اندازه بزرگترین شهاب سنگی که به زمین خورد چقدر است و کجا کشف شد؟

راز بقا: هر جرم کوچک طبیعی که از فضای بین‌سیاره‌ای که بتواند از شرایط سخت اتمسفر زمین عبور کند و به سطح زمین برسد، شهاب‌سنگ نامیده می‌شود.

هر جرم کوچک طبیعی که از فضای بین‌سیاره‌ای که بتواند از شرایط سخت اتمسفر زمین عبور کند و به سطح زمین برسد، شهاب سنگ (Meteorite) نامیده می‌شود. البته امروزه این اصطلاح برای اجرام مشابهی نیز به کار برده می‌شود که روی سطح کره‌های بزرگ دیگر سقوط می‌کنند. در ماموریت‌های آپولو، نمونه‌هایی که فضانوردان به زمین آوردند، شامل شهاب سنگ می‌شد و ماموریت فرصت (Opportunity) نیز حداقل یک شهاب سنگ روی سطح مریخ پیدا کرده است.

شهاب سنگ‌ها آخرین مرحله از سنگ‌های فضایی هستند که در راه سقوط به زمین نجات می‌یابند. این اجرام قبل از اینکه تبدیل به شهاب سنگ شوند، شهاب بودند و حتی قبل از آن شهاب واره بودند. شهاب واره‌ها (Meteoroid) دسته‌ای از سنگ و یا فلزات بسیار کوچکی هستند که به دور خورشید در حال گردش‌اند.

شهاب واره‌ها با برخورد به جو زمین می‌سوزند و با گاز درخشانی که برای لحظاتی آن‌ها را محاصره می‌کند، می‌درخشند که این درخشش به شهاب (Meteor) شناخته می‌شود. وقتی این شهاب‌ها در اتمسفر زمین می‌سوزند و به قطعات کوچک‌تری تبدیل می‌شوند، تعداد زیادی از آن‌ها به زمین برخورد می‌کند و «شهاب سنگ‌ها» را به وجود می‌آورد.

اگر این اجرام بسیار کوچک و در حد غبار باشند، به ریز شهاب سنگ (Micrometeorite) شناخته می‌شوند و ۹۹ درصد زباله‌هایی فضایی را که روی زمین سقوط می‌کند، تشکیل می‌دهد. به علاوه، این اجرام روزانه ۵۰ تن از اجرامی را که از فضا روی زمین سقوط می‌کند، شامل می‌شود.

البته باید گفت که برخی از شهاب سنگ‌ها به اندازه یک تخته سنگ هستند. تا امروز بزرگترین شهاب سنگی که کشف شده است، شهاب سنگ هوبا (Hoba) نام دارد که ۵۴ هزار کیلوگرم وزن دارد و در سال ۱۹۲۰ میلادی/۱۲۹۸ خورشیدی در نامیبیا کشف شد. شهاب سنگ هوبا به قدری بزرگ و سنگین است که از زمان کشفش هنوز کسی آن را جابه‌جا نکرده است.

شهاب سنگ هوبا؛ شهاب سنگ هوبا، بزرگ‌ترین شهاب سنگی که تا به حال کشف شده است.

بیشتر شهاب سنگ‌ها شبیه به سنگ‌های روی زمین هستند، با این تفاوت که لایه بیرونی آن‌ها تیره‌تر است. با ورود شهاب سنگ‌ها به زمین لایه بیرونی آن‌ها بر اثر اصطکاک با جو زمین می‌سوزد و لایه بیرونی آن‌ها رنگ سوخته و تیره‌ای به خود می‌گیرد.

این فرایند که به فرسایش حرارتی (thermal ablation) شناخته می‌شود، سطح شهاب سنگ را سخت و صیقلی و با توجه به ترکیبات شیمیایی آن، بافت خاصی روی سطح شهاب سنگ ایجاد می‌کند. همانطور که گفتیم، شهاب سنگ‌ها روی تمام سیارات و قمر‌های بزرگ منظومه‌مان سقوط می‌کنند. برخی از این کره‌ها اتمسفر غلیظی ندارند تا شهاب‌ها را به چند تکه تقسیم کنند و به همین خاطر، شهاب سنگی برخوردی آن‌ها تکه سنگ بزرگی می‌شود.

این شهاب سنگ‌های بزرگ دهانه‌های برخوردی (impact craters) بزرگ، عمیق و دایره‌ای شکلی روی سطح کره ایجاد می‌کنند که به وضوح روی سطح ماه، عطارد، و مریخ می‌توان مشاهده کرد. در سال ۲۰۰۵ میلادی/۱۳۸۴ خورشیدی، مریخ‌نورد آپورچونیتی اولین شهاب سنگ را روی کره‌ای دیگر در منظومه شمسی پیدا کرد. ۹ سال پس از آن، مریخ‌نورد کنجکاوی (Curiosity) شهاب سنگی روی این سیاره به قطر دو متر پیدا کرد که بزرگترین شهاب سنگ یافته‌شده روی مریخ نام گرفت.