گُم‌شو یا «ددری خاکستری»؛ پرنده عجیبی که هنگام خطر فریاد «گُم شو» سر می‌دهد!

راز بقا: پرنده «گُم‌شو» (Grey Go - away) که در ایران با نام‌های «ددری خاکستری» با نام‌های خاکستری نیز شناخته می‌شود، یک توراکو یا مرغ بهشتی متداول و جسور در جنوب آفریقا است. آن‌ها در جنگل‌های مرطوب و دشت‌های خشک ساوانا، به ویژه در نزدیکی آب‌های سطحی زندگی می‌کنند. 

به گزارش راز بقا، آن‌ها به طور منظم گروه‌ها و دسته‌هایی تشکیل می‌دهند که بالای درختان غذا می‌خورند یا روی زمین حمام گرد و غبار می‌گیرند. هنگامی که مورد خطری را احساس می‌کنند حضور خود را با صدای بلندی شبیه «کووه» (Kweh) یا «Go - away» با هجای آخر نزولی نشان می‌دهند. در محدوده آنها، ترکیب منحصر به فرد رنگ، ظاهر و عادات باعث می‌شود که با پرندگان دیگر اشتباه گرفته نشوند. 

ویژگی‌ها و خصوصیات پرنده گُم‌شو

هر دو جنس این پرنده شبیه هم هستند و اندازه آن‌ها از نوک منقار تا نوک دم ۴۷ تا ۵۱ سانتی متر است و وزن آن‌ها حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ گرم است. آن‌ها دارای پر‌های تقریباً یکنواخت خاکستری دودی با دم‌های بلند و (شبیه به پرندگان موشی) یک تاج چروکیده و پشت کشیده به طول حدود ۶ تا ۷ سانتی متر هستند. تاج را می‌تواند تقریباً به صورت کاملا عمودی در هنگام هیجان بالا ببرد. منقار این پرنده قوی و انحنادار و سیاه رنگ است و داخل منقار و زبان به طرز چشمگیری صورتی است. رنگ پر‌ها در چانه و گلو خاکستری پررنگ و در اطراف چشم‌ها و شکم رنگ خاکستری به شکل کم‌رنگ‌ترین حالت خود است. پر‌های سینه مانند پرندگان خویشاوند خود یعنی پرنده «گُم‌شوی صورت برهنه» کمی زیتونی شسته است. 

زیستگاه و عادات پرنده گُم‌شو

این پرنده بومی آنگولای جنوبی، جنوب جمهموری دموکراتیک کنگو، زامبیا، جنوب تانزانیا، مالاوی، موزامبیک، نامیبیا، بوتسوانا، زیمبابوه، آفریقای جنوبی است. این پرنده هر جنگل خشک تا مرطوب و نسبتاً باز ساوانا را اشغال می‌کند، به ویژه جایی که درختان اقاقیا وجود دارند. آن‌ها در اطراف جنگل‌های ساوانا می‌شود دید و معمولاً در امتداد مسیر‌های آبی، جنگل‌های ساحلی  و در جنگل‌های اقاقیا در کنار رودخانه‌ها پیدا می‌شوند.

به گزارش راز بقا همچنین معمولاً در مزارع و در باغ‌ها و پارک‌های حومه شهر نیز حضور دارند. آن‌ها به شدت به آب نیاز وابسته هستند و هنگام جاری شدن آب در کنار شاخه‌های رودخانه‌های بیابانی پراکنده می‌شوند. در مناطقی که درختان بی‌ثمر هستند وجود ندارد و به نظر می‌رسد بیشتر در مناطق بیابانی که در آن گیاهان با تنه‌های بلند یافت می‌شود، حضور پیدا می‌کند. آن‌ها هیچ مهاجرت منظمی ندارند، اما به طور نامنظم در جستجوی آب و غذا سرگردان هستند.

رفتار و اکولوژی

اگرچه پرواز آن‌ها نسبتاً کند و پر زحمت است، اما می‌توانند مسافت‌های طولانی را طی کنند. با این حال، هنگامی که در بالای درختان باز قرار می‌گیرند، می‌توانند چابکی مربوط به پرنده «موزخوار» را از خود نشان دهند، زیرا آن‌ها در بالاترین نقطه درختان پرواز می‌کنند و از شاخه‌ای به شاخه دیگر می‌پرند. آن‌ها می‌توانند گروه‌ها و دسته‌هایی به تعداد ۲۰ تا ۳۰ پرنده را تشکیل دهند که در جستجوی میوه و حشرات در بالای درختان حرکت می‌کنند.

تولید مثل

سکوی لانه، از چوب‌های نسبتاً نازک و اغلب خاردار و نه چندان محکم ساخته شده است. ظاهری شبیه لانه کبوتر دارد و تخم‌های تقریباً گرد و سفید آن‌ها از پایین دیده می‌شود. معمولاً در لانه‌ای که در مرکز یک درخت قرار می‌گیرد، سه تخم می‌گذارند. بزرگسالان تمام وظایف والدین را به اشتراک می‌گذارند و جوجه‌ها قبل از اینکه بتوانند پرواز کنند شروع به کوهپیمایی می‌کنند. جوجه‌ها با رنگ قهوه‌ای متراکم به دنیا می‌آیند و توسط والدین با غذای برگشتی تغذیه می‌شوند. فصل تولید مثل جولای تا آگوست در آنگولا، آوریل تا نوامبر در مالاوی، آگوست تا سپتامبر در زامبیا، سپتامبر و دسامبر تا آوریل در نامیبیا و تمام ماه‌ها در زیمبابوه و آفریقای جنوبی است.

یکی از ویژگی‌های خاص پرندگان گُم‌شو، انگشتان بیرونی نیمه زیگوداکتیل شکل آنهاست، به این معنی که می‌توانند انگشت پا را به جلو و عقب بچرخانند.