"باداب سورت" دومین چشمه شور جهان در جنوب شهرستان ساری

راز بقا: این چشمه‌ها در بخش چهاردانگه روستای سورت، پشت کوه، حدفاصل روستا‌های اروست و مال‌خواست واقع شده و از ناحیه شمال به ارتفاعات و جنگل‌های درخت سوزنی، از شرق به ارتفاعات پوشیده از درختچه‌ها و گیاهان بوته‌ای، از جنوب به دره‌های پایین و از غرب به روستا اروست می‌رسند.

«باداب» به معنای آب گازدار و «سورت» به معنای شدت اثر است. این چشمه‌ها از چند سال گذشته، تحت حفاظت میراث فرهنگی و محیط زیست قرار گرفته است.

این چشمه‌ها توسط سازمان میراث فرهنگی در سال ۱۳۸۷ پس از کوه دماوند به عنوان دومین میراث طبیعی ایران در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید و در سال ۱۳۹۳ با امضای معاون سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کشور حریم حفاظتی این اثر تصویب شد و این چشمه نخستین میراث طبیعی دارای حریم ایران است.

چشمه‌های باداب سورت پس از چشمه پاموک کاله ترکیه، دومین چشمه شور جهان معرفی شدند و از نوع ژئوپارک هستند.

در زبان مازندرانی، سورت معنی سوت دارد و مردم بومی آنجا معتقدند دلیل نام‌گذاری باداب سورت این است که وقتی فردی در قسمت عمیق آب شور شیرجه می‌زند، گوش او سوت می‌کشد و این به دلیل وجود حباب‌های گاز موجود در آب است.

در گویش‌های متفاوت مازندرانی واژه باداب به صورت "بادو" یا "وا اُ" تلفظ می‌شود، وا «باد» به نوعی درد اشاره دارد که با استفاده از آب معدنی رفع می‌شود.

برخی نیز "سورت" را به رقصیدن تعبیر کرده‌اند و باداب سورت اروست را به معنای رقص اروستی باد و آب می‌دانند. آن‌ها بر این باورند این تعبیر به این معنا است که باد به هر سمتی که بوزد، آب نیز به همان طرف بر روی پلکان به حرکت در می‌آید و با پیوند باد و آب صحنه‌ای شگفت‌انگیز خلق می‌شود.

این جاذبه گردشگری در دوران چهارم زمین شناسی (پلیستوسن و پلیوسن) همزمان با آخرین چین خوردگی البرز پدید آمده و از دو چشمه با آب‌های کاملا متفاوت از لحاظ حجم آب، بو، مزه و رنگ تشکیل شده است.

چشمه‌ای که حجم آب آن زیاد بوده، استخری عمیق با قطر ۱۵ متر دارد و آب آن بسیار شور است. از این استخر عمدتا در فصل تابستان برای آب تنی استفاده می‌کنند و علاوه بر آن، آب این چشمه به دلیل شور بودن در زمستان یخ نمی‌زند.

چشمه دوم که آب کمتری نسبت به چشمه اول دارد، در بالادست و شمال غرب چشمه پرآب قرار گرفته و آب این چشمه ترش مزه بوده و رنگ قرمز و نارنجی دارد و در اطراف این چشمه مقداری از رسوبات آهنی به چشم می‌خورد.

 جریان آب‌های رسوبی و معدنی این چشمه‌ها در شیب پایین کوهستانی آن‌ها باعث به وجود آمدن صد‌ها طبقه و ده‌ها حوضچه زیبا با رنگ‌های قرمز، زرد و نارنجی شده است و در واقع، جاذبه اصلی این چشمه‌ها طبقات و حوضچه‌های متعدد آن‌ها است که در هنگام غروب دیدنی‌تر است.

چشمه‌های باداب سورت در ارتفاع ۱۸۴۱ متری از سطح دریا در دامنه‌ی البزر قرار دارند و اطراف آن دشتی پوشیده از درختچه‌های زرشک است و حوضچه‌های آن از جنس سنگ‌های رسوبی بوده که در گذر زمان به شکل طبقاتی و حوضچه شکل گرفته‌اند.

چند صد متر و در ارتفاعات چشمه‌های "باداب سورت" حوضچه‌ای با دیواره‌های سنگی وجود دارد که سال‌های زیادی آب در این قسمت جریان ندارد و به ″گودال زمان″ معروف شده است. در میان این حوضچه چاهی وجود دارد که از آن گاز خارج شده و به جانداران آسیب می‌رساند.

در گذشته آب این چشمه وسعتی حدود ۳۰ هزار متر مربع داشته، اما به دلیل خشکسالی و تغییرات آب و هوایی در ۲۰۰ سال اخیر آب چشمه به شدت کاهش یافته و در حال حاضر آب بر روی هزار متر مربع از آن جریان دارد و قسمت‌هایی که آب جریان ندارد به رنگ سفید دیده می‌شود.

وجود گوگرد، مس و آهن و نمک و آهک نیز رنگ چشمه‌ها را به ترتیب زرد، قرمز و سفید کرده است.

قدم زدن گردشگران با کفش روی سنگ‌های تراورتن و پلکان چشمه باعث شده تا آسیب زیادی به چشمه وارد شود و از سوی دیگر خشکسالی نیز در سال‌های اخیر چشمه را تهدید کرده است.

منبع: ایسنا