اسب کوروش کبیر و گران‌ترین اسب تاریخ؛ قیمت اسب نسایی چقدر است ارتباط آن با اسب کُردی چیست؟

راز بقا: اسب‌ها در تاریخ بشری همیشه نقش مهمی داشته‌اند، از حمل و نقل گرفته تا جنگ‌ها و حتی در نمایش قدرت پادشاهان. یکی از نژاد‌های خاص و قدیمی اسب‌ها، اسب نسایی است که در دوران باستان به‌ویژه در ایران باستان و منطقه آسیای میانه شهرت بسیاری داشت. این اسب‌ها نه تنها به‌خاطر زیبایی و استقامتشان شناخته می‌شدند، بلکه به‌دلیل قیمت بالای آن‌ها، به‌عنوان کالای لوکس و استراتژیک در بسیاری از دوره‌ها مورد توجه قرار گرفتند.

در این مقاله از راز بقا، به بررسی ویژگی‌های اسب نسایی خواهیم پرداخت، همچنین ارتباط آن با اسب کردی و قیمت این اسب‌ها را مورد تجزیه و تحلیل قرار خواهیم داد. همچنین به بررسی دقیق‌تری از تاریخچه منطقه نسا و تأثیر آن بر شکل‌گیری این اسب‌ها خواهیم پرداخت. که مقاله‌ای که روز گذشته درباره اسب نسایی منتشر شده بود ابهاماتی به وجود آمده بود و در این گزارش به سوال‌ها و ابهامات پاسخ داده می‌شود

منشاء و تاریخچه اسب نسایی

اسب نسایی یکی از نژاد‌های باستانی و خاص اسب است که به‌طور عمده در منطقه‌ای به نام نسا پرورش می‌یافت. 

نسا کجاست؟

اسم «نسا» به‌عنوان یک نام تاریخی و جغرافیایی در ایران شناخته می‌شود که در مناطق مختلفی مانند کرمانشاه، فارس، خراسان، و کرمان به کار رفته است. به گزارش راز بقا در منابع باستانی، نسا به معنای «آباد» و «آبادی» آمده است. این مکان‌ها در دوران‌های مختلف به‌ویژه در دوران اشکانیان به دلیل ویژگی‌های خاص جغرافیایی و کشاورزی خود، به‌ویژه پرورش اسب‌های نسا، اهمیت زیادی داشتند. دشت‌های نسایی که در کرمانشاه واقع شده‌اند، به دلیل اسب‌های مشهور خود شناخته می‌شدند و در ارتش‌های باستانی مورد استفاده قرار می‌گرفتند.

این دشت‌ها نه تنها به عنوان محل پرورش اسب‌های شاهانه مورد توجه بودند، بلکه در منابع باستانی همواره از آن‌ها به‌عنوان مکان‌هایی با اهمیت سیاسی و نظامی یاد شده است. به گزارش راز بقا اسب‌های نسایی در ارتش‌های هخامنشی، اشکانی و حتی در ارتش اسکندر مقدونی نقش مهمی داشتند. در بسیاری از منابع تاریخی، دشت‌های نسا به‌ویژه در نزدیکی بیستون و کرمانشاه از مهم‌ترین مراکز پرورش اسب‌های ویژه شاهان باستانی به‌شمار می‌آمدند.

همچنین، برخی مکان‌های دیگر در ایران و نواحی اطراف آن نیز به نام نسا شناخته شده‌اند که به‌ویژه در دوران اشکانیان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده‌اند. این مناطق همچنان به عنوان مراکز پرورش اسب‌های باکیفیت و جنگی شناخته می‌شدند و در تاریخ ایران جایگاهی برجسته دارند.

در آن زمان، اسب‌های نسایی به‌قدری معروف بودند که امپراتور چین (Wu-ti) در سال ۱۳۰ قبل از میلاد، ژنرالی به نام چانگ چین را به ایران فرستاد تا آن‌ها را خریداری کند. هرچند او در مأموریتش موفق نشد، اما سفر او راه ابریشم را به سمت غرب گشود. قرن‌ها بعد، شاپور اول، پادشاه ساسانی، یک اسب سفید نسایی زیبا را به یهودیان هدیه داد. طبق عقیده یهودیان، موعود آن‌ها با الاغ یا قاطر خواهد آمد، به همین دلیل او را همان موعود خواندند.

