کاکتوس دم روباهی؛ گیاهی آویز با ساقه‌های پوشیده از کرک‌های سفید شبیه دم روباه که محبوب کلکسیونرهاست

راز بقا: کاکتوس Cleistocactus colademononis که در میان علاقه‌مندان به گیاهان زینتی با نام «کاکتوس دم روباهی» شناخته می‌شود، نام‌های دیگر این کاکتوس دم موشی (Rat Tail) و دم میمونی (Monkey’s Tail) است. یکی از خاص‌ترین و متفاوت‌ترین گونه‌های خانواده کاکتوس‌هاست. ظاهر منحصر‌به‌فرد این گیاه، با ساقه‌های آویزان و پوشیده از کرک‌های سفید و نرم، باعث شده به‌سرعت به یکی از محبوب‌ترین کاکتوس‌های کلکسیونی در جهان تبدیل شود.

به گزارش راز بقا، این گونه علاوه‌بر زیبایی، موفق به دریافت نشان معتبر Award of Garden Merit از انجمن سلطنتی باغبانی بریتانیا نیز شده است که نشان‌دهنده ارزش بالای آن در باغبانی زینتی است.

خاستگاه و زیستگاه طبیعی

کاکتوس دم روباهی بومی کشور بولیوی است و به‌طور کاملاً محدود در منطقه‌ای خاص از این کشور رشد می‌کند. زیستگاه طبیعی آن در ایالت سانتا کروز، استان فلوریدا و در حوالی کوه Cerro el Fraile قرار دارد؛ منطقه‌ای کوهستانی در حدود ۳۰ کیلومتری شرق شهر سامایپاتا.

به گزارش راز بقا این کاکتوس در ارتفاعاتی کمتر از ۱۵۰۰ متر از سطح دریا و روی دیواره‌های سنگی شیب‌دار و مرطوب رشد می‌کند. برخلاف بسیاری از کاکتوس‌ها که روی زمین یا در بیابان می‌رویند، این گونه به‌صورت آویزان از صخره‌ها رشد کرده و ساقه‌هایش آزادانه به سمت پایین کشیده می‌شوند.

شکل رشد و ساختار کلی گیاه

Cleistocactus colademononis کاکتوسی آویز و منشعب از پایه است. رشد آن معمولاً از ناحیه پایین آغاز می‌شود و شاخه‌ها به‌مرور بلندتر شده و حالتی دم‌مانند پیدا می‌کنند. طول ساقه‌ها در شرایط مناسب می‌تواند به ۲٫۵ متر نیز برسد که این ویژگی، آن را برای استفاده در گلدان‌های آویز یا لبه دیوار‌ها بسیار مناسب می‌کند.

ساقه‌ها رنگ سبز روشن دارند و قطر آنها بین ۳ تا ۷ سانتی‌متر متغیر است. روی هر ساقه بین ۱۴ تا ۲۰ شیار یا ریب کم‌ارتفاع دیده می‌شود که ساختار کلاسیک کاکتوس‌ها را حفظ کرده‌اند، اما با ظاهری بسیار نرم‌تر و خزدارتر.

خار‌ها و کرک‌های خاص

یکی از شاخص‌ترین ویژگی‌های این کاکتوس، پوشش خار‌های آن است. فاصله آرئول‌ها از یکدیگر تنها ۳ تا ۶ میلی‌متر است و از هر آرئول ترکیبی از خار‌های کوتاه و بلند بیرون می‌آید. خار‌های اصلی معمولاً زرد مایل به قهوه‌ای، نازک و رو به پایین هستند و تعداد آنها بین صفر تا چهار عدد است؛ در برخی موارد نادر، این تعداد به هشت خار نیز می‌رسد.

اما آنچه ظاهر «دم روباهی» را ایجاد می‌کند، خار‌های مویی و سفیدرنگی هستند که تعدادشان به ۲۰ تا ۵۰ عدد در هر آرئول می‌رسد. طول این خار‌های نرم بین ۴ تا ۸ سانتی‌متر است و گاهی حتی تا ۱۲ سانتی‌متر نیز رشد می‌کنند. نکته جالب اینجاست که این خار‌های مویی به‌مرور زمان بازسازی می‌شوند و اگر آسیب ببینند، دوباره رشد خواهند کرد.

