شوکا؛ کوچکترین گوزن ایران که نماد کرمانشاه است و رفتاری شبیه سگها دارد و هنگام خطر صدای واق واق سگ را تقلید میکند!
شوکا (Roe deer)، کوچکترین گوزن ایران، با ظاهری زیبا، شاخهای کوچک و رفتاری کنجکاو، در جنگلهای شمال و کرمانشاه زندگی میکند. با کاهش جمعیت، این گونه ارزشمند در معرض تهدید انقراض قرار دارد و نیاز به حفاظت دارد.
راز بقا: شوکا (مازندرانی) با نام علمی Capreolus capreolus، کوچکترین گونه گوزن در ایران است و در میان گوزنهای اورآسیا به عنوان گونهای ظریف و زیبا شناخته میشود. این جانور بیشتر در مناطق سردسیر و جنگلهای انبوه زندگی میکند و دارای رنگ بدنی متفاوتی است که از قهوهای مایل به سرخ تا خاکستری متغیر است. شوکاها با بدنی کوچک، شاخهای ظریف و رفتاری کنجکاو، جایگاه ویژهای در طبیعت و فرهنگ محلی دارند و توجه علاقهمندان به حیات وحش را به خود جلب میکنند.
ویژگیهای ظاهری شوکا
به گزارش راز بقا، شوکاها حیواناتی کوچک و ظریف هستند. طول بدن آنها بین ۹۵ تا ۱۳۵ سانتیمتر و ارتفاع شانهها ۶۵ تا ۷۵ سانتیمتر است. وزن متوسط این گوزن کوچک حدود ۱۵ تا ۳۰ کیلوگرم است و طول دم آن تنها ۲ تا ۳ سانتیمتر میباشد. بدنی سبک و ظریف، دستهایی کوتاهتر از پاها، گوشهایی باریک و بلند و سمهایی سیاه و باریک از مشخصههای ظاهری شوکا به شمار میروند.
به گزارش راز بقا رنگ بدن این جانور غالباً قهوهای مایل به قرمز است و زیر بدن و دم آنها سفید رنگ است. نرهای شوکا شاخهای کوچک و سه شاخه دارند، در حالی که مادهها بدون شاخ هستند. جالب است بدانید که شاخ نرها در پاییز میافتد و شوکاها با شاخ زدن به درختان جوان، قلمرو خود را مشخص میکنند. این رفتار نه تنها نشانهای از قدرت و سلامت نرها است، بلکه در تنظیم تعاملات اجتماعی بین آنها نقش مهمی دارد.
زیستگاه و توزیع جغرافیایی
شوکا در اورآسیا و اروپا بسیار شایع است و جمعیت آن در نیم قرن اخیر در اروپا به ویژه اروپای مرکزی، به ۱۵ میلیون رأس افزایش یافته است. با این حال، در خاورمیانه وضعیت مناسبی ندارد و در کشورهایی مانند اسرائیل، فلسطین و لبنان منقرض شده است. با وجود این، طرحهایی برای احیای جمعیت آن در اسرائیل در حال اجراست.
در ایران، زیستگاه اصلی شوکا مناطق ساحلی و جنگلی دریای خزر است. علاوه بر این، تعداد کمی از شوکاها در استان کرمانشاه در غرب و شمال غرب کشور نیز مشاهده شدهاند. یکی از زیستگاههای مهم این جانور در منطقه حفاظتشده بوزین و مرخیل هورامان واقع در استان کرمانشاه است، و به همین دلیل، شوکا به عنوان یکی از نمادهای منطقه و نماد زیستمحیطی ورزش استان کرمانشاه معرفی شده است.
تغذیه و دشمنان طبیعی
شوکاها همهچیزخوار هستند و رژیم غذایی آنها شامل علوفه، برگ، سرشاخه، پوست درختان، میوهها، قارچها، خزه و گلسنگ میشود. این تنوع غذایی به آنها کمک میکند در مناطق مختلف و با منابع متفاوت، زندگی کنند.
با وجود کوچک و ظریف بودن، شوکاها شکارچیان طبیعی خود را دارند. به گزارش راز بقا پلنگ، گرگ، شغال، گربه جنگلی و پرندگان شکاری مهمترین دشمنان طبیعی این جانور محسوب میشوند. رفتار هوشیار و توانایی بالای فرار آنها به کاهش خطر شکار کمک میکند، اما کاهش زیستگاه و حضور انسانها، تهدید بزرگی برای بقا این گونه محسوب میشود.
