سگ‌ها چه زمانی بهترین دوستان انسان شدند؟

راز بقا: آدیجه (Adige) دومین رودخانه طولانی در ایتالیا، از جنوب و سپس شرق از آلپ تا آدریاتیک جریان دارد. شهر ورونا ایتالیا (Verona) بیش از ۲۰۰۰ سال پیش در کنار یکی از پیچ‌و‌خم‌های این رودخانه ریشه دوانید و رشد کرد.

به گزارش راز بقا، در همان زمان، نوزادی در یک قبر محقر به خاک سپرده شد. با این حال، او به طور کامل به زندگی پس از مرگ نرفت. در کنار استخوان‌های کوچک شکننده او، اسکلت کامل یک سگ قرار داشت.

باستان‌شناسان این گور مشترک را در حفاری‌های قبل از بازسازی پیدا کردند. در مقاله‌ای قبر نوزاد B۱۹ نامیده می‌شود؛ یکی از معدود «دفن مشترک انسان و حیوان» در گورستانی متعلق به عصر آهن.

محققان اذعان می‌کنند که ممکن است این آخرین شواهد از نقش منحصربه‌فرد و عمیقاً قدیمیِ سگ‌ها به عنوان همراهان انسان باشد.

+ پیشنهاد مطالعه: گرگ‌ها چطور به سگ تبدیل شدند؟

در مجموع، تیم دانشگاه برن و سایر مؤسسات بیش از ۱۶۰ قبر از مردان، زنان و کودکان را در این مکان پیدا کردند. اکثر آن‌ها حاوی مقداری سفال، جواهرات ساده یا چند سکه بودند. تعداد کمی از گور‌ها شامل بقایای حیواناتی مانند خوک، بز یا مرغ بود که احتمالاً به عنوان پیشکش غذا برای مردگان در نظر گرفته شده بود.

در چهار گور، از جمله B۱۹، باستان‌‎شناسان بقایای کامل یا جزئی از اسب یا سگ را یافتند، حیواناتی که توسط مردم سنومانی که در آن زمان در منطقه زندگی می‌کردند، خورده نمی‌شدند.

در گور B۴۶، یک زن بالغ با بقایای کامل یا جزئی از پنج اسب، حیوانات دام و جمجمه یک سگ به خاک سپرده شد. گور B۱۵۴ نیز شامل یک مرد بالغ و بقایای تکه‌تکه اسب بود. یک نر بالغ دیگر با استخوان‌های پراکنده یک سگ کوچک در گور B۱۰۲ دفن شد؛ و سپس قبرِ B۱۹ وجود دارد: نوزاد ماده و سگی نسبتاً بزرگ. بر اساس دندان‌ها و استخوان‌هایش، این سگ کمی بیش از ۱۸ ماه سن داشت. علت مرگ هیچ یک از این دو (دختر کوچک و سگ) مشخص نیست، اما نوزاد یک نوزاد تازه متولد شده یا احتمالاً یک نوزاد مرده به دنیا آمده بود.

سن نوزاد ممکن است سرنخی برای دفن سگ با او باشد: در همین دوره و جا‌های دیگر در اروپای جنوبی، به ویژه در یونان، سگ‌ها با خدایانی مرتبط بودند که بر تولد و کودکی نظارت می‌کردند و گاهی برای تأمین لطف الهی حیوانات هنگام تولد یک کودک، قربانی می‌شدند.

رژیم غذایی سگ کشف‌شده در این قبر و یک آسیب قدیمی روی آن، شواهدی را ارائه می‌دهد که او احتمالا بهترین دوست یک نفر بوده است.
محققان معتقدند که حتی ممکن است که این سگ یک سگ همراه و شاید حتی یکی از اعضای محبوب خانواده نوزاد بوده باشد، که نه برای جلب رضایت خدا بلکه برای ارائه همراهی و محافظت از کودک در جهان آخرت، قربانی شده است.

