مار باغی؛ ماری ۳۵ سانتیمتری، صورتی رنگ و براق با بدن لغزنده و سر گرد در باغ‌های ایران که می‌تواند به عقب نیز حرکت کند!

راز بقا: مار کرمی شکل اوراسیا، با نام علمی Typhlops vermicularis که به مار باغی نیز معروف است، یکی از گونه‌های منحصر‌به‌فرد از خانواده کورماران است. این مار کوچک، به دلیل ظاهر ویژه و سبک زندگی زیرزمینی خود، برای بسیاری از باغبانان و طبیعت‌دوستان جذابیت خاصی دارد.

به گزارش راز بقا، در ایران، این مار بیشتر در مناطق باغات خشک و خاک‌های سبک و مرطوب مشاهده می‌شود و معمولاً هنگام بیل زدن زمین توسط باغبانان دیده می‌شود. برخلاف بسیاری از مار‌ها که ممکن است ترس و نگرانی ایجاد کنند، مار کرمی شکل اوراسیا کاملاً بی‌خطر است و نقش مهمی در کنترل جمعیت حشرات دارد.

ظاهر و ویژگی‌های مار کرمی شکل

یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های مار کرمی شکل، شباهت ظاهری آن به کرم خاکی است. بدن این مار کوچک، صاف و لغزنده بوده و به راحتی در خاک حرکت می‌کند. طول این مار معمولاً تا ۳۵ سانتیمتر می‌رسد و دارای بدنی باریک و انعطاف‌پذیر است. پوست مار صورتی رنگ و براق است که باعث می‌شود هنگام مشاهده در نور خورشید، به راحتی قابل تشخیص باشد.

به گزارش راز بقا، سر مار گرد و کوچک است و دهان و دو چشم سیاه آن نیز مشخصات بارز دیگر این گونه را تشکیل می‌دهد. چشم‌های مار بسیار کوچک و فاقد قدرت بینایی قوی هستند، زیرا این مار بیشتر وقت خود را در زیر زمین و محیط‌های تاریک سپری می‌کند. دم کوتاه و گرد نزدیک مقعد، از دیگر ویژگی‌های فیزیکی آن است. جالب است بدانید که مار کرمی شکل حتی قادر است به عقب حرکت کند تا از خطرات احتمالی فرار کند، امری که در بین مار‌ها نادر است.

زیستگاه و پراکندگی

مار کرمی شکل اوراسیا در اروپا، غرب آسیا و مناطق مدیترانه‌ای پراکندگی دارد و ایران یکی از کشور‌های میزبان این گونه است. در ایران، بیشتر در مناطق باغات خشک و خاک‌های سبک یافت می‌شود و معمولاً در زیر برگ‌ها، تنه‌های پوسیده درختان و خاک نرم زندگی می‌کند. رفتار زیرزمینی این مار باعث می‌شود که اغلب افراد تنها هنگام بیل زدن یا کندن زمین آن را مشاهده کنند.

این مار در محیط طبیعی خود نقش مهمی دارد و با تغذیه از حشرات و دیگر موجودات کوچک خاکزی، به کنترل جمعیت آفات باغی کمک می‌کند. بنابراین، وجود آن نه تنها تهدیدی برای انسان نیست، بلکه برای سلامت باغ‌ها و خاک مفید نیز محسوب می‌شود.

تغذیه و رفتار

مار کرمی شکل اوراسیا بیشتر از حشرات، کرم‌ها و موجودات کوچک خاکزی تغذیه می‌کند. به گزارش راز بقا به دلیل جثه کوچک و روش زندگی زیرزمینی، شکار طعمه‌های خود را با دقت و سرعت انجام می‌دهد. این مار به طور معمول در شب فعال‌تر است و در طول روز در عمق خاک پنهان می‌ماند تا از گرمای شدید و شکارچیان فرار کند.

رفتار این مار آرام و غیرتهاجمی است. برخلاف بسیاری از مار‌ها که در مواجهه با انسان یا خطر ممکن است گاز بگیرند، مار کرمی شکل معمولاً بی‌حرکت می‌ماند یا به آرامی از منطقه فرار می‌کند. این ویژگی باعث شده که باغبانان و علاقه‌مندان به طبیعت بتوانند بدون ترس، آن را مشاهده کنند.

