زهک یا آغوز؛ «طلای مایع» و مقوی‌ترین ماده غذایی دنیا که تنها دو روز از بدن گوسفند و گاو ماده ترشح می‌شود

راز بقا: آغوز (Colostrum) که در جنوب ایران به‌ویژه استان فارس به آن زهک نیز گفته‌ ‌می‌شود که اغلب به آن «طلای مایع» گفته می‌شود، اولین شیری است که پس از زایمان توسط پستانداران تولید می‌شود. این بخش حیاتی از توسعه اولیه نوزاد، شامل مواد مغذی ضروری، آنتی‌بادی‌ها و سایر اجزایی است که سلامت را تقویت کرده و عملکرد ایمنی را حمایت می‌کنند.

به گزارش راز بقا، این مایع غلیظ و زرد رنگ در مقادیر کمی تولید می‌شود، اما فواید زیادی برای نوزاد دارد. در این مقاله از راز بقا، به اهمیت آغوز، ترکیب آن، فواید آن و نقشی که در مراحل اولیه زندگی ایفا می‌کند خواهیم پرداخت.

آغوز یا زهک چیست؟

آغوز یا زهک اولین ترشحی است که بلافاصله پس از زایمان توسط غدد پستانی تولید می‌شود. برخلاف شیر معمولی، آغوز غنی از پروتئین‌ها، کربوهیدرات‌ها، چربی‌ها، ویتامین‌ها و مواد معدنی است و حاوی غلظت بالایی از آنتی‌بادی‌ها و سلول‌های ایمنی می‌باشد. به گزارش راز بقا این اجزا برای رشد و توسعه اولیه نوزاد بسیار حیاتی هستند. تولید آغوز معمولاً در مراحل آخر بارداری شروع می‌شود و برای چند روز پس از تولد ادامه می‌یابد.

رنگ زرد یا طلایی آغوز به دلیل غلظت بالای بتا-کاروتن است که پیش‌ساز ویتامین A است. آغوز غلیظ و چسبناک است که باعث می‌شود متمرکزتر و غنی‌تر از شیر معمولی باشد.

ترکیب آغوز

به گزارش راز بقا آغوز از ترکیب انواع مواد مغذی ضروری تشکیل شده است، از جمله:

پروتئین‌ها: آغوز غنی از پروتئین‌هایی مانند ایمونوگلوبولین‌ها، لاکتوفرین و لیزوزیم است. ایمونوگلوبولین‌ها یا آنتی‌بادی‌ها نقش حیاتی در حفاظت نوزاد در برابر عفونت‌ها و بیماری‌ها دارند. لاکتوفرین به جذب آهن کمک کرده و خواص ضد میکروبی دارد. لیزوزیم یک آنزیم است که به محافظت از بدن در برابر باکتری‌های مضر کمک می‌کند.

کربوهیدرات‌ها: آغوز حاوی لاکتوز، کربوهیدرات اصلی در شیر، است. همچنین حاوی الیگوساکارید‌ها است که قند‌های پیچیده‌ای هستند که به حمایت از رشد یک میکروبیوم روده سالم کمک می‌کنند و از این طریق به رشد باکتری‌های مفید کمک می‌نمایند.

چربی‌ها: آغوز منبع غنی از چربی‌ها است که انرژی فراهم کرده و به توسعه مغز و سیستم عصبی نوزاد کمک می‌کند.

ویتامین‌ها و مواد معدنی: آغوز پر از ویتامین‌هایی مانند ویتامین A، ویتامین E و ویتامین K است که برای عملکرد صحیح سیستم ایمنی و سلامت کلی ضروری هستند. همچنین مواد معدنی مانند کلسیم و منیزیم را شامل می‌شود که از رشد استخوان‌ها و عملکرد سلولی پشتیبانی می‌کنند.

فاکتور‌های رشد: آغوز حاوی فاکتور‌های رشد مختلفی است، از جمله فاکتور رشد اپیدرمی (EGF) و فاکتور‌های رشد شبیه به انسولین (IGF) که به ترمیم بافت‌ها و توسعه اندام‌ها و سیستم‌های نوزاد کمک می‌کنند.

سیتوکین‌ها: این پروتئین‌های سیگنال‌دهنده به تنظیم سیستم ایمنی کمک کرده و پاسخ ضد التهابی ایجاد کرده و به رشد سیستم ایمنی نوزاد کمک می‌کنند.

فواید آغوز

برای مطالعه بیش‌تر بخوانید:

میش و قوچ؛ کدامیک گران‌تر هستند و چه تفاوت‌ها و شباهت‌هایی با هم دارند؟

«بز دمشقی»؛ بز ترسناکی که شبیه سگ «بولداگ» است و جایزه زیباترین بز جهان را گرفت!

دُوبُر پادشاه گله؛ بز نر ۱۰۰ کیلویی که رئیس گله است و وظیفه جفت‌گیری و انتقال ژن را به عهده دارد

آغوز برای نوزادان مزایای فراوانی فراهم می‌کند، به ویژه در زمینه حمایت ایمنی، رشد و توسعه. برخی از فواید اصلی شامل موارد زیر است:

تقویت ایمنی

یکی از مهم‌ترین فواید آغوز توانایی آن در تقویت سیستم ایمنی نوزاد است. به گزارش راز بقا آغوز حاوی سطح بالایی از آنتی‌بادی‌ها، به ویژه ایمونوگلوبولین A (IgA)، ایمونوگلوبولین G (IgG) و ایمونوگلوبولین M (IgM) است. این آنتی‌بادی‌ها ایمنی غیر فعال را به نوزاد ارائه می‌دهند و از او در برابر انواع پاتوژن‌ها، باکتری‌ها و ویروس‌ها محافظت می‌کنند. از آنجا که نوزادان با سیستم ایمنی نابالغ متولد می‌شوند، آغوز اولین خط دفاع در برابر عفونت‌ها را فراهم می‌کند.