رومی‌ها اولین بار در زمان اشکانیان در نبرد Carrhae با اسب‌های نسایی مواجه شدند. در این نبرد، ژنرال کراسوس توسط ژنرال اشکانی سورنا مغلوب شد و سر او در ۳۶ قبل از میلاد به ارد دوم (ارد بزرگ) تقدیم شد. به گزارش راز بقا آنتونی، برای انتقام از کراسوس، با ۱۶ سپاه منطقه آتروپاتن ماد را ویران کرد. با وجود ۱۰۰۰۰۰ پیاده‌نظام و ۱۰۰۰۰ سواره‌نظام که از اسپانیا آورده شده بودند، از جمله ۳۰۰۰۰ لژیونر رومی، اشکانیان اجازه پیروزی به وی ندادند. در نهایت، آنتونی به تلافی پیروزی از دست رفته‌اش، ارمنستان را ویران کرد و شاه ارمنستان، آرتاواسدس را به مصر برد. در میان غنایم به‌دست‌آمده، نخستین اسب‌های نسایی وارد رم شدند و پس از مرگ آنتونی، اسب‌های او به دست اوتوس افتاد.

ویژگی‌های فیزیکی و ظاهری اسب نسایی

اسب‌های نسایی از ویژگی‌های فیزیکی خاصی برخوردار بودند که آن‌ها را از دیگر نژاد‌های اسب متمایز می‌کرد. این اسب‌ها به‌طور کلی بلند، فرز و چابک بودند. همچنین، یکی از ویژگی‌های جالب اسب‌های نسایی، رنگ بدن آن‌ها بود که به‌صورت ترکیبی از رنگ‌های مختلف وجود داشت. برخی از اسب‌ها مانند پلنگ دارای نقاط سیاه و سفید بر روی بدن خود بودند، در حالی که دیگر اسب‌ها شبیه به سکه‌های تازه ضرب شده و طلایی رنگ بودند. برخی اسب‌ها نیز به رنگ قرمز و آبی قزل با نقاط تیره در بدن دیده می‌شدند.

یکی دیگر از ویژگی‌های منحصر به فرد اسب‌های نسایی، وجود یک استخوان دستگیره مانند در قسمت پیشانی آن‌ها بود که گاهی به عنوان شاخ از آن یاد می‌شد. به گزارش راز بقا این ویژگی‌ها باعث می‌شد که اسب‌های نسایی نه تنها از نظر ظاهری جذاب باشند، بلکه از نظر قابلیت‌های فنی نیز بسیار توانمند بودند.

در مورد سواری این اسب‌ها نیز باید گفت که به‌دلیل عدم وجود رکاب در دوران هخامنشیان، اسب‌های نسایی به‌دلیل سواری نرم و راحت خود شناخته می‌شدند. در زمان‌های قدیم، سواری بدون رکاب به‌خصوص در جنگ‌ها، نیازمند اسب‌هایی بود که توانایی مانور و حرکت سریع و راحت در شرایط مختلف را داشته باشند. اسب‌های نسایی در این زمینه بی‌نظیر بودند و به‌دلیل راحتی در سواری، شهرت داشتند.

ارتباط اسب نسایی با اسب کردی

یکی از سوالات مهم در مورد اسب نسایی این است که آیا این اسب‌ها از اسب کردی منشاء گرفته‌اند یا نه؟ برای پاسخ به این سوال، باید به تاریخچه و ویژگی‌های هر دو نژاد اسب نگاه کنیم.

اسب کردی یکی از نژاد‌های محلی ایران است که در مناطق کوهستانی کردستان و غرب ایران پرورش می‌یابد. به گزارش راز بقا این اسب‌ها به‌دلیل قدرت بدنی و استقامت بالا در شرایط کوهستانی و سخت شناخته می‌شوند و معمولاً در اندازه کوچکتری نسبت به اسب‌های جنگی دیده می‌شوند. این اسب‌ها از گذشته برای سواری، کشاورزی و حمل بار استفاده می‌شدند.

از سوی دیگر، اسب نسایی بیشتر به‌عنوان اسب جنگی و سلطنتی در دوران هخامنشیان شناخته می‌شد. این اسب‌ها معمولاً به‌خاطر سرعت بالا، قدرت بدنی و زیبایی در دربار‌ها و ارتش‌های شاهنشاهی مورد استفاده قرار می‌گرفتند. از آنجا که هر دو نژاد در مناطق جغرافیایی مشابهی پرورش می‌یافتند و ویژگی‌هایی، چون استقامت بالا و قدرت بدنی در آن‌ها مشترک است، ممکن است این دو نژاد به‌طور غیرمستقیم از یک نسل مشترک برخوردار باشند. با این حال، شواهد دقیق تاریخی برای اثبات این فرضیه وجود ندارد و نمی‌توان گفت که اسب نسایی به‌طور مستقیم از اسب کردی منشاء گرفته باشد.

