در مکزیک است و بیشتر شبیه موجودی در یک نقاشی سوررئالیستی است تا یک گیاه معمولی.

به گزارش راز بقا، تنه بلند و بطری‌مانند آن و شاخه‌های باریک و کج‌ومعوج که به همه جهت‌ها اشاره می‌کنند، باعث شده‌اند که این گیاه قرن‌ها ذهن گیاه‌شناسان، مسافران و مردمان صحرانشین را به خود جلب کند. رشد کند و فرم نامعمول این گیاه، آن را به یکی از نمادین‌ترین عناصر طبیعت در بیابان‌های آمریکای شمالی تبدیل کرده است. 

معماری عجیب یک گیاه بیابانی: ساختار، شکل و رشد

به گزارش راز بقا، درخت بوجوم با تنه ستونی و بلندی که گاهی به ۱۵ تا ۲۰ متر می‌رسد، به‌راحتی قابل شناسایی است؛ با وجود این، عرض تنه معمولاً بسیار باریک است و حتی ممکن است از عرض بدن یک انسان بیشتر نباشد. سطح تنه صاف و رنگ‌پریده است و گاهی شبیه موم یا استخوان سفید به نظر می‌رسد. از این ستون مرکزی، مجموعه‌ای از شاخه‌های نازک و پیچیده بیرون می‌زند که مانند خطوط آزاد یک نقاشی انتزاعی به هر طرف کشیده شده‌اند. 

با وجود ظاهر عجیب، درخت بوجوم کاملاً با شرایط بیابانی سازگار شده است. تنه توانایی ذخیره آب دارد و همین ویژگی به آن اجازه می‌دهد ماه‌ها بدون باران زنده بماند. برگ‌های کوچک و بیضی‌شکل تنها پس از بارندگی ظاهر می‌شوند و خیلی زود می‌ریزند تا از هدر رفتن آب جلوگیری شود. در دوره‌های خشکسالی، این گیاه برای بقا از پوست تنه خود فتوسنتز می‌کند؛ پدیده‌ای نادر که تنها در چند گیاه بیابانی دیده می‌شود.

رشد بوجوم بسیار کند است؛ بعضی از درختان چند صد سال عمر دارند. به دلیل رشد آهسته و پراکندگی محدود، حضور آنها حال‌وهوایی باستانی و دست‌نخورده به چشم‌انداز صحرای باخا می‌بخشد. 

رازآلودگی فرهنگی و افسانه‌های محلی

به گزارش راز بقا، نام محلی این درخت، سیریو، برگرفته از شمع‌های بلند مومی است که در آیین‌های مذهبی کاتولیک استفاده می‌شوند. مردم بومی شبه‌جزیره باخا، از جمله قوم کوچیمی، درخت بوجوم را گیاهی مقدس می‌دانستند و آن را با ارواح بیابان مرتبط می‌کردند. آنها معتقد بودند این درخت نشانه مسیر‌های باستانی و نماد استقامت در جهانی سخت است.

برای مطالعه بیشتر بخوانید:

درخت زندگی؛ درختی در بحرین معروف به «درخت نامیرا» با عمر ۴۰۰ سال که در یک بیابان خشک و بدون هیچی آب سبز مانده است

درخت چوپان؛ درخت همیشه سبز و درحال انقراض با بلندترین ریشه جهان که اندازه یک ساختمان ۲۲ طبقه زیر زمینی‌ست و از ریشه‌اش قهوه می‌سازند

کُهن‌دار؛ قدیمی‌ترین و زیباترین درخت جهان با عمر ۲۰۰ میلیون سال که از انقراض دایناسور‌ها و انفجار هیروشیما جان به در برد!

در دوران مدرن، بوجوم زمانی شهرت جهانی یافت که کاشفان قرن نوزدهم آن را «عجیب‌ترین درخت جهان» توصیف کردند. نام Boojum از اثر لوئیس کارول، The Hunting of the Snark، یا همان «شکار جانور شگفت‌انگیز» الهام گرفته شده؛ جایی که موجودی خیالی با همین نام ظاهر می‌شود. شباهت فرم فراواقعی این درخت با توصیف کارول باعث شد که این نام به‌سرعت جا بیفتد.

