گرد و غبار ستاره‌ای در منظومه شمسی از کجا آمده؟

راز بقا: گردوغبار ستاره‌ای عموما به ذرات غبار حاصل از خنک شدن گاز‌های ستاره‌ها اطلاق می‌شود که به صورت باد یا از طریق انفجار‌های شدید ابرنواختری در فضا پخش می‌شوند.

به گزارش راز بقا؛ در این فرآیند، بخش بزرگی از عناصر غیرفرار چگالیده و به گردوغبار ستاره‌ای تبدیل می‌شوند؛ اگرچه بسیاری از این ذرات دوباره از بین می‌روند، اما ذراتی که [در جریان این فرایندها]باقی مانده بودند، حدود ۴.۶ میلیارد سال پیش در سیارات منظومه شمسی ادغام شدند.

پژوهشگران تا سال­‌ها چنین تصور می‌کردند که تنها مقدار کمی از غبار ستاره‌ای منظومه شمسی ما از ابرنواختر‌ها و از ستارگان غول‌پیکری که ابرنواختر‌ها از آن‌ها متولد می‌شوند ناشی می‌شود. اما تحقیقات جدید نشان می‌دهد که منشا بیش از ۲۵ درصد از غبار ستاره‌ای در منظومه شمسی از ابرنواختر‌ها است.

دانشمندان با مشاهده و رصد «ذرات پیش‌خورشیدی» یا گردوغبار‌های ستاره‌ای که پیش از وجود منظومه شمسی شکل گرفته بودند موفق شدند این موضوع را کشف کنند. این ذرات را اکنون نیز می‌توان پیدا کرد. این ذرات پیش‌خورشیدی و گردوغبار‌ها را می‌توان در شهاب‌سنگ‌ها یا مواد دیگری یافت که از فضا به سمت ما سقوط می‌کنند و می‌توان آن‌ها را از روی ترکیب شیمیایی غیرعادی آن‌ها شناسایی کرد.

پژوهشگران با بررسی آن ذرات پیش‌خورشیدی، می‌توانند انواع ستارگانی که گرد‌وغبار را به منظومه شمسی ما وارد کردند، شناسایی کنند. این به نوبه خود به ما امکان می‌دهد که این موضوع را که این عناصر شیمیایی از کجا آمده‌اند و همسایگی سیاره‌ای ما اساسا چگونه آغاز شد، بهتر درک کنیم.

پیتر هاپ، مدیر گروه بخش شیمی ذرات در «مرکز شیمی ماکس پلانک» (MPI) و نویسنده اصلی این مقاله در مجله «نیچر آسترونومی» (Nature Astronomy) می‌گوید: «دانستن اینکه بخش بسیار بیشتری از غبار‌های ستاره‌ای از انفجار‌های ابرنواختری به وجود می‌­آید، شاخص­‌های مهم جدیدی را در اختیار پژوهشگران قرار می‌­دهد تا از این طریق بتوانند مدل‌­های رایانه‌ای تکامل غبار در محیط بین‌ستاره‌ای را طراحی و ایجاد کنند.»

او می‌افزاید: «این امر به‌ویژه زمانی مصداق پیدا می­‌کند که بخواهیم ماندگاری غبار‌هایی که ابرنواختر آن را به‌تازگی تولید کرده است یا غبار‌های قدیمی بین‌ستاره‌ای هنگام عبور امواج شوک ابرنواختر را توصیف کنیم.»

گردوغبار ممکن است کاتالیزور واکنش‌های شیمیایی در ابر‌های مولکولی بین‌ستاره‌ای باشد و خود [غبار ستاره‌ای نیز]از اجزا و واحد‌های سازنده سیارات جدید است؛ بنابراین کاوش در این باره که غبار‌های ستاره‌ای چگونه با گذشت زمان، در فضا با هم مخلوط می‌شوند، می‌تواند در خصوص چگونگی تکامل منظومه‌های ستاره‌ای بینشی جدید به ما بدهد.