پاسخ دقیق به این سوال که آیا اسب کردی از اسب نسایی منشا گرفته است یا نه، در منابع تاریخی به‌طور قطعی مشخص نیست. با این حال، می‌توان چند نکته را در این مورد بررسی کرد:

یک. منشاء اسب نسایی:

اسب نسایی یکی از قدیمی‌ترین نژاد‌های اسب است که در مناطق شمال‌غرب ایران و آسیای میانه پرورش می‌یافته و به‌ویژه در دوران هخامنشیان برای اهداف نظامی و سلطنتی استفاده می‌شده است. این اسب‌ها به‌دلیل ویژگی‌های خاصی همچون قدرت بدنی، استقامت بالا و زیبایی منحصر به فرد شناخته می‌شدند.

دو. منشاء اسب کردی:

اسب کردی یک نژاد محلی است که در مناطق کوهستانی کردستان و نواحی غربی ایران پرورش می‌یابد. به گزارش راز بقا این اسب‌ها به‌خاطر توانمندی در تحمل شرایط سخت کوهستانی و استفاده در کشاورزی و سواری در این مناطق شناخته می‌شوند. اسب کردی به‌طور عمده برای سواری، بارکشی و حمل بار در مناطق کوهستانی و ناهموار به‌کار می‌رود.

سه. ارتباط و احتمال منشاء مشترک:

برخی منابع تاریخی اشاره دارند که اسب نسایی و اسب کردی ممکن است از یک ریشه مشترک یا نسل‌های مشابهی برخوردار باشند. این احتمال به‌ویژه به‌دلیل حضور هر دو نژاد در مناطق مشابه و ویژگی‌های فیزیکی مشابه آن‌ها (مانند قدرت بدنی، استقامت و توانایی در تحمل شرایط سخت) مطرح است. با این حال، اسناد دقیق و شواهد مستند تاریخی برای تایید این فرضیه وجود ندارد.

منطقه جغرافیایی: هر دو اسب در نواحی کوهستانی و سخت ایران و آسیای میانه پرورش می‌یافتند و این باعث می‌شود که ویژگی‌های فیزیکی مشابهی مانند استقامت بالا، قدرت و توانایی‌های بدنی در شرایط دشوار را در آن‌ها مشاهده کنیم. این شباهت‌ها ممکن است به‌دلیل شرایط محیطی مشابه و فرآیند تکامل در مناطق مشابه باشد، اما نه لزوماً به‌معنای منشاء مستقیم از یکدیگر.

برای مطالعه بیش‌تر بخوانید:

اسب نَسایی یا اژد‌های گیاهخوار؛ زیباترین اسب تاریخ که هخامنشیان آن را پرورش دادند و ۱۰ سال پیش منقرض شد

اسب لیپیزان؛ اسبی که به شکل عجیب تغییر رنگ می‌دهد و بهترین اسب سوارکاری جهان است

اسب «کُرد» زیباترین اسب ایران؛ کدام اسب کُردی بهتر است؛ جاف، افشاری یا سنجابی؟!

اسبی که آب دریا می‌خورد؛ کمیاب‌ترین اسب دنیا در جزیره آشوراده ایران زندگی می‌کند

چهار. تفاوت‌های عمده:

اسب نسایی بیشتر به‌عنوان اسب جنگی و سلطنتی شناخته می‌شد و در دربار‌های شاهنشاهی و ارتش‌های بزرگ مورد استفاده قرار می‌گرفت. این اسب‌ها در اندازه و ظاهر بزرگتر و زیبایی‌های خاص خود برجسته بودند.

اسب کردی بیشتر یک اسب محلی و مقاوم در برابر شرایط کوهستانی است و معمولاً در اندازه کوچکتر، اما با استقامت بالا، برای سواری و کشاورزی در مناطق کوهستانی کاربرد داشت.

اگرچه شباهت‌هایی بین اسب کردی و اسب نسایی وجود دارد، به‌ویژه از نظر استقامت و توانایی‌های بدنی، اما مشخص نیست که اسب کردی به‌طور مستقیم از اسب نسایی منشا گرفته باشد. در عوض، ممکن است هر دو نژاد از یک ریشه مشترک در تاریخ باستانی منطقه برخوردار بوده‌اند، اما در طول زمان و بر اساس شرایط محیطی و استفاده‌های مختلف، ویژگی‌های خود را توسعه داده‌اند.

قیمت اسب نسایی چقدر است؟

یکی از جنبه‌های مهم اسب نسایی که در تاریخ به آن توجه شده، قیمت بالای این اسب‌ها در دوران باستان بود. این اسب‌ها نه تنها به‌عنوان اسب‌های سلطنتی و جنگی ارزشمند بودند، بلکه به‌عنوان هدیه‌های سلطنتی و یا به‌عنوان نشانه‌ای از قدرت و ثروت پادشاهان نیز مورد استفاده قرار می‌گرفتند.

در دوران هخامنشیان، اسب نسایی به‌دلیل ویژگی‌های خاص خود، از جمله زیبایی، سرعت، استقامت و توانمندی‌های ویژه در جنگ‌ها و سواری، بسیار گرانبها بود. به گزارش راز بقا اسب‌های نسایی در جنگ‌ها برای سواران جنگی اهمیت ویژه‌ای داشتند. از آنجا که این اسب‌ها توانایی مانور سریع و راحت در میدان جنگ را داشتند و سواری نرم و بی‌نقصی را فراهم می‌کردند، در نتیجه قیمت آن‌ها بسیار بالا بود.

سکه‌های نقره‌ای که از دوران کوروش بزرگ به‌جا مانده‌اند، او را در حال شکار شیر‌ها با نیزه بر پشت اسب نشان می‌دهند. این تصویر به‌خوبی نشان‌دهنده اهمیت اسب نسایی در دوران هخامنشیان است. در این تصاویر، شجاعت و قابلیت کنترل اسب‌ها بیشتر از رنگ و ظاهر آن‌ها مهم بود.

عواملی که قیمت اسب‌های نسایی را تحت تأثیر قرار می‌دادند:

رنگ و زیبایی: اسب‌های نسایی به‌ویژه به‌خاطر زیبایی و رنگ‌های خاص خود (مانند سفید و خاکی) ارزش بالایی داشتند.

قدرت و توانمندی: به‌دلیل قدرت بدنی و توانمندی آن‌ها در جنگ و سواری، این اسب‌ها بسیار گرانبها بودند.

استفاده سلطنتی و نظامی: اسب‌های نسایی معمولاً به‌عنوان هدیه‌های سلطنتی یا در ارتش‌های شاهنشاهی مورد استفاده قرار می‌گرفتند، که این امر به افزایش ارزش آن‌ها می‌انجامید.

تعداد محدود: به‌دلیل اینکه اسب‌های نسایی نسبت به دیگر اسب‌ها کمیاب و نادر بودند، این نادر بودن باعث افزایش قیمت آن‌ها می‌شد.

در تاریخ آمده است که اسب‌های نسایی می‌توانستند به‌عنوان هدیه‌های سلطنتی به دیگر پادشاهان یا شخصیت‌های برجسته داده شوند و یا در معاملات مهم تجاری و دیپلماتیک مورد استفاده قرار بگیرند. این اسب‌ها بیشتر در جنگ‌ها و مراسم سلطنتی برای نمایش قدرت و شکوه شاهان استفاده می‌شدند و ارزش آن‌ها در جامعه بسیار بالا بود.

به گزارش راز بقا اگر بخواهیم ارزش آن‌ها را در دوران امروز برآورد کنیم، می‌توان گفت که این اسب‌ها به‌عنوان کالای لوکس و استراتژیک، ارزش زیادی داشتند و شاید قابل مقایسه با اسب‌های سلطنتی یا ورزشی امروز در نظر گرفته شوند که تحت تأثیر عواملی مانند نژاد، سن، آموزش، سابقه مسابقات و اصالت قرار دارند. این اسب‌ها در سطح جهانی می‌توانند قیمت‌های بسیار بالایی داشته باشند. برای مثال، یک مادیان یک‌ساله با اصالت بالا را می‌توان به مبلغ ۵۲۴ میلیارد تومان تخمین زد.

با توجه به تاریخ و ویژگی‌های اسب نسایی، می‌توان گفت که این اسب‌ها در دوران باستان نقش بسیار مهمی ایفا کرده‌اند. این اسب‌ها به‌خاطر قدرت بدنی، زیبایی و استقامت خود شهرت زیادی داشتند و در جنگ‌ها و دربار‌های شاهنشاهی به‌عنوان اسب‌های سلطنتی و جنگی استفاده می‌شدند. هرچند ارتباط نزدیکی بین اسب نسایی و اسب کردی از نظر جغرافیایی و ویژگی‌های فنی وجود دارد، اما نمی‌توان با قطعیت گفت که اسب نسایی از اسب کردی منشاء گرفته است. همچنین، قیمت اسب‌های نسایی در دوران باستان بسیار بالا بوده و این اسب‌ها به‌عنوان یکی از گران‌ترین موجودات در آن زمان شناخته می‌شدند.