امروزه بوجوم بخشی مهم از هویت طبیعی و فرهنگی باخای کالیفرنیاست و عکاسان، گیاه‌شناسان و دوستداران طبیعت از نقاط مختلف جهان برای دیدن این درخت غریب و تماشایی به منطقه سفر می‌کنند. 

بوم‌شناسی، زیستگاه و وضعیت حفاظتی

به گزارش راز بقا، درخت بوجوم در خاک‌های خشک، سنگی و غنی از آهک رشد می‌کند؛ جایی که کمتر گیاهی قادر به بقاست. این درخت معمولاً در کنار کاکتوس کاردُن، اوکوتیو و دیگر گیاهان مقاوم بیابانی دیده می‌شود. نقش بوجوم در اکوسیستم ظریف، اما کلیدی است؛ سایه برای حیوانات کوچک ایجاد می‌کند، مأمن حشرات است و در فصل گل‌دهی کوتاه‌مدت خود با گل‌های سفید یا زرد کم‌رنگش، زنبور‌ها و مرغ‌های مگس‌خوار را جذب می‌کند.

اگرچه بوجوم در حال حاضر در دسته گونه‌های در معرض خطر قرار ندارد، اما گستره زیستگاهی بسیار محدودش آن را آسیب‌پذیر می‌کند. تغییرات اقلیمی، خشکسالی‌های شدید و برداشت غیرقانونی برخی خطرات موجود هستند. خوشبختانه، بسیاری از این درختان در مناطق دورافتاده و محافظت‌شده رشد می‌کنند و همین موضوع تا حدی امنیت طبیعی آنها را تضمین می‌کند. 

کاشت و پرورش بوجوم در باغ‌های گیاه‌شناسی یا مجموعه‌های خصوصی نیازمند صبر بسیار زیاد است. با این حال، ظاهر عجیب‌وغریب و فرازمینی آن باعث شده که برای عاشقان گیاهان خاص، گونه‌ای ارزشمند و منحصر‌به‌فرد باشد.

عجیب‌ترین حقایق درباره درخت بوجوم

به گزارش راز بقا، درخت بوجوم یکی از عجیب‌ترین گیاهان جهان است و افسانه‌هایی که پیرامون آن وجود دارد نیز به همان اندازه غریب‌اند. یکی از شگفت‌انگیزترین ویژگی‌ها این است که این درخت می‌تواند شکل‌هایی داشته باشد که از نظر فیزیکی ناممکن به نظر می‌رسند؛ گاهی به‌شدت خم می‌شود، مانند مار پیچ می‌خورد یا به چند ستون کج تقسیم می‌شود. برخی درختان بالغ شبیه هویج‌های عظیم‌جثه‌ای هستند که وارونه در زمین فرو رفته‌اند. به همین دلیل بسیاری از مسافران آن را «درختی از سیاره‌ای دیگر» توصیف می‌کنند.

یکی دیگر از ویژگی‌های عجیب این درخت، شاخه‌هایی است که با زاویه‌های تیز به سمت بالا رشد می‌کنند و ظاهری شبیه شاخک یا بازو‌های موجودات فضایی به آن می‌بخشند. مردم محلی گاهی شوخی می‌کنند که این درخت‌ها «آنتن‌هایی برای صحبت با خدایان» هستند.

شیوه بقای بوجوم نیز نامعمول است. این گیاه بیشتر فتوسنتز خود را از طریق تنه انجام می‌دهد و می‌تواند تقریباً همیشه بدون برگ بماند. عمر آن به چندین قرن می‌رسد و سالانه تنها چند سانتی‌متر رشد می‌کند.

یکی از افسانه‌های قدیمی می‌گوید کسی که زیر درخت بوجوم بخوابد، رویا‌های عجیب، سوررئال یا حتی پیش‌گویانه خواهد دید. چه این افسانه درست باشد و چه نه، اطراف درخت بوجوم همیشه حال‌وهوایی جادویی دارد و آن را به یکی از رمزآمیزترین موجودات زنده هر بیابانی تبدیل می‌کند.