هیولای مرغ بی‌سر؛ شگفت‌انگیزترین موجود دریایی که شبیه لاشه مرغ مرده در عمیق ۵۰۰ متری اقیانوس شناور است

راز بقا: در اعماق تاریک اقیانوس، جایی که فشار آب بسیار زیاد و نور خورشید کاملاً غایب است، موجودی زندگی می‌کند که ظاهرش با هیچ‌چیز دیگری در دریا قابل مقایسه نیست. اگر در میان امواج عمیق آن را ببینید، احتمالاً گمان می‌کنید لاشه یک مرغ بدون سر در حال شنا است. همین شباهت باعث شده این موجود با نام غیررسمی «هیولای مرغ بی‌سر» (Headless chicken monster) شناخته شود. اما واقعیت این است که این جانور نوعی خیار دریایی منحصر‌به‌فرد است که در اعماق بیش از ۵۰۰ متر و گاهی تا بستر دریا سکونت دارد.

شکل و ویژگی‌های ظاهری

به گزارش راز بقا، هیولای مرغ بی‌سر به رنگ قرمز تیره است و طول آن به حدود ۲۵ سانتی‌متر می‌رسد، تقریباً هم‌اندازه یک مرغ کوچک بریان‌شده. بدن این جانور نرم، ژله‌ای و بسیار شکننده است، به‌طوری که جمع‌آوری نمونه آن در مأموریت‌های علمی کار ساده‌ای نیست. ویژگی جالب دیگر آن، زائده‌های پرده‌ای و باله‌مانندی است که در بالا و پایین بدن قرار دارند و امکان شنا کردن در ستون آب را فراهم می‌کنند.

این ظاهر غیرعادی باعث شده فیلم‌ها و تصاویر ثبت‌شده از این موجود، در فضای مجازی و محافل علمی به‌سرعت پربازدید شوند. از دیدگاه زیست‌شناسان، این شکل بدن کاملاً با شرایط سخت اعماق دریا سازگار شده است.

محل زندگی و شرایط محیطی

این خیار دریایی در مناطقی از اقیانوس‌های آرام، اطلس و هندوستان مشاهده شده و اغلب در مناطقی زندگی می‌کند که رسوبات غنی از مواد آلی وجود دارد. دمای آب در این اعماق بسیار پایین (اغلب کمتر از ۴ درجه سانتی‌گراد) است و فشار آب چند صد برابر فشار سطح زمین می‌باشد. به گزارش راز بقا چنین محیطی برای بسیاری از جانوران کشنده است، اما هیولای مرغ بی‌سر با سازگاری‌های خاص خود توانسته در آنجا بقا پیدا کند.

روش تغذیه

به گزارش راز بقا این موجود عجیب بیشتر وقت خود را روی بستر دریا می‌گذراند. با استفاده از پا‌های لوله‌ای‌شکل، لایه‌های رسوب را جمع‌آوری کرده و به دهانش منتقل می‌کند. هدف اصلی، جدا کردن مواد آلی و بقایای موجودات مرده از میان دانه‌های رسوب است. این فرآیند که شبیه شخم‌زدن زمین است، به سلامت اکوسیستم کمک می‌کند، زیرا رسوبات را جابه‌جا و اکسیژن را در آنها پخش می‌کند.

برای مطالعه بیش‌تر بخوانید:

وللا؛ موجودی زنده و حیرت‌انگیز با بادبانی شفاف که با باد روی آب‌های اقیانوس حرکت می‌کند

اختاپوس حلقه‌آبی؛ مرگبارترین موجود دریا که زهری ۱۲۰۰ برابر کشنده‌تر از سیانور دارد و با آن جفت‌گیری می‌کند

ماکوی سیاه؛ کشف کوسه‌ای تیره‌رنگ با ویژگی‌های غیرعادی که دانشمندان را حیرت‌زده کرد

با این حال، این روش تغذیه چندان پربازده نیست. به گفته کارشناسان اداره ملی اقیانوسی و جوی آمریکا (NOAA)، هیولای مرغ بی‌سر باید حجم زیادی رسوب را از دستگاه گوارش خود عبور دهد تا بتواند مقدار کمی ماده مغذی جذب کند.

توانایی شنا و جابه‌جایی

هرچند این موجود اغلب روی بستر دریا مشغول تغذیه است، اما می‌تواند در صورت نیاز شنا کند. برای این کار، بدنش را به حالت عمودی در می‌آورد و با باله‌های پرده‌ای خود آب را می‌شکافد. این توانایی به آن کمک می‌کند:

از شکارچیان فرار کند.

به مناطق جدیدی برای تغذیه برود.

خود را از رسوبات آلوده یا کم‌مواد مغذی دور نگه دارد.

ترفند جالب برای سبک‌شدن

یکی از شگفتی‌های رفتاری این جانور، استفاده از دفع مدفوع به‌عنوان روش سبک‌سازی بدن است! وقتی می‌خواهد به ستون آب صعود کند، با دفع بخشی از مواد زائد، وزن خود را کم کرده و سریع‌تر از بستر جدا می‌شود. این رفتار برای دانشمندان بسیار جالب بوده و در فیلم‌های اکتشافی ثبت شده است.

اهمیت اکولوژیکی

هیولای مرغ بی‌سر با وجود ظاهر عجیب و تغذیه نه‌چندان اشتهابرانگیزش، نقش مهمی در چرخه مواد آلی اقیانوس دارد. جابه‌جا کردن رسوبات باعث تهویه بستر دریا می‌شود و مواد آلی تازه را برای موجودات ریز دیگر در دسترس قرار می‌دهد. به این ترتیب، حضور آن به پایداری کل زنجیره غذایی در اعماق کمک می‌کند.

مقایسه با گونه‌های مشابه در آب‌های ایران

به گزارش راز بقا در خلیج فارس و دریای عمان نیز گونه‌هایی از خیار دریایی وجود دارند که نقش مشابهی در اکوسیستم ایفا می‌کنند. البته بیشتر آنها شکل ظاهری ساده‌تری دارند و توانایی شنا کردن در ستون آب را ندارند. برخی از این گونه‌ها حتی در صید تجاری و صنایع غذایی مورد استفاده قرار می‌گیرند، اما هیولای مرغ بی‌سر به‌دلیل زندگی در اعماق بسیار زیاد، تا امروز از دسترس صیادان دور مانده است.

کشف و مطالعات علمی

مشاهده و فیلم‌برداری از هیولای مرغ بی‌سر عمدتاً با استفاده از زیردریایی‌های کنترل از راه دور (ROV) انجام می‌شود. این تجهیزات به دانشمندان اجازه می‌دهد بدون آسیب‌زدن به جانور، رفتار طبیعی‌اش را در محیط زیست خود ثبت کنند. با وجود پیشرفت فناوری، هنوز اطلاعات کمی درباره چرخه زندگی، تولیدمثل و طول عمر این موجود در دست است.

هیولای مرغ بی‌سر نمونه‌ای شگفت‌انگیز از سازگاری حیات با شرایط سخت اعماق دریاست. این موجود، با ظاهری که در نگاه اول ممکن است خنده‌دار یا ترسناک به‌نظر برسد، نقشی حیاتی در حفظ تعادل اکولوژیکی بستر اقیانوس ایفا می‌کند. شاید روزی با پیشرفت علم، راز‌های بیشتری از زندگی این ساکن مرموز اعماق برملا شود.