«بز سانِن» یا «مارشمالوی زنده»؛ بز شگفت‌انگیز سوئیسی معروف به «ملکه شیر» که ۸۳۸ کیلوگرم شیر می‌دهد!

راز بقا: «بز سانن» یک نژاد سوئیسی از بز‌های اهلی است. این بز شگفت‌انگیز نام خود را از Saanental در Bernese Oberland، در بخش جنوبی کانتون برن، در غرب سوئیس گرفته است. این بز شیری بسیار پربازده است و در بیش از هشتاد کشور در سراسر جهان توزیع می‌شود. 

تاریخچه بز سانِن

به گزارش راز بقا، «بز سانن» در منطقه تاریخی «سانن» (Saanen) در همسایگی «سیمنتال»، که هر دو در Bernese Oberland، در بخش جنوبی کانتون برن، در غرب سوئیس قرار دارند سرچشمه می‌گیرد. منطقه سانن به پرورش بز‌های شیری معروف است و چند صد سال است که این منطقه تاریخی به همین موضوع مشهور شده است. 

بز‌های سانن در سال ۱۹۲۲ از هلند به بریتانیا وارد شدند و نقش و تاثیر زیادی در توسعه بز‌های بریتانیایی داشتند. از سال ۱۹۲۲ تاکنون واردات بز از کشور سوئیس به کرات صورت گرفته است. سال ۱۹۶۵ واردات بز سانن به بریتانیا صوتر گرفت و در سال ۱۹۹۳ نیز نطفه این بز از هلند وارد بریتانیا شد. همچنین بین سال‌های ۱۹۹۷ تا ۱۹۹۸ نیز واردت بز سانن از هلند نیز اتفاق افتاده است. 

توزیع این بز بسیار گسترده است و در بیش از هشتاد کشور گزارش شده است. جمعیت کل این نژاد بز در جهان طبق آخرین گزارش‌ها بیش از ۹۰۰۰۰۰ رأس گزارش شده که از این تعداد، حدود ۱۴۰۰۰ رأس فقط در سوئیس زندگی می‌کنند. 

«بز سانن» از قرن نوزدهم تاکنون به بسیاری از کشور‌های جهان صادر شده و باعث پیدایش بسیاری از نژاد‌های فرعی محلی، اغلب از طریق تلاقی با بز‌های محلی شده است. از جمله این گونه‌های محلی می‌توان به «بانات سفید» در رومانی، «سانن» بریتانیایی، «سانن» فرانسوی، «سانن» اسرائیلی، سفید روسی، بز سفید آلمانی و «سانن» یوگسلاوی اشاره کرد. 

برای مطالعه بیشتر بخوانید

«بانگو» زیباترین بز کوهی جهان؛ بزی ۴۰۰ کیلویی که یک متر شاخ دارد!

«بز آنگورا»؛ بزی 2000 ساله که سمبل ترکیه است و بهترین نخ دنیا را دارد!

بز «عثمان‌آبادی»؛ بز سیاه و غول‌پیکر هندی که از طلا با ارزش‌تر است!

نکته جالب توجه این است که با وجود اینکه این بز کاملا سفید رنگ و یا تماما کرم روشن است، اما نوع سیاه رنگ به نام «سانن» سیاه به عنوان یک نژاد در نیوزیلند در دهه ۱۹۸۰ شناخته شد.

ویژگی‌های بز سانن

سانن بزرگترین نژاد بز سوئیسی است. به لحاظ قدی و در مقایسه با مثلا نژاد آلپاین آسترالیایی یک بز متوسط به شمار می‌رود. قد یک بز نر سانن حدود ۹۰ سانتی متر و بز ماده سانن نیز حدود ۸۰ سانتیمتر تا کتف است و حداقل وزن آن ۸۵ کیلوگرم است. این بز دارای پوست سفید و موی سفید کوتاه است. ممکن در برخی از این بز‌ها نقاط کوچک رنگی روی پوشش سفید وجود داشته باشد که تا این حد قابل قبول است.

همچنین این بز شگفت‌انگیز ممکن است شاخدار یا بدون شاخ باشد و منگوله نیز داشته باشد. چهره و صورت این بز ممکن است مستقیم یا تا حدودی مقعر باشد. گوش‌ها صاف و به سمت بالا و جلو هستند. این بز دارای خلق و خوی آرام و شیرین است و بسیار محبوب است. 

به گزارش راز بقا؛ «بز سانن» مولدترین بز شیری در سوئیس است و به عنوان یکی از پربازده‌ترین بز‌های جهان شناخته می‌شود. شیر این بز باید حداقل ۳.۲ درصد چربی و ۲.۷ درصد پروتئین داشته باشد. نکته جالب این بز این است که در یک دوره ۲۶۴ روزه شیردهی حدود ۸۳۸ کیلوگرم شیر می‌دهد. به همین دلیل است که این بز یکی از محبوب‌ترین بز‌های جهان به شمار می‌رود و به «ملکه شیر» معروف شده است. 

ممکن است این سؤال ایجاد شود که چرا این بز به «ملکه شیر» معروف شده است؟ این بز یک نژاد سلطنتی است که از همه بز‌های شیری جهان به لحاظ بازدهی تولید شیر پیشی می‌گیرد. بز‌های سانن طبق گزارشات منتشر شده می‌توانند روزانه تا ۳ گالن شیر با محتوای ۳ تا ۵ درصد چربی تولید کنند. در مقام مقایسه باید گفت که این میزان شیردهی سه برابر تولید شیر از بز «نوبیان» بریتانیایی و «تاگِنبورگ» سوئیسی است. علاوه بر این، شیر آن‌ها دارای خواص آنتی اکسیدانی است که به کاهش سطح کلسترول و تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند.

دو عیب بزرگ بز سانن

این بز اگرچه بازدهی زیادی برای تولید شیر دارد، اما دو عیب مهم دارد. اول سازگاری با شرایط سخت و تهاجمی آب و هوا. این بز به دلیل اینکه مانند سایر نژاد‌ها زیرپوشش یا پشم زیرین ندارد، برای شرایط سخت و تهاجمی از جمله گرما و یا سرمای زیاد اصلا مناسب نیست و یک بز بسیار حساس به شرایط آب و هوایی به شمار می‌رود. همچنین پرورش این بز به دلیل حساسیت فوق العاده به شرایط آب و هوایی بسیار دشوار است. این بز به هیچ عنوان آفتاب شدید را تحمل نمی‌کند و به همین دلیل در کشور‌هایی آسیایی مانند پاکستان و یا کشور‌های گرم وجود ندارد. 

البته این بدان معنا نیست که نتواند کاملا سازگار شود بلکه برعکس با توجه به شرایط حساس می‌تواند مقاوم باشد و به دلیل سم قوی به راحتی در ناهمواری‌ها تحرک داشته باشد. همچنین ان‌ها در برابر بیماری‌ها تا حدی مقاوم هستند. 

دومین نکته درباره بز سانن این است که اگرچه این بز بازدهی زیادی در تولید شیر دارد، اما گوشت این بز کیفیتی مانند سایر نژاد‌ها ندارد و به همین دلیل در بین بز‌های گوشتی خواهان کمتری دارد.

به دلیل اینکه ظرفیت شیردهی بالایی دارد و پرورش آن در شرایط مناسب آب و هوایی مقرون به صرفه است یک حیوان خانگی بسیار مناسب برای فضا‌های کوچک است. همچنین به شدت برای پرورش در خانواده بسیار مناسب است و برخی از دامداران به ان لقب «مارشمالوی زنده» داده‌اند.