مثلث مرجانی؛ کشف جنگلی شبیه آمازون در زیر اقیانوس‌های آرام و هند که ۶ میلیون کیلومتر مربع وسعت دارد

راز بقا: در اعماق آب‌های جنوب شرق آسیا، منطقه‌ای شگفت‌انگیز به نام مثلث مرجانی (Coral Triangle) وجود دارد؛ جایی که تنوع زیستی آن با هیچ نقطه‌ای از زمین قابل مقایسه نیست. این ناحیه به‌دلیل غنای خارق‌العاده‌اش از گونه‌های دریایی، لقب «آمازون دریاها» را از آن خود کرده است.

موقعیت جغرافیایی مثلث مرجانی

به گزارش راز بقا، مثلث مرجانی منطقه‌ای گرمسیری میان اقیانوس‌های آرام و هند است و حدود ۶ میلیون کیلومتر مربع وسعت دارد. این منطقه آب‌های اطراف فیلیپین، اندونزی، پاپوآ گینه‌نو، تیمور شرقی و جزایر سلیمان را در بر می‌گیرد. طبق آمار موزه تاریخ طبیعی بریتانیا، حدود ۷۶ درصد از گونه‌های مرجان‌های جهان در همین منطقه زندگی می‌کنند.

تنوع زیستی بی‌رقیب

این منطقه خانه‌ی بیش از ۶۰۵ گونه مرجان سازنده صخره است؛ رقمی که ده برابر بیشتر از تعداد گونه‌های موجود در دریای کارائیب است. به گزارش راز بقا در میان صخره‌های درخشان این ناحیه، شش گونه از هفت گونه لاک‌پشت دریایی جهان زندگی می‌کنند و همچنین ۳۷ درصد از ماهیان صخره‌ای زمین در این آب‌ها یافت می‌شوند. علاوه بر آن، پستانداران عظیم‌الجثه‌ای مانند دلفین‌ها، گاو‌های دریایی، نهنگ آبی و نهنگ اسپرم نیز بخشی از این اکوسیستم پررمز و راز هستند.

به همین دلیل دانشمندان، مثلث مرجانی را «آمازون زیر دریا» می‌نامند؛ چراکه همانند جنگل‌های بارانی آمازون، منبعی عظیم از تنوع و زندگی به شمار می‌رود.

راز تنوع شگفت‌انگیز مثلث مرجانی

نادیا سانتودومینگو، زیست‌شناس دریایی موزه تاریخ طبیعی بریتانیا، می‌گوید: «این منطقه بیشترین تنوع گونه‌های دریایی در جهان را دارد و دانشمندان مدت‌هاست تلاش می‌کنند دلیل آن را درک کنند.»

جست‌وجوی پاسخ این پرسش حتی به قرن نوزدهم بازمی‌گردد؛ زمانی که آلفرد راسل والاس، طبیعت‌شناس بریتانیایی، در مجمع‌الجزایر مالایا به مطالعه این پدیده پرداخت. او ضمن جمع‌آوری نمونه‌های متعدد، مرزی زیستی مشهور به نام «خط والاس» (Wallace Line) را معرفی کرد که مرز میان قلمرو جانوری آسیا و استرالیا است.

چرا مثلث مرجانی این‌قدر خاص است؟

دانشمندان امروز با استفاده از فناوری‌های پیشرفته‌تر، دلایل متعددی برای غنای بی‌نظیر این منطقه یافته‌اند. یکی از نظریه‌ها این است که آب‌های نسبتاً گل‌آلود و تیره‌ی مثلث مرجانی، شرایط خاصی برای رشد و بقای گونه‌های مختلف فراهم کرده است. این ویژگی باعث می‌شود نور شدید خورشید کاهش یابد و مرجان‌ها در برابر گرمای بالا مقاومت بیشتری نشان دهند.

بر اساس گزارش سازمان تحقیقاتی Blue Corner Marine Research، این ناحیه دست‌کم ۲۰ میلیون سال است که یکی از نقاط داغ تنوع زیستی زمین محسوب می‌شود. وجود زیستگاه‌های گوناگون، جریان‌های اقیانوسی مناسب برای جابه‌جایی لارو‌ها و ثبات اقلیمی در طول میلیون‌ها سال، از عوامل اصلی بقای این غنا هستند.

ثبات اقلیمی؛ عامل ماندگاری حیات

در حالی که مناطق قطبی و معتدل در طول دوران یخبندان دستخوش تغییرات گسترده شده‌اند، آب‌های گرمسیری مانند مثلث مرجانی تا حد زیادی پایدار باقی مانده‌اند. همین پایداری طولانی‌مدت، فرصتی فراهم کرده تا گونه‌ها بتوانند در طول زمان تکامل یافته و گسترش یابند.

همچنین موقعیت جغرافیایی خاص این منطقه در محل تلاقی دو اقیانوس، و ساختار زمین‌شناسی پله‌ای و متنوع آن، شرایط منحصربه‌فردی برای شکل‌گیری گونه‌های جدید ایجاد کرده است.

تهدید‌هایی که آمازون دریا را تهدید می‌کند

به گزارش راز بقا با وجود مقاومت طبیعی در برابر تغییرات اقلیمی، مثلث مرجانی از خطرات انسانی در امان نیست. صید بی‌رویه، آلودگی ناشی از توسعه سواحل، و اسیدی شدن اقیانوس‌ها، تهدید‌هایی جدی برای آینده‌ی این زیست‌بوم محسوب می‌شوند.

کنت جانسون، دیرینه‌زیست‌شناس موزه تاریخ طبیعی بریتانیا، می‌گوید: «مرجان‌هایی که دائماً در معرض رسوبات هستند، معمولاً مقاوم‌ترند، چون گل و لای می‌تواند بخشی از نور خورشید را مسدود کند و فشار گرمایی منجر به سفید شدن را کاهش دهد.»

ضرورت حفاظت از این گنجینه آبی

اگرچه شرایط طبیعی ممکن است تا حدی از مثلث مرجانی محافظت کند، اما آینده‌ی این «بهشت زیر دریا» وابسته به اقدامات انسانی است. جانسون هشدار می‌دهد: «کمتر کسی به این صخره‌ها فکر می‌کند، اما شاید همین‌ها باشند که بیش از همه به محافظت نیاز دارند.»

مثلث مرجانی، با گستره‌ای عظیم و تنوعی بی‌نظیر، یکی از ارزشمندترین اکوسیستم‌های زمین است. این ناحیه نه‌تنها گنجینه‌ای از گونه‌های دریایی است، بلکه الگویی زنده از مقاومت طبیعت در برابر تغییرات اقلیمی به شمار می‌آید. اگر انسان‌ها به‌درستی از آن محافظت کنند، این «آمازون زیر دریا» می‌تواند میلیون‌ها سال دیگر نیز به حیات خود ادامه دهد.