موساسور؛ مارمولک ۱۷ متری و ترسناک‌ترین شکارچی دریایی که حتی دایناسور هم شکار می‌کرد و ۶۶ میلیون سال پیش منقرض شد

راز بقا: موساسور (Mosasaurus) یکی از مشهورترین خزندگان دریایی منقرض‌شده است که حدود ۸۲ تا ۶۶ میلیون سال پیش و در دوره‌های کامپانین و ماستریختین از دوران کرتاسه پسین زندگی می‌کرد. 

به گزارش راز بقا، این حیوان عظیم‌الجثه از شاخه موزاسار‌ها بود؛ گروهی از شکارچیان دریایی که پس از کاهش تنوع پلاسیوسور‌ها و ایکتیوسورها، به فرمانروایان جدید دریا‌های کره زمین تبدیل شدند.  موساسور با بدنی دراز، دندان‌هایی خنجری و قدرت حرکتی بالا، یکی از نهایی‌ترین نمونه‌های تکامل شکارچیان اقیانوسی پیش از انقراض دایناسور‌ها محسوب می‌شود. 

تکامل، گستره زمانی و محیط زیست

به گزارش راز بقا، موساسور در اواخر دوران کرتاسه زندگی کرد؛ زمانی که زمین گرم‌تر از امروز بود و دریا‌های کم‌عمق بسیاری سطح قاره‌ها را پوشانده بودند. نخستین نمونه‌های موساسور‌ها از مارمولک‌های خشکی‌زی مشتق شده بودند و طی میلیون‌ها سال به شکارچیان آبزی تغییر شکل یافتند. 

موساسور، که از آخرین شاخه‌های این خانواده بود، با بدنی شبیه مارمولک‌های غول‌پیکر، اما به‌طور کامل سازگار با محیط دریایی، در اقیانوس‌های عمیق، خلیج‌ها و دریا‌های کم‌عمق آمریکای شمالی و اروپا پرسه می‌زد. 

بقایای آن در مناطق مختلفی از جمله هلند، آمریکا، مراکش و نیوزیلند یافت شده و نشان می‌دهد که گستره پراکندگی آن نسبتاً جهانی بوده است. 

ساختار بدن و توانایی‌های شکار

موساسور حدود ۱۰ تا ۱۷ متر طول داشت، اگرچه برخی برآورد‌ها نمونه‌هایی بلندتر را نیز پیشنهاد می‌کنند. جمجمه آن کشیده و مسلح به ردیف‌هایی از دندان‌های خمیده و تیز بود که برای گرفتن، نگه داشتن و پاره کردن گوشت طراحی شده بودند. 

برای مطالعه بیشتر بخوانید:

شیاردَد؛ غول زره‌پوش ۹۰۰ کیلویی با لاک استخوانی و دمی شبیه گرز که در برابر شکارچیان یک دژ مستحکم بود و ۱۰ هزار سال پیش منقرض شد

یی؛ کوچکترین دایناسور دنیا با ۳۸۰ گرم وزن که دست‌هایش فلزی بود و چهره‌ای شبیه دایناسور، خفاش و سنجاب پرنده داشت

بدن آن به شکل ماهی‌وار تکامل یافته بود: دم هلالی‌شکل که نیروی پیشران قوی تولید می‌کرد، باله‌های پشتی و جانبی برای کنترل جهت و بدنی عضلانی و انعطاف‌پذیر. 

به گزارش راز بقا، موساسور یک شکارچی رأس هرم غذایی بود و طعمه‌هایی مانند ماهی‌ها، لاک‌پشت‌ها، آمونیت‌ها و حتی موساسور‌های کوچک‌تر را شکار می‌کرد. توانایی آن در بلعیدن طعمه‌های بزرگ، آن را به یکی از خوفناک‌ترین موجودات دریایی دوران خود تبدیل کرده بود. 

نقش زیست‌محیطی و انقراض

به گزارش راز بقا، در اواخر کرتاسه، موساسور به‌عنوان ابرشکارچی، تعادل اکوسیستم‌های دریایی را حفظ می‌کرد. حضور آن نشان‌دهنده سلامت زنجیره غذایی و فراوانی طعمه در محیط بود. با وقوع رویداد انقراض بزرگ ۶۶ میلیون سال پیش که احتمالاً ترکیبی از برخورد شهاب‌سنگ، فعالیت‌های آتشفشانی و تغییرات اقلیمی بود، اکوسیستم‌های دریایی دچار فروپاشی شدند. زنجیره غذایی آسیب دید و بسیاری از خزندگان دریایی از جمله موساسور‌ها برای همیشه از بین رفتند. 

شگفت‌انگیزترین ویژگی‌های موساسور

به گزارش راز بقا، موساسور علاوه بر عظمت و جایگاهش در رأس زنجیره غذایی، دارای ویژگی‌های بسیار حیرت‌انگیزی بود. یکی از عجیب‌ترین حقایق این است که موزاسار‌ها از جمله موساسور در واقع بیشتر به مارمولک‌ها و مار‌ها شباهت دارند تا دایناسورها. 

آنها از بازماندگان مارمولک‌های خشکی بودند که به‌طور مستقل برای زندگی کامل در آب تکامل یافتند. نکته شگفت‌انگیز دیگر دم هلالی آن است. تا مدت‌ها تصور می‌شد موزاسار‌ها دمی صاف و مارمانند داشته‌اند، اما کشفیات جدید نشان داد دم آنها مانند کوسه‌ها یا دلفین‌ها دارای لبه هلالی قدرتمند بوده است، موضوعی که سرعت آنها را چند برابر می‌کرد. 

ویژگی عجیب دیگر وجود ردیف دوم دندان‌ها در سقف دهان بود؛ ساختاری که به آن اجازه می‌داد طعمه بزرگ را محکم نگه دارد و فرو ببرد، مشابه برخی مار‌های امروزی. 

برخی فسیل‌ها حتی نشان می‌دهند که پوست موساسور دارای فلس‌هایی بسیار ظریف و نرم بوده، چیزی میان فلس مارمولک و پوست دلفین، که به شناور بودن و کاهش مقاومت آب کمک می‌کرد. 

در نهایت، یافته‌هایی از معده فسیل‌شده موساسور نشان می‌دهد که این شکارچی گاهی با طعمه‌هایی بزرگ‌تر از خودش درگیر می‌شد و حتی موزاسار‌های هم‌نوع را نیز شکار می‌کرد؛ نمونه‌ای آشکار از رفتار هم‌نوع‌خواری در یک شکارچی باستانی.