کشف ماده اسیدی نیش مورچه در کهکشان راه شیری!

راز بقا؛ ستاره‌شناسان با استفاده از تلسکوپ فضایی جیمز وب یکسری مواد شیمیایی پیرامون دو ستاره جوان شناسایی کرد‌ه‌اند که اینجا روی زمین، در مواد معمولی مانند سرکه، نیش مورچه و حتی نوشیدنی مارگاریتا پیدا می‌شود.

به گزارش راز بقا به نقل از سی‌ان‌ان، این مولکول‌های آلی پیچیده که دانشمندان آن‌ها را با استفاده از ابزار فروسرخ میانی تلسکوپ فضایی جیمز وب مشاهده کرده‌اند، عبارت‌اند از اسید استیک معمولی، بخشی از ماده تشکیل‌دهنده سرکه و نیز اتانول که به‌عنوان الکل حاصل از قند میوه‌ها شناخته می‌شود.

تیم تحقیقاتی که این داده‌ها را از تلسکوپ فضایی جیمزوب گرفته و بررسی کرده است، می‌افزاید که در این رصد‌ها مولکول‌های ساده‌ای مثل اسید فرمیک نیز قابل مشاهده‌اند. اسید فرمیک همان اسید خاصی است که در نیش مورچه وجود دارد پس از گزیده شدن در ما احساس سوزش ایجاد می‌کند.

دانشمندان در این رصد‌ها مولکول‌های ساده (ولی مهم) دیگری مانند گوگرد دی‌اکسید، متان و فرمالدئید را شناسایی کرده اند. آن‌ها بر این باورند که ترکیبات گوگردی مانند گوگرد دی‌اکسید ممکن است در هموار کردن راه برای شکل‌گیری حیات اولیه روی زمین نقشی مهم و کلیدی ایفا کرده باشند.

این مولکول‌های تازه شناسایی‌شده درون ترکیبات یخی قرار دارند که پیرامون دو پیش‌ستاره به نام‌های ایراس ۲ای (IRAS ۲A) و ایراس ۲۳۳۸۵ (IRAS ۲۳۳۸۵) می‌چرخند.

این دو پیش‌ستاره در واقع ستاره‌هایی بسیار جوان‌اند و هنوز سیاره‌ای اطراف آن‌ها تشکیل نشده است. به عبارت دیگر، ستاره‌ها از ابر‌های چرخان گاز و غبار تشکیل می‌شوند و این مواد باقی‌مانده از تشکیل ستاره‌ها است که به پیدایش سیارات منجر می‌شود.

به طور خاص، مولکول‌های تازه کشف‌شده به شکل ترکیبات یخی در اطراف پیش‌ستاره ایراس ۲۳۳۸۵ توجه دانشمندان را جلب کرده‌اند. این پیش‌ستاره حدود ۱۵ هزار و ۹۸۱ سال نوری از زمین فاصله دارد و درون کهکشان راه شیری واقع است.

دلیل آنکه این مشاهدات جدید ستاره‌شناسان را مجذوب کرده، این است که مولکول‌های شناسایی‌شده پیرامون ستاره‌ها می‌توانند سنگ بنای اولیه ساخت و زایش سیاره‌هایی باشند که وجود حیات در آن‌ها ممکن است. چرا که این مواد می‌توانند بعد‌ها در سیاراتی که احتمالا اطراف این ستاره‌ها تشکیل خواهند شد، قرار بگیرند و در پیدایش حیات در این سیاره‌ها نقشی کلیدی ایفا کنند.

به گفته دانشمندان، فضا پر از فلزات سنگین و عناصر شیمیایی و ترکیباتی است که طی زمان‌های طولانی در اثر انفجار‌های ستاره‌ای ایجاد شده‌اند. این مواد و عنصر‌های شیمیایی هم به نوبه خود از ابر‌هایی سر در خواهند درآورد که نسل بعدی ستاره‌ها و سیارات را تشکیل می‌دهند.

روی زمین، همین ترکیب‌های مناسب و عنصر‌های شیمیایی به‌جامانده از انفجار ستاره‌های پیشین، امکان پیدایش و تشکیل حیات را فراهم کرده و به همین دلیل است که کارل سیگن، ستاره‌شناس فقید، جایی گفته بود: «ما از غبار ستارگان ساخته شده‌ایم.»

اخترزیست‌شناسان در جست‌وجوی مولکول‌های پیچیده در فضا

پیش از این، دانشمندان با استفاده از تلسکوپ فضایی جیمز وب انواع یخ‌های ساخته‌شده از عناصر مختلف را در ابر‌های مولکولی سرد و تاریک و توده‌های گاز و گردوغبار میان‌ستاره‌ای بررسی کرده و متوجه شده بودند که مولکول‌های هیدروژن و کربن مونوکسید می‌توانند در چنین محیطی تشکیل شوند. به گفته آن‌ها، توده‌های متراکم این ابر‌ها ممکن است رُمبش کنند و به پیش‌ستاره تبدیل شوند.

شناسایی مولکول‌های آلی پیچیده در فضا به ستاره‌شناسان کمک می‌کند خاستگاه مولکول‌های بزرگ و همچنین ابرمولکول‌هایی را که در پیدایش حیات سهم دارند، تعیین کنند. به عبارت دیگر، اینک تلسکوپ فضایی جیمز وب مولکول‌های ساده و پیچیده‌ای را کشف کرده است که می‌توانند روزی در سیاراتی زیست‌پذیر، به مواد سازنده حیات تبدیل شوند.

دانشمندان پیش از این نیز بر این باور بودند که در فرایند تصعید یخ‌مولکول‌های آلی پیچیده ایجاد می‌شوند، یعنی همان فرایندی که یخ جامد بدون تبدیل شدن به حالت مایع، مستقیما به گاز و بخار تبدیل می‌شود. اکنون شناسایی این مولکول‌ها در رصد‌های جیمز وب شواهدی را در تایید این فرضیه ارائه داده است.

به گفته دانشمندان، درک ساختار و خاستگاه مولکول‌های آلی پیچیده می‌تواند به ستاره‌شناسان کمک کند تا ببینند این مولکول‌ها چگونه از سیارات تازه شکل‌گرفته سر در می‌آورند. به گفته آن‌ها، مولکول‌های آلی پیچیده‌ای که در یخ‌های موجود در نواحی سرد و تاریک فضا به دام افتاده‌اند، در نهایت می‌توانند به بخشی از دنباله‌دار‌ها یا سیارک‌هایی تبدیل شوند که روزی با سیارات برخورد می‌کنند و احتمالا ماده اولیه و اصلی حیات را به آن سیارات می‌برند.

دانشمندان می‌گویند که مواد شیمیایی موجود در اطراف پیش‌ستاره‌ها همچنین می‌توانند تاریخچه‌ای مصور از شرایط اولیه منظومه شمسی ما را نشان دهند. این به ستاره‌شناسان امکان می‌دهد به تصویری شبیه به وضعیت منظومه شمسی هنگام تشکیل خورشید و سیارات چرخنده دور آن، از جمله زمین، نگاه کنند.

گفتنی است تیم پژوهشی نتایج این تحقیقات را به همکار فقیدشان، هارولد لینارتز، تقدیم کردند که اواخر پاییز، به طور غیر‌منتظره‌ای درست پس از پذیرش مقاله برای انتشار، درگذشت. لینارتز سرپرست آزمایشگاه اخترفیزیک دانشگاه لیدن هلند بود و بخشی از محاسبات به کار گرفته‌شده در این پژوهش را هماهنگ کرده بود. او در زمینه مطالعات آزمایشگاهی مولکول‌های گازی و یخی فضای میان‌ستاره‌ای دانشمندی تاثیرگذار در سطح بین‌المللی محسوب می‌شد.

آن طور که همکاران او اشاره کرده‌اند، لینارتز از داده‌های ثبت‌شده جیمز وب و یافته‌های احتمالی مرتبط با تحقیقات اخترشیمی بسیار هیجان‌زده بود و به‌ویژه از این موضوع خوشحال بود که بررسی آزمایشگاهی مولکول‌های آلی پیچیده دیده‌شده در رصد‌های نجومی انجام خواهند شد.