با مطالعه ایزوتوپ‌های موجود در استخوان‌های سگ‌هایِ مقبره‌‎هایِ B۱۹ و B۱۰۲، محققان به این نتیجه رسیدند که سگ دومی که با یک مرد بالغ دفن شده بود، رژیم غذایی معمولی داشت. سگ B۱۹ متفاوت بود. رژیم غذایی او حاوی پروتئین‌های حیوانی بسیار کم و عمدتاً از کربوهیدرات‌ها بود.

سگ B۱۹ همچنین یک شکستگی قدیمی و ضعیف در یکی از پا‌های جلویی داشت. این امکان وجود دارد که این سگ یک سگ کار بوده است که شاید برای شکار یا نگهبانی دام استفاده می‌شده، تا زمانی که آسیب دیده است. پس از آن، شاید نتوانسته وظایف خود را انجام دهد و ممکن است سگ مورد علاقه قرار گرفته باشد.

این تنها یکی از چندین فرضیه ارائه شده توسط نویسندگان برای توضیح قبر B۱۹ است، با این‌حال به نظر می‌رسد که یافته دانشمندان به شدت حکایت از رابطه عمیق و خاص بین سگ‌ها و انسان‌ها دارد، رابطه‌ای که فراتر از اهلی‌شدن است.

به گزارش راز بقا، مطالعات دیگر، که داده‌های ژنتیکی و باستان‌شناسی را ترکیب کرده‌اند، به نتیجه رسیدند که اهلی‌سازی سگ به شگل جداگانه در سیبری حدود ۲۳۰۰۰ سال پیش وجود داشته است. سگ‌های این دودمان احتمالاً حداقل ۱۵۰۰۰ سال پیش از پل خشکی برینگیا عبور کرده و با انسان وارد قاره آمریکا شده‌اند. محققان دیگر نیز به این نتیجه رسیده‌اند که اهلی‌سازی در آسیای مرکزی، چین و مکان‌های دیگر رخ داده است.

دوستی طولانی انسان و سگ قطعی اما منشاء آن مبهم است

همان‌طور که در مقاله‌ای در سال ۲۰۲۲ در Nature توضیح داده شد، منشأ سگ‌ها تا حدودی مبهم باقی می‌ماند. چراکه مدت‌ها پیش و تقریباً به طور قطع در چند نوبت، در مکان‌های متعددی اتفاق افتاده است.

به هر حال، هم انسان‌ها و هم سگ‌ها همه‌چیزخواران بسیار اجتماعی و باهوشی هستند که می‌توانند با طیف وسیعی از اکوسیستم‌ها سازگار شوند و مسافت‌های طولانی را به دنبال غذا طی کنند.

اجداد ما اغلب با سگ‌های باستانی برخورد داشتنه‌اند. به احتمال زیاد، این دو گروه (سگ‌ها و انسان‌ها) هرازگاهی نوعی رابطه سودمند متقابل برقرار کردند که احتمالاً حول محور دسترسی به غذا بنا شده بود.

برای مثال، انسان‌های باستانی شکارچی احتمالا از تماشای شکار دسته جمعی سگ‌ها، چیز‌هایی آموخته باشند. در حالی که سگ‌ها نیز متوجه شده بودند که هنگام پلکیدن در اطراف یک کمپ انسانی، غرغر نکردن به آن‌ها دسترسی بهتری به باقی‌مانده غذامی دهد. اولین سگ‌ها احتمالاً نقش‌های سودمند داشتند: حمل کالا، شکار و نگهبانی...

برخی مطالعات نیز می‌گویند انسان‌های اولیه به جای سگ روباه داشتند.

در آخر...

ممکن است هرگز به طور قطعی ندانیم که چرا یک سگ بزرگ در کنار یک دختر شیرخوار در ورونای عصر آهن دفن شد. اما بقایای حیوان، چه به عنوان قربانی، چه نگهبان یا همراه در زندگی پس از مرگ، شاهدی بر ارتباطی خاص است، ارتباطی بسیار قدیمی‌تر از خود تمدن.