فوسا؛ موجودی عجیب شبیه گربه و سگ که با یک لیس فرد را بیهوش می‌کند!

راز بقا: «فوسا»؛ که گاهی اوقات» فوش» نیز خوانده می‌شود یک پستاندار گوشتخوار گربه‌مانند نادر و کمیاب بومی جزیره ماداگاسکار، در سواحل شرقی آفریقا است.

به گزارش راز بقا، این پستاندار که شبیه گربه و سگ و مانگوس است متعلق به خانواده‌ای از گوشتخواران است که خویشاوندی نزدیک با خانواده مانگوس‌ها دارند. با توجه به ویژگی‌های فیزیکی فوسا، طبقه بندی این حیوان بحث برانگیز بوده است. فوسا نه تنها شبیه یک گربه است، بلکه ویژگی‌های دیگری نیز وجود دارد که نشان دهنده ارتباط نزدیک با ویویرید‌ها است که شامل سیوه و گربه زباد می‌شود.

ویژگی‌های ظاهری فوسا

فوسا‌ها موجوداتی با جثه متوسط و لاغر اندام با ویژگی‌های گربه سانان و سگ‌ها هستند: آن‌ها بدنی براق، پا‌های کوتاه و قوی؛ پنجه‌های بزرگ گربه مانند با چنگ‌های تیز؛ گوش‌های گرد و پوزه سگ مانند و یک دم بسیار بلند دارند.

آن‌ها هم زمینی و هم درختی هستند و در مناطق جنگلی گسترده‌ای در سرتاسر ماداگاسکار زندگی می‌کنند، جایی که طعمه خود را هم در بالای درختان و هم روی زمین شکار می‌کنند.

به گزارش راز بقا اگرچه آن‌ها را می‌توان در بسیاری از نقاط کشور ماداگاسکار - از مناطق جنگلی کوهستانی گرفته تا جنگل‌های پست و ساحلی – یافت، اما عمدتاً در مناطق دورافتاده و منزوی زندگی می‌کنند و به ندرت دیده می‌شوند. فوسا‌ها هم در شب و هم در روز فعال هستند، اما به طور کلی در شب فعالیت بیشتری دارند. آن‌ها پستانداران گوشتخوار هستند و عمدتاً از لمور‌ها – نوعی میمون بومی ماداگاسکار - و پرندگان، خزندگان و سایر پستانداران کوچک تغذیه می‌کنند.

فوسا‌ها شکارچیان کمین هستند، به این معنی که شکار خود را تعقیب می‌کنند، از اندام جلویی و پنجه‌های خود برای گرفتن آن و سپس از دندان‌های تیز خود برای کشتن سریع آن استفاده می‌کنند.

بدن آن‌ها در یک خز متراکم پوشیده شده که معمولاً به رنگ قهوه‌ای مایل به قرمز یا طلایی است. اغلب قسمت زیرین فوسا کم‌رنگ‌تر است. این امکان برای آن‌ها وجود دارد که از بینی تا نوک دم تا ۶ فوت رشد کنند. فوسا‌ها با وزن تا ۲۶ پوند برای بزرگسالان کاملاً رشد یافته، بزرگترین گوشتخوار ماداگاسکار هستند.

آن‌ها موجوداتی منفرد هستند مگر در زمان تولید مثل و زمانی که ماده‌ها در حال پرورش بچه‌های خود هستند. فوسا به صورت فصلی جفت‌گیری می‌کنند و سالانه بین سپتامبر و دسامبر تولید مثل می‌کنند.

تولید مثل و جفت‌گیری فوسا‌

جفت گیری فوسا در بالای درختان اتفاق می‌افتد. فوسای ماده شاخه خاصی از یک درخت را انتخاب می‌کند که در آن جفت گیری انجام می‌شود. این درخت خاص ممکن است به خوبی برای چندین مراسم جفت گیری بعدی توسط سایر ماده‌ها در همان فصل استفاده شود. هنگامی که ماده مکان را انتخاب کرد، چندین نر برای جفت گیری با او با هم رقابت می‌کنند. آن‌ها برای رقابت و ارعاب زوزه می‌کشند و غرش می‌کنند، در حالی که ماده برای جذب جفتش صدا‌های میو میو از خود در می‌آورد. 

