مار گرگی؛ ترسناک‌ترین مار غیر سمی آسیا که دندان‌هایی شبیه دندان نیش گرگ دارد و برای ترساندن دشمنان بلوف می‌زند

راز بقا: مار گرگی معمولی (common wolf snake) یک مار کوچک تا متوسط و غیرسمی است که به‌طور گسترده در جنوب و جنوب‌شرقی آسیا پراکندگی دارد. با وجود بی‌خطر بودن، به‌دلیل ظاهر نواردار و فعالیت شبانه‌اش اغلب با گونه‌های بسیار سمی اشتباه گرفته می‌شود. 

به گزارش راز بقا، این مار سازگار، مخفی‌کار و به‌طرز شگفت‌انگیزی مقاوم است و در محیط‌های متنوعی از جنگل‌ها و زمین‌های کشاورزی گرفته تا روستا‌ها و مناطق شهری زندگی می‌کند. نزدیکی آن به سکونتگاه‌های انسانی، همراه با رفتار خاصش، باعث شده یکی از رایج‌ترین، اما در عین حال بدفهمیده‌شده‌ترین مار‌ها در محدوده زیستش باشد. 

ویژگی‌های ظاهری و شناسایی

به گزارش راز بقا، مار گرگی معمولی معمولاً طولی بین ۵۰ تا ۸۰ سانتی‌متر دارد، هرچند برخی نمونه‌ها کمی بزرگ‌تر هم می‌شوند. بدن آن باریک، استوانه‌ای و براق است و فلس‌های صافش ظاهری صیقلی به آن می‌دهد. رنگ بدن اغلب قهوه‌ای تیره، شکلاتی یا سیاه است که با نوار‌های نامنظم سفید، کرم یا زرد کم‌رنگ پوشیده شده است. 

این نوار‌ها معمولاً شکسته و نامتقارن هستند و همین ویژگی به تشخیص آن از مار‌های سمی مانند کریت‌ها که نوار‌های منظم و واضح دارند کمک می‌کند. 

یکی از مشخص‌ترین ویژگی‌های این مار، سر آن است. سر کمی پهن و چندان از گردن متمایز نیست و چشم‌ها نسبتاً بزرگ با مردمک‌های عمودی هستند؛ ویژگی‌ای که به سازگاری آن با شکار شبانه کمک می‌کند. نام «مار گرگی» از دندان‌های جلویی بزرگ و نیش‌مانند آن گرفته شده که شبیه دندان نیش گرگ هستند. این دندان‌ها سمی نیستند، اما برای گرفتن طعمه‌های لغزنده‌ای مانند مارمولک‌ها بسیار کارآمدند. 

زیستگاه و پراکندگی

مار گرگی یکی از گسترده‌ترین پراکندگی‌ها را در میان مار‌های کولوبرید آسیایی دارد. این گونه در هند، سریلانکا، بنگلادش، میانمار، تایلند، ویتنام، کامبوج، مالزی، اندونزی، فیلیپین و بخش‌هایی از جنوب چین یافت می‌شود. همچنین به‌طور تصادفی به مناطقی خارج از زیستگاه بومی‌اش، از جمله برخی جزایر اقیانوس آرام، منتقل شده و توانسته جمعیت‌های پایداری در آن مناطق ایجاد کند.

برای مطالعه بیشتر بخوانید:

لولونگ؛ بزرگترین کروکودیل تاریخ با ۶.۱ متر طول و بیش از ۱۰۰۰ کیلو وزن که ۱۰۰ نفر با کابل‌های فولادی سنگین آن را به دام انداختند

مار پایتون بال سفید با لکه‌های سیاه؛ مار فوق‌کمیابی که به تازگی در ایران محبوب شده و قیمتش به ۴ میلیارد تومان می‌رسد

این مار سازگاری بالایی دارد و در جنگل‌های گرمسیری، مزارع، تپه‌های سنگی، زمین‌های کشاورزی و حتی محله‌های پرجمعیت شهری زندگی می‌کند. در طول روز، زیر سنگ‌ها، کنده‌های چوب، آوار، سفال‌های سقفی یا شکاف دیوار‌ها پنهان می‌شود. 

مار گرگی شب‌ها فعال است و ممکن است در حال خزیدن روی دیوارها، جاده‌ها یا اطراف خانه‌ها دیده شود. تحمل بالای آن نسبت به حضور انسان یکی از دلایل برخورد‌های مکرر با این مار است. 

رژیم غذایی و شیوه شکار

مار گرگی معمولی شکارچی‌ای تخصصی است که علاقه شدیدی به خزندگان دارد. رژیم غذایی آن عمدتاً شامل گکو‌های خانگی، اسکینک‌ها و مارمولک‌های کوچک است، هرچند گاهی قورباغه‌ها یا تخم مار‌ها را نیز می‌خورد. این ویژگی باعث شده نقش مهمی در کنترل طبیعی جمعیت گکوها، به‌ویژه در مناطق شهری، داشته باشد.

شکار تقریباً به‌طور کامل در شب انجام می‌شود. این مار به‌جای سرعت، به مخفی‌کاری تکیه می‌کند؛ به‌آرامی به طعمه نزدیک شده و سپس حمله می‌کند و آن را با دندان‌های جلویی خمیده‌اش محکم نگه می‌دارد. برخلاف برخی مارها، طعمه را خفه نمی‌کند، بلکه با حفظ فشار مداوم تا زمانی که طعمه از تقلا بازبماند، آن را از پا درمی‌آورد. این روش به‌ویژه هنگام شکار گکو‌ها روی دیوار‌ها یا سقف‌ها بسیار مؤثر است.

رفتار و تولیدمثل

به گزارش راز بقا، مار‌های گرگی معمولی ذاتاً خجالتی، پنهان‌کار و غیرتهاجمی هستند. هنگام احساس خطر ممکن است بدن خود را پهن کنند، با صدای بلند هیس بکشند یا به‌صورت دفاعی ضربه بزنند، اما گاز گرفتن به‌ندرت رخ می‌دهد و از نظر پزشکی اهمیتی ندارد. در صورت دستکاری خشن، ممکن است گاز بگیرند که تنها باعث زخم‌های سطحی کوچک به‌دلیل دندان‌های تیزشان می‌شود.

این گونه تخم‌گذار است. ماده‌ها معمولاً بین ۳ تا ۱۱ تخم در مکان‌های مخفی مانند حفره‌های خاکی، زیر برگ‌ها یا داخل سازه‌های متروکه می‌گذارند. تخم‌ها پس از چند هفته باز می‌شوند و نوزادانی به دنیا می‌آیند که نسخه‌های کوچک‌شده‌ای از والدین خود هستند. بچه‌مار‌ها از بدو تولد مستقل‌اند و تقریباً بلافاصله شکار مارمولک‌های کوچک را آغاز می‌کنند.

عجیب‌ترین ویژگی‌های مار گرگی معمولی

به گزارش راز بقا، یکی از عجیب‌ترین ویژگی‌های مار گرگی معمولی این است که چقدر با مار‌های کشنده‌ای مانند کریت‌ها اشتباه گرفته می‌شود. در بسیاری از مناطق، این مار صرفاً به‌دلیل شباهت ظاهری به گونه‌های سمی، درجا کشته می‌شود، در حالی که هیچ خطر واقعی برای انسان ندارد. به صورت متناقضی این مار بی‌خطر شاید یکی از ترسناک‌ترین مار‌های غیرسمی آسیا باشد.

نکته عجیب دیگر، توانایی آن در بالا رفتن از سطوح عمودی صاف است. به‌لطف شکل بدن و بافت فلس‌هایش، این مار می‌تواند از دیوار‌ها و حتی سقف‌ها بالا برود و همین ویژگی به آن اجازه می‌دهد داخل خانه‌ها گکو‌ها را شکار کند؛ رفتاری که اغلب باعث شوک ساکنان خانه می‌شود.

این گونه همچنین به رفتار «ضربه نمایشی» معروف است. هنگام تهدید، ممکن است بار‌ها ضربه بزند بدون آنکه واقعاً گاز بگیرد؛ نوعی بلوف زدن برای ترساندن دشمنان. افزون بر این، دندان‌های نیش‌مانند آن می‌توانند توهم وجود نیش سمی را ایجاد کنند و ظاهر ترسناک‌تری به مار بدهند.

شاید شگفت‌انگیزترین نکته، موفقیت این مار به‌عنوان یک گونه مهاجم باشد. در مناطقی که به‌طور تصادفی وارد شده، مار گرگی معمولی به‌سرعت سازگار شده و گاهی تعادل جمعیت خزندگان بومی را بر هم زده است؛ نتیجه‌ای غیرمنتظره برای ماری کوچک و مخفی‌کار.