












راز بقا: خشونت جنسی و تجاوز معمولاً به عنوان رفتارهایی انسانی در نظر گرفته میشوند، اما زمانی که به دنیای حیوانات نگاه میکنیم، متوجه میشویم که این پدیدهها در بسیاری از گونهها وجود دارند. در حالی که مفهوم «تجاوز» ممکن است یک ساختار انسانی باشد، اما رفتارهای خشونتآمیز و تحمیلی جنسی که توسط برخی از حیوانات نشان داده میشود، یک جنبه تاریک از طبیعت را نمایان میسازد. در این مقاله از راز بقا، به بررسی وقوع خشونت جنسی در حیوانات، عوامل مؤثر بر این رفتارها و تأثیرات این اقدامات در زمینه زیستشناسی تکاملی خواهیم پرداخت.
به گزارش راز بقا، خشونت جنسی در دنیای حیوانات به اندازهای که ممکن است تصور کنیم نادر نیست. این رفتارها در گونههای مختلفی از جمله پستانداران، پرندگان و حتی حشرات مشاهده میشود. این رفتارها ممکن است به اشکال مختلفی بروز کنند، از تلاشهای مجبور به جفتگیری گرفته تا مواردی که در آنها نرها با زور بر مادهها غلبه کرده و رابطه جنسی برقرار میکنند. این رفتارها اغلب تحت تأثیر غریزه بقای گونهها، نزاعهای سرزمینی یا تمایل به انتقال ژنها به نسلهای بعدی قرار دارد.
جفتگیری اجباری در میان پرندگان آبی مانند اردکها و غازها، جفتگیری اجباری یک پدیده شناخته شده است. برای مثال، نرهای اردکها رفتارهایی شبیه به تجاوز نشان میدهند. به گزارش راز بقا در برخی از گونهها، نرها اندام تناسلی پیچیده و مارپیچی دارند که میتواند جفتگیری را به شدت خشن کند. در بسیاری از موارد، مادهها ساختارهای واژنی پیچیدهای تکامل دادهاند که به آنها کمک میکند تا از تأثیرات جفتگیری اجباری جلوگیری کنند. این رفتارها اغلب نتیجه رقابت شدید نرها برای جلب توجه مادهها است.
جفتگیری تهاجمی شامپانزهها یکی از نزدیکترین خویشاوندان ما در دنیای حیوانات هستند و رفتارهای جنسی آنها اغلب شامل اعمال خشونتآمیز میشود. اگرچه بیشتر روابط جنسی آنها consensual است، مواردی از جفتگیری اجباری توسط نرها نیز ثبت شده است. این اعمال ممکن است ناشی از رقابت برای وضعیت در گروه باشد، جایی که نر غالب برای جفتگیری با مادهها از خشونت استفاده میکند. این رفتارها به عنوان استراتژیای برای افزایش موفقیت تولید مثل از طریق اعمال سلطه و کنترل بر دسترسی به جفتها دیده میشود.
اجبار جنسی و خشونت دلفینها که به خاطر هوش و ساختار اجتماعی پیچیدهشان شناخته شدهاند، به دلیل رفتارهای جنسی تهاجمی نیز معروف هستند. به گزارش راز بقا در برخی از گونههای دلفین، نرها مادهها را مجبور به جفتگیری میکنند و حتی با دیگر نرها نیز رفتارهای جنسی اجباری انجام میدهند. نرهای دلفین برای غالب شدن بر مادهها از قدرت فیزیکی خود استفاده میکنند. این رفتارها به تأسیس سلطه در درون گروه اجتماعی و اطمینان از موفقیت تولید مثل مربوط است.
رفتار تهاجمی نرها نرهای فیلها به ویژه در دورهای