دوره بارداری حدود ۶۰ روز است و بین دو تا چهار بچه به دنیا می‌آورد، اگرچه می‌تواند تا ۶ بچه نیز به دنیا بیاورد. هنگامی که زمان زایمان فرا می‌رسد، ماده یک لانه زیرزمینی حفر می‌کند که در آن توله‌های سفید مو، کور و بی دندان حداقل برای چهار ماه اول در آنجا می‌مانند. توله‌ها تا حدود ۲ سالگی قبل از اینکه راه خود را در طبیعت پیدا کنند، به ماندن در کنار مادر ادامه می‌دهند. فوسا‌های جوان در حدود چهار سالگی به بلوغ جنسی می‌رسند.

فوسا‌ها به دلیل از دست دادن زیستگاه خود در خطر انقراض هستند - خانه بومی آن‌ها در جنگل‌های ماداگاسکار به حدی آسیب دیده است که تنها ۱۰ درصد آن در حالت دست نخورده اولیه باقی مانده است.دفوسا‌ها موجوداتی گریزان هستند و از نظر علمی اطلاعات زیادی در مورد آن‌ها وجود ندارد. آن‌ها قبلاً پیش از اینکه در خانواده Eupleridae گروهی از گوشتخواران بومی مالاگاسی طبقه بندی شوند در خانواده گربه سانان Viverridae قرار می‌گرفتند. 

حقایق جالب فوسا

۱. فوسا برترین شکارچی ماداگاسکار است. فوسا که بزرگترین گوشتخوار جزیره ماداگاسکار در اقیانوس آرام است، جایگاه برترین شکارچی بومی جزیره را به خود اختصاص داده است.

آن‌ها تقریباً از هر موجودی که می‌توانند صید کنند، از موش گرفته تا گراز وحشی، تغذیه می‌کنند. به طور معمول، فوسا بیش از ۳۰ گونه لمور را شکار می‌کند. لمور موجود دیگری از جنس میمون و بومی و منحصر به فرد ماداگاسکار غنی از حیات وحش است.

۲. دم بلند فوسا برای حفظ تعادل هنگام شکار در شاخه‌های درخت استفاده می‌شود. دم یک فوسا می‌تواند تقریباً به اندازه بدنش باشد و اغلب مانند یک میله تعادل طناب باز استفاده می‌شود، به حیوان اجازه می‌دهد تا در زمان سرعت و چابکی تعادل داشته باشد، بپرد و در حین شکار روی درختان پرسه بزند. آن‌ها آنقدر سریع حرکت می‌کنند که نگاهی اجمالی به این جانوران گریزان بسیار دشوار است.

۳. نام علمی آن‌ها ریشه یونانی دارد و به مقعد آن‌ها اشاره دارد. «کریپتوپروکتا» (Cryptoprocta) از دو کلمه یونانی گرفته شده است: کریپتو به معنای پنهان کردن و پروکتوس به معنای مقعد. این نام به کیسه مقعدی کوچک فوسا‌ها اشاره دارد که حفره مقعد آن‌ها را پنهان می‌کند. با این حال، کلمه لاتین ferox به معنای «شجاع» یا «درنده» است و به طبیعت وحشی حیوان اشاره دارد.

۴. فوسا از بستگان مانگوس است. با این حال، بدن باریک و گربه مانند فوسا شباهت کمی به پسرعموهایش مانگوس دارد. مانگوس‌ها ویژگی‌های جونده‌مانندتر و بدن‌های درشت‌تر و تنه نزدیک به زمین دارند. فوسا‌ها همچنین از بستگان گربه سیوه و میرکَت هستند.

۵. فوسا در ماداگاسکار تابوست. اگرچه شواهدی مبنی بر شکار و خوردن فوسا توسط ماداگاسکی‌ها گزارش شده، اما به طور کلی حیوانی تابو و غیرمجاز برای شکار در نظر گرفته می‌شود.

به گزارش راز بقا این احتمالا به این دلیل است که بقایای اجداد مرده دفن شده در جنگل‌ها را جمع آوری می‌کند. با این حال، کشاورزان در صورت تهدید یا آسیب رساندن به دام‌ها یا پرندگان، فوسا‌ها را می‌کشند.