گل‌دهی چشمگیر

برخلاف ظاهر لطیف و خزدار گیاه، گل‌های Cleistocactus colademononis بسیار درخشان و پررنگ هستند. گل‌ها به رنگ قرمز آتشین، کمی نامتقارن (زیگومورف) و به طول ۷ تا ۸ سانتی‌متر رشد می‌کنند. این گل‌ها تقریباً به‌صورت افقی از آرئول‌ها بیرون می‌آیند و تضاد رنگی شدیدی با خار‌های سفید ایجاد می‌کنند.

زمان گل‌دهی معمولاً در فصل‌های گرم سال است و در صورت فراهم بودن نور و تغذیه مناسب، گیاه می‌تواند چندین گل هم‌زمان تولید کند که جلوه‌ای بسیار خاص و تزئینی به آن می‌بخشد.

میوه و بذر

پس از پایان گل‌دهی، میوه‌هایی کوچک، کروی و به رنگ قرمز مایل به صورتی تشکیل می‌شود. قطر این میوه‌ها بین ۸ تا ۱۲ میلی‌متر است. زمانی که میوه خشک می‌شود، به‌صورت طولی شکافته شده و بذر‌ها آزاد می‌شوند.

به گزارش راز بقا بذر‌ها رنگ سیاه دارند، کمی خمیده هستند و طول آنها حدود ۱٫۱ تا ۱٫۴ میلی‌متر است. این بذر‌ها قابلیت تکثیر گیاه را فراهم می‌کنند، هرچند تکثیر از طریق قلمه در میان پرورش‌دهندگان رایج‌تر است.

جایگاه علمی و نام‌گذاری

این گونه در سال ۲۰۰۳ میلادی برای نخستین‌بار توسط Lothar Diers و Wolfgang Krahn با نام Hildewintera colademononis توصیف شد. واژه «colademononis» در زبان اسپانیایی به معنای «دم میمون» است و مستقیماً به ظاهر پشمالو و آویزان گیاه اشاره دارد. در سال ۲۰۰۶، گیاه‌شناس بریتانیایی Roy Mottram با بررسی‌های دقیق‌تر، این گونه را به جنس Cleistocactus منتقل کرد.

برخی منابع هنوز این کاکتوس را زیرگونه‌ای از Cleistocactus winteri می‌دانند، اما بسیاری از گیاه‌شناسان به‌دلیل تفاوت‌های ظاهری و زیستگاهی، آن را گونه‌ای مستقل در نظر می‌گیرند.

برای مطالعه بیش‌تر بخوانید:

میدلمیست قرمز؛ کمیاب‌ترین و گران‌ترین گل جهان که تنها دو نمونه از آن وجود دارد و اکسیر جوانی‌ست

گل صدتومانی؛ گلی معروف به «پادشاه گل‌ها» که ۱۰۰ سال عمر می‌کند و تنها در مریوان به صورت طبیعی وجود دارد

گل مرغ بهشتی؛ زیباترین گل دنیا که شبیه به یک پرنده است و می‌توان آن را در خانه پرورش داد

ارزش زینتی و محبوبیت جهانی

به گزارش راز بقا کاکتوس دم روباهی امروزه یکی از محبوب‌ترین کاکتوس‌های زینتی در جهان محسوب می‌شود. فرم آویز، بافت خزدار، گل‌های قرمز درخشان و نگهداری نسبتاً آسان، این گیاه را به انتخابی ایده‌آل برای خانه‌ها، گلخانه‌ها و فضا‌های دکوراتیو تبدیل کرده است. ترکیب ظاهر عجیب و زیبایی طبیعی، باعث شده این کاکتوس نه‌تنها یک گیاه، بلکه یک عنصر هنری زنده در طراحی فضا باشد.