ثروتمندترین فرد جهان باستان؛ گنج افسانه‌ای حضرت سلیمان در اعماق یک دره کشف شد

راز بقا: یک تیم باستان‌شناسی که در دره تیمنای سرزمین‌های اشغال شده فلسطین مشغول حفاری و تحقیق هستند می‌گویند درباره بهره‌برداری و استخراج از «معادن افسانه‌ای سلیمان» به کشفیات تازه‌ای دست پیدا کرده‌اند.

کاوش‌ها در دره تیمنا در جنوب قمران در کرانه باختری رود اردن و در اعماق صحرای فلسطین از سال ۱۹۶۴ آغاز شده و پیش‌تر شبکه‌ای از معادن در این مکان یافت شده بودند.

تصور می‌شود بردگان تحت فرمان پادشاه سلیمان ۳ هزار سال پیش در این معادن برای تولید انبوه مس کار می‌کرده‌اند.

به گفته باستان‌شناسان، سنگ‌های سیاه به جا مانده در این محل «سرباره» هستند (محصولی جانبی که به هنگام جداسازی فلز از سنگ فلز در کوره‌های ذوب از ناخالصی‌های موجود در سنگ معدن به وجود می‌آید) و در واقع پس‌مانده‌های حاصل از کار کوره بوده‌اند.

تحقیقات جدید نشان می‌دهد که تأثیرات زیست‌محیطی صنایع معدنی و ذوب فلزات در دوران باستان، برخلاف تصور عمومی، بسیار کمتر از آن چیزی بوده که در گذشته تصور می‌شد.

مطالعه‌ای که توسط پروفسور ارس بن‌یوسف و تیم تحقیقاتی او انجام شده نشان می‌دهد که آلودگی ناشی از صنایع مس در دوران باستان حداقلی بوده است. دکتر بن‌یوسف در این باره گفت: «بیشتر مردم در گذشته و امروز احتمالاً هیچ عواقب بهداشتی جدی ناشی از این معادن را تجربه نکرده‌اند.»

این مطالعه شامل نمونه‌برداری از صد‌ها نمونه خاک از دو سایت اصلی تولید مس در دره تیمنا بود؛ یکی از دوران عصر آهن و دیگری که حدود ۱۵۰۰ سال قدیمی‌تر است.

سنگ معدن مس در دره تیمنا

نتایج نشان داد که آلودگی فلزات در این مناطق بسیار محدود و فقط در نزدیکی کوره‌های ذوب فلز متمرکز بوده است. این میزان آلودگی، حتی بر اساس استاندارد‌های فعلی آژانس حفاظت از محیط زیست آمریکا، برای محیط‌های صنعتی و مسکونی امن تلقی می‌شود.

پیش از این محققان تصور می‌کردند که استخراج مس از این مکان تاثیرات مضری را بر سلامتی افراد ساکن این منطقه گذاشته است.

دکتر بن‌یوسف در این باره گفت: «یافته‌های ما نشان می‌دهد که فقط در نزدیکی کوره‌ها ممکن بود برای افرادی که مستقیماً در فرآیند ذوب فلز دخیل بودند خطراتی وجود داشته باشد.»

مس هرچند امروزه کالایی رایج به شمار می‌رود، اما در زمان قدیم کالایی کمیاب و گرانبها به شمار می‌رفته است. بنا به گفته باستان‌شناسان، این فلز در این برهه خاص از تاریخ مهمترین منبع اقتصادی بوده و پردرآمدترین صنعت را تشکیل می‌داده است.

دکتر محمد نجار، باستان‌شناس، می‌گوید که مس در این زمان یک کالای غیرقابل جایگزین و ارزشمند محسوب می‌شده است، دقیقا مشابه نفت در زمان کنونی چرا که «اگر شما امروزه بدون نفت نمی‌توانید خیلی کار‌ها را انجام دهید، در آن زمان بدون مس نمی‌توانستید.»

دره تیمنا در عمق سرزمین‌های اشغال شده فلسطین

مس اولین فلزی است که توسط بشر استخراج و به کار گرفته شد و بخش اعظم ابزار‌ها و سلاح‌های دنیای باستان با مس درست می‌شده است.

باستان‌شناسان که فرآیند‌های استحصال مس از سنگ معدن را از کتب قدیم یافته‌اند می‌گویند کارگران و خدمتکاران معبد پادشاه سلیمان مس طبیعی موجود در غار‌ها را با روش‌های باستانی از این معادن دره تیمنا بیرون می‌کشیده‌اند.

دره تیمنا در جنوب سرزمین‌های اشغالی که در حدود ۳۰ کیلومتری شمال خلیج عقبه و شهر ایلات واقع شده است، به عنوان یکی از مهم‌ترین مراکز تولید مس در دوران باستان شناخته می‌شود.

این مکان از هزاره پنجم پیش از میلاد، به ویژه در دوران عصر برنز متأخر و عصر آهن (قرون ۱۳ تا ۹ پیش از میلاد)، فعال بوده است.

هرچند کتاب مقدس به طور مشخص به معادن تیمنا اشاره نکرده، اما ذکر شده که داوود نبی این منطقه را فتح کرده و پادگان‌هایی در آن مستقر کرده است.

باستان‌شناسان تصور می‌کنند مس استخراج‌شده از این منطقه احتمالاً در ساخت معبد اورشلیم که توسط سلیمان نبی بنا شده بود استفاده شده است.

بازدید بلقیس یا ملکه سبا از پادشاه سلیمان در معبد اورشلیم

سلیمان، پسر داوود، بر اساس کتاب مقدس عهد عتیق بین سال‌های ۹۷۰ تا ۹۳۱ قبل از میلاد نزدیک به ۴۰ سال بر بخش‌هایی از این مناطق حکومت کرد. در متون باستانی و مذهبی از وی به عنوان یکی از ثروتمندترین پادشاهان خاورمیانه یاد می‌شود.

صحرای بزرگی که بخشی از سرزمین‌های اشغالی، اردن، فلسطین و مصر را در بر می‌گیرد مملو از بقایای تمدن‌های قدیمی است و پیشتر باستان‌شناسان ده‌ها مورد از نسخ خطی، معابد مدفون و آثار عتیقه را از این ناحیه به دست آورده بودند.

در دهه چهل و پنجاه میلادی متونی از کتاب مقدس تورات که روی پوست و کاغذ پاپیروس نوشته شده بودند و متعلق به قرن ۸ پیش از میلاد بودند از ۱۱ غار در این منطقه به دست آمده است.

نتایج مطالعات تازه در نشریه علمی «Scientific Reports» منتشر شده است.