۶. فوسا‌ها عمدتاً از طریق رایحه با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند. فوسا‌ها با استفاده از غدد رایحه روی سینه و زیر دم خود، اطراف خود را علامت گذاری می‌کنند تا با یکدیگر ارتباط برقرار کنند و یکدیگر را ردیابی کنند. این غدد همچنین هنگامی که فوسا عصبانی یا ترسیده است، رایحه‌های قوی آزاد می‌کنند.

۷. فوسا‌ها دارای ویژگی‌های گربه مانندی مانند پنجه‌های جمع شونده و دندان‌های تیز هستند. در تفاوتی دیگر با مونگوس، فوسا دارای ویژگی‌های گربه مانند پنجه‌های جمع شونده است. این به فوسا این توانایی را می‌دهد که بی صدا راه برود و روی طعمه خود بخزد.

پنجه‌ها و قوزک‌های منعطف آن‌ها همچنین به آن‌ها اجازه می‌دهد تا برای شکار جوندگان، پرندگان و خزندگان از درختان بالا و پایین بپرند. فوسا‌ها همچنین دارای دندان‌های بسیار تیز و گربه مانند هستند که از آن‌ها برای کشتن سریع طعمه خود استفاده می‌کنند.

۸. اسطوره‌ها و افسانه‌های محلی زیادی در مورد فوسا وجود دارد. این موجودات خشن و حیله گر الهام‌بخش افسانه‌های زیادی را در خانه ماداگاسی‌ها هستند. افسانه‌ها در مورد فوسا شامل این است که آن‌ها می‌توانند مرغ‌ها را فقط با رایحه خود بکشند، آن‌ها به خانه‌ها می‌روند و نوزادان را در تخت خود می‌کشند و می‌توانند مردمک چشمان خود را تا زمانی که ناپدید شوند کوچک کنند.

حتی در برخی قسمت‌ها اعتقاد بر این است که یک لیس از فوسا می‌تواند فرد را به خواب عمیق یا خلسه‌ای فرو برد که بیدار شدن بعد از آن بسیار دشوار است و در نتیجه حیوان روده‌های او را می‌بلعد و رها می‌کند تا بمیرد. نیازی به گفتن نیست که هیچ یک از این داستان‌های ترسناک شواهد مشخصی ندارند.

۹. فوسا‌ها می‌توانند تا ۲۶ کیلومتر در روز سفر کنند. اگرچه آن‌ها زمان زیادی را روی درختان می‌گذرانند، اما فوسا‌ها نیز راحت در امتداد زمین می‌دوند و می‌توانند مسافت‌های زیادی را در حین شکار طی کنند.

۱۰. فوسا تنها شکارچی است که می‌تواند بزرگترین گونه لمور را شکار کند. با وجود سرعت و چابکی لمور، فوسای ماهر می‌تواند از سریع‌ترین لمور پیشی بگیرد و بزرگترین شکارچی آنهاست.

۱۱. فوسا‌ها مانند سنجاب‌ها با سر از درختان پایین می‌روند. فوسا‌ها به دلیل داشتن پنجه‌های جمع شونده، قوزک‌های منعطف و دم بلند که به تعادل آن‌ها کمک می‌کند، به طرز چشمگیری چابک هستند و می‌توانند به راحتی از درختان بالا و پایین بروند و در جستجوی طعمه خود از شاخه‌ای به شاخه دیگر بپرند.

۱۲. فوسا‌ها با از دست دادن زیستگاه تهدید می‌شوند. فوسا که برای هزاران سال است که در جزیره ماداگاسکار زندگی می‌کند، به بزرگترین گوشتخوار جزیره تبدیل شده و هیچ شکارچی طبیعی ندارد - بنابراین بر جنگل‌ها تسلط دارد.

با این حال، جنگل زدایی و تخریب زیستگاه موجودیت آن‌ها را تهدید می‌کند، زیرا منبع اصلی غذای آن‌ها یعنی لمور برای بقا به جنگل نیاز دارد.
این ترکیب از عوامل به این معنی است که فوسا در حال حاضر به عنوان «آسیب پذیر» و در معرض خطر طبقه بندی می‌شود و تنها حدود ۲۵۰۰ مورد از آن‌ها در طبیعت باقی مانده است.