زادآوری و باروری
شوکاها برخلاف بسیاری از گوزنها در فصل جفتگیری تنها با یک ماده جفتگیری میکنند. یکی از ویژگیهای جالب این حیوان، باروری تأخیری است؛ به این معنا که پس از لقاح، رشد سلول تخم تا ۴.۵ ماه متوقف میشود و سپس فرآیند بارداری ادامه مییابد. این دوره طولانی باعث میشود که شوکاها معمولاً یک یا دو بچه (معمولاً دو) به دنیا آورند. طولانی بودن دوره بارداری در شوکاها نسبت به دیگر گوزنها، نشان از سازگاری ویژه آنها با شرایط زیستگاهی دارد.
برای مطالعه بیشتر بخوانید:
همهچیز درباره پرورش گوزن در ایران؛ چطور میشود مجوز پروش گوزن دریافت کرد و چه مزایایی دارد؟
رفتار و شباهت با سگسانان
شوکاها در برخی رفتارهای خود شباهتهایی با سگسانان دارند. به عنوان مثال، نحوه نوشیدن آب آنها متفاوت از سایر سمداران است. در حالی که معمولاً سمداران لب خود را روی سطح آب قرار میدهند، شوکاها مانند سگها با زبان آب مینوشند. همچنین هنگام احساس خطر، صدایی شبیه به واق واق سگ تولید میکنند تا دیگران را از وجود خطر آگاه کنند.
به گزارش راز بقا شوکاها بسیار کنجکاو هستند. وقتی موجود ناشناسی مانند انسان را میبینند، اغلب سرک میکشند تا رفتار او را بررسی کنند. اما به محض اینکه متوجه شوند موجود ناشناس حضور آنها را شناسایی کرده است، با سرعت و چالاکی فرار میکنند. هنگام فرار، با تکان دادن دم و ایجاد صدا، سایر شوکاها را از خطر مطلع میکنند. این رفتار هوشمندانه باعث میشود که مشاهده آنها در جنگلهای انبوه بسیار دشوار باشد.
اهمیت و نگرانیها
شوکاها نه تنها به دلیل زیبایی و ظرافتشان، بلکه به دلیل نقش مهمی که در اکوسیستم جنگلها دارند، اهمیت زیادی دارند. کاهش جمعیت آنها در ایران نگرانیهای جدی ایجاد کرده است. از دست رفتن زیستگاههای طبیعی، شکار غیرمجاز و تغییرات اقلیمی تهدیدهای اصلی بقای این گونه هستند. ادامه این روند ممکن است باعث قرار گرفتن شوکا در خطر انقراض شود، بنابراین حفاظت از زیستگاهها و کنترل شکار، ضروری است.
شوکا، کوچکترین گوزن ایران، با ظاهری زیبا، رفتاری کنجکاو و ویژگیهای منحصربهفرد، یکی از گنجینههای طبیعی کشور است. این جانور نه تنها در اکوسیستم جنگلها نقش مهمی دارد، بلکه نمادی از فرهنگ و طبیعت مناطق شمال و غرب ایران محسوب میشود. توجه به حفظ جمعیت و زیستگاه شوکا، گامی مهم در حفاظت از تنوع زیستی و حفظ ارزشهای محیطزیستی ایران است.
لینک کپی شد
از میان خبرها
خواندنیها
آهوچه سرخ جنگلی؛ کوچکترین آهوی آفریقا با ۴۰ سانت قد که ۳ متر میپرد و زندگی انفرادی و مخفیانه دارد
گوزن شاخچنگالی؛ سریعترین پستاندار آمریکا با سرعت ۸۸ کیلومتر بر ساعت و تیزبینترین حیوان جهان که میتواند سیاره زحل را کامل ببیند
گوزن زرد ایرانی؛ گوزنی با شاخهای بلند و خالهای طلایی که تحت حفاظتترین حیوان ایران است
قاطرگوزن؛ گوزن آمریکایی که شبیه قاطر است و با پاهای کشیده به هوا میپرد تا شکارچان را بترساند
موس؛ بزرگترین پستاندار خشکیزی نیمکره شمالی با ۷۰۰ کیلو وزن که خشنترین مبارزه جفتگیری را دارد!
گوزن ریز؛ کوچکترین گوزن جهان با پاهای کوتاه و چشمانی معصوم که ۳۲ سانتیمتر قد دارد و شبیه اسباببازیست
دغلبازی جنسی شاخچنگ نر برای جفت گیری با ماده!
بز کوهی ایرانی قویتر است یا گوزن و در جنگ تن به تن این دو کدامیک برنده است؟
ارسال نظر
ویدیوهای برگزیده
دنیای گیاهان
علم و کیهان