تولیدمثل و چرخه زندگی

مار کرمی شکل اوراسیا تخم‌گذار است و ماده‌ها معمولاً بین ۴ تا ۸ تخم سفید رنگ می‌گذارند. به گزارش راز بقا جالب است که ماده‌ها بعد از تخم‌گذاری معمولاً روی تخم‌ها می‌مانند تا از آنها محافظت کنند. تخم‌ها پس از چند هفته باز می‌شوند و مار‌های کوچک از تخم بیرون می‌آیند و زندگی زیرزمینی خود را آغاز می‌کنند.

این گونه به دلیل اندازه کوچک و زندگی مخفی، اطلاعات دقیقی درباره طول عمر و مراحل رشد آن در طبیعت ثبت نشده است، اما به نظر می‌رسد که در محیط‌های طبیعی با شرایط مساعد، چندین سال زنده می‌ماند.

اهمیت اکولوژیکی

مار کرمی شکل اوراسیا با وجود جثه کوچک و ظاهر بی‌آزار، نقش مهمی در اکوسیستم‌های باغی و خاکی ایفا می‌کند. این مار با تغذیه از حشرات و آفات کوچک، به کاهش خسارت به گیاهان و محصولات باغی کمک می‌کند. علاوه بر این، حرکت آن در خاک باعث هوادهی خاک و بهبود ساختار آن می‌شود که برای رشد ریشه گیاهان مفید است.

بنابراین، مشاهده مار کرمی شکل در باغ‌ها نه تنها موضوعی برای ترس و نگرانی نیست، بلکه نشانه سلامت خاک و اکوسیستم باغ محسوب می‌شود.

برای مطالعه بیش‌تر بخوانید:

پایتون فرش؛ کشف مار پایتون عظیم و نادر در استرالیا که دانشمندان را شگفت‌زده کرد

تیر مار بیابانی؛ سریعترین مار غیر سمی ایران مشهور به «مار درخت انبه» که استاد فرار و استتار است

بوای شنی خوزستان؛ ماری زشت، پهن و دم چاق که چشم‌هایی تابه‌تا دارد و استاد استتار در بیابان است

نکاتی برای شناسایی و مراقبت

اگر در باغ یا خاک باغچه خود با این مار مواجه شدید، بهتر است نکات زیر را در نظر بگیرید:

بی‌خطر بودن: مار کرمی شکل اوراسیا سمی نیست و برای انسان و حیوانات خانگی خطرناک نیست.

عدم آزار: هیچگاه مار را نکشید یا زخمی نکنید. این موجود کوچک نقش مهمی در کنترل حشرات دارد.

انتقال به محیط مناسب: اگر مار در محل کار یا خانه قرار گرفت، می‌توانید آن را به باغچه یا محیط طبیعی بازگردانید.

آرامش در مواجهه: در هنگام مشاهده، حرکت آرام و بدون عجله داشته باشید تا مار فرار نکند یا آسیب نبیند.

با رعایت این نکات، می‌توان بدون نگرانی از حضور این مار کوچک و زیبا در محیط‌های طبیعی بهره برد و حتی آن را به عنوان همیار باغبان در نظر گرفت.

به گزارش راز بقا مار کرمی شکل اوراسیا (Typhlops vermicularis) یکی از موجودات کوچک و دوست‌داشتنی باغ‌ها و خاک‌های ایران است. این مار با ظاهر کرمی و پوست صورتی براق، سر گرد و دم کوتاه، جلب توجه می‌کند و علی‌رغم شباهت به کرم خاکی، نقش مهمی در کنترل حشرات و حفظ سلامت خاک دارد. طول آن تا ۳۵ سانتیمتر است و ماده‌ها بین ۴ تا ۸ تخم سفید می‌گذارند و بر تخم‌ها مراقبت می‌کنند.

زندگی زیرزمینی، رفتار آرام و غیرتهاجمی و تغذیه از حشرات باعث شده که این مار نه تنها بی‌خطر باشد، بلکه نقشی کلیدی در اکوسیستم‌های باغی ایفا کند. بنابراین، مشاهده مار کرمی شکل در باغ‌ها نه تنها تهدیدی برای انسان نیست، بلکه نشان‌دهنده تعادل طبیعی و سلامت محیط زیست است.

با شناخت بیشتر این مار کوچک و اهمیت آن در اکوسیستم، می‌توانیم به حفظ این گونه و محیط‌های طبیعی کمک کنیم و از حضور آن در باغ‌ها و خاک‌های ایران لذت ببریم.