حمایت از سلامت روده

آغوز نقشی حیاتی در توسعه سیستم گوارشی نوزاد ایفا می‌کند. به گزارش راز بقا الیگوساکارید‌های موجود در آغوز به رشد باکتری‌های مفید در روده کمک کرده و از این طریق به شکل‌گیری میکروبیوم روده سالم کمک می‌کنند. این امر برای هضم صحیح، جذب مواد مغذی و عملکرد صحیح سیستم ایمنی ضروری است.

علاوه بر این، آغوز حاوی فاکتور‌های رشد است که به تحریک رشد و بلوغ لایه روده کمک می‌کند و این به بهبود جذب مواد مغذی و هضم کمک می‌کند.

تقویت رشد و توسعه

آغوز غنی از فاکتور‌های رشد است که برای توسعه بافت‌ها، اندام‌ها و سیستم‌های نوزاد ضروری است. فاکتور‌های رشد مانند فاکتور رشد اپیدرمی (EGF) و فاکتور‌های رشد شبیه به انسولین (IGF) به رشد، ترمیم و بازسازی سلول‌ها کمک می‌کنند. این فاکتور‌ها به توسعه کلی سیستم ایمنی نوزاد، عضلات و اندام‌ها کمک کرده و پایه‌گذاری برای رشد سالم فراهم می‌کنند.

توسعه مغزی بهتر

چربی‌ها و اسید‌های چرب موجود در آغوز برای توسعه مغز و سیستم عصبی نوزاد ضروری هستند. به گزارش راز بقا این مواد مغذی به تشکیل غلاف میالین مغز کمک کرده که برای عملکرد صحیح مغز و توسعه شناختی ضروری است. با رشد و توسعه مغز، این مواد مغذی به ایجاد اتصالات بین سلول‌های مغزی کمک می‌کنند و توانایی‌های شناختی نوزاد را تقویت می‌کنند.

پیشگیری از هیپوگلیسمی

آغوز منبع طبیعی گلوکز است و به پیشگیری از هیپوگلیسمی (پایین بودن قند خون) در نوزادان کمک می‌کند. کربوهیدرات‌های موجود در آغوز، به ویژه لاکتوز، منبع سریع انرژی هستند که برای حفظ سطح طبیعی قند خون پس از تولد ضروری است.

حفاظت در برابر آلرژی‌ها

تحقیقات نشان داده‌اند که آغوز ممکن است به کاهش خطر ابتلا به آلرژی در نوزادان کمک کند. ایمونوگلوبولین‌ها و سیتوکین‌های موجود در آغوز به تنظیم واکنش‌های ایمنی کمک کرده و احتمال واکنش سیستم ایمنی نوزاد را به مواد بی‌ضرر، که ویژگی واکنش‌های آلرژیک است، کاهش می‌دهند.

آغوز و نقش آن در گونه‌های مختلف

در حالی که آغوز برای تمام پستانداران ضروری است، ترکیب آن بسته به گونه متفاوت است. در انسان‌ها، آغوز در روز‌های اول پس از زایمان تولید می‌شود و ترکیب آن به تدریج به شیر بالغ تبدیل می‌شود. برای سایر حیوانات، مانند گاوها، بز‌ها و گوسفندان، آغوز همان هدف اولیه را دارد، اگرچه ممکن است در مقادیر بیشتری تولید شود و مدت زمان طولانی‌تری ادامه یابد.

برای مثال، در کشاورزی دام، آغوز گاو‌ها اغلب جمع‌آوری و ذخیره می‌شود، زیرا غلظت بالایی از آنتی‌بادی‌ها دارد و می‌تواند برای تقویت سیستم ایمنی سایر دام‌ها یا حتی انسان‌ها استفاده شود. به گزارش راز بقا آغوز گاهی به عنوان مکمل غذایی به دلیل خواص تقویت ایمنی و رشد‌سازی آن استفاده می‌شود.

آغوز و استفاده از آن در مکمل‌ها

در سال‌های اخیر، آغوز گاوی (آغوز حاصل از گاوها) محبوبیت زیادی به عنوان یک مکمل غذایی پیدا کرده است. این محصول به عنوان یک داروی طبیعی که می‌تواند عملکرد ایمنی را تقویت کند، سلامت روده را بهبود بخشد و سلامت کلی را ارتقا دهد، معرفی شده است. به گزارش راز بقا آغوز گاوی مشابه ترکیب مواد مغذی شیر انسان را دارا است، از جمله ایمونوگلوبولین‌ها، فاکتور‌های رشد و سیتوکین‌ها، که آن را به یک مکمل جذاب برای ورزشکاران، افرادی با سیستم ایمنی ضعیف یا کسانی که به دنبال بهبود سلامت کلی هستند، تبدیل می‌کند.

آغوز یا زهک یک ماده شگفت‌انگیز است که فواید زیادی برای نوزادان دارد. این مایع غنی از مواد مغذی ضروری، آنتی‌بادی‌ها، فاکتور‌های رشد و سلول‌های ایمنی است که به رشد اولیه، حفاظت در برابر عفونت‌ها و ایجاد پایه‌گذاری برای سیستم ایمنی سالم کمک می‌کند. به گزارش راز بقا چه برای نوزادان انسان، چه برای حیوانات مزرعه یا به عنوان مکمل، فواید آغوز فراتر از نقش آن به عنوان اولین شیر است. ترکیب منحصر‌به‌فرد آن باعث می‌شود این مایع یکی از مفیدترین مایعات در مراحل اولیه زندگی باشد که به نوزادان کمک می‌کند تا قوی و سالم رشد کنند.