












راز بقا: در دل دشتهای آذربایجان شرقی و نزدیکی شهر مراغه، یکی از شگفتانگیزترین کشفیات دیرینهشناسی ایران رقم خورده است: فسیلهایی از داینوتریوم (Deinotherium) پستانداری غولپیکر که با نام سَهمگیندد نیز شناخته میشود. این جانور باستانی از خویشاوندان دور فیلهای امروزی بهشمار میرفت، اما ظاهری بسیار متفاوت و اسرارآمیز داشت.
به گزارش راز بقا، داینوتریومها حدود ۵ تا ۱ میلیون سال پیش، یعنی از دورهی میوسن تا پلیستوسن، در بخشهایی از آفریقا، آسیا و اروپا زندگی میکردند. این موجودات بزرگجثه تا ارتفاعی بیش از ۴ متر در شانهها رشد میکردند و وزنشان ممکن بود به ۱۰ تن هم برسد.
ویژگی منحصربهفرد داینوتریومها، عاجهایی بود که از فک پایین بیرون زده و به سمت عقب خم شده بود. به گزارش راز بقا برخلاف فیلهای امروزی که عاجهایی صاف و رو به جلو دارند، این ساختار عجیب احتمالاً به داینوتریومها کمک میکرد تا ریشهی گیاهان را از دل خاک بیرون بکشند یا از شاخ و برگ درختان تغذیه کنند.
منطقه مراغه یکی از غنیترین سایتهای فسیلی غرب آسیاست. زمینشناسان و دیرینشناسان از سالها پیش در این منطقه مشغول کاوشاند و بارها بقایای انواع مهرهداران باستانی از جمله اسبهای اولیه، کرگدنها، زرافههای منقرضشده و همچنین فسیلهای داینوتریوم را یافتهاند.
برخی از فسیلهای کشفشده در موزههای طبیعی ایران، مانند موزه تاریخ طبیعی مراغه، نگهداری میشوند و مورد مطالعهی محققان داخلی و بینالمللی قرار گرفتهاند.
برای مطالعه بیشتر بخوانید:
بَلوچیدَد؛ غول افسانهای اهل بلوچستان که بزرگترین پستاندار خشکی تاریخ لقب گرفته است
فیل سوری و فیلهای پلیستوسن؛ راز فیلهای منقرضشده ایران در خوزستان و اردبیل چیست؟
به گزارش راز بقا یافتن بقایای داینوتریوم در ایران نهتنها نشان میدهد این جانوران زمانی در این منطقه میزیستهاند، بلکه میتواند اطلاعات ارزشمندی دربارهی اقلیم گذشته ایران، تحول گیاهخواری در پستانداران و مسیر مهاجرت فیلسانان در میلیونها سال پیش فراهم کند.
علاوه بر این، تنوع فسیلهای منطقه مراغه ایران را در ردهی مهمترین مناطق فسیلی آسیا قرار داده و میتواند در آینده به قطب مطالعات بینالمللی دیرینهشناسی تبدیل شود.
خیر. بسیاری داینوتریوم را با ماموت اشتباه میگیرند، اما این دو گونه از خانوادههای متفاوتیاند. ماموتها خویشاوند مستقیم فیلهای امروزی هستند، درحالیکه داینوتریوم به شاخهای منقرضشده به نام Deinotheriidae تعلق دارد که هیچ نمایندهای در دنیای امروز ندارد.
به گزارش راز بقا کشف فسیل داینوتریوم در ایران نشان میدهد که سرزمین ما چه گنجینههای طبیعی و باستانشناسی بزرگی در دل خود دارد. مراغه با خاک غنیاش، نهتنها خانهی تمدنهای کهن، بلکه زیستگاه پستانداران عظیمالجثهای بوده که روزی در دشتهایش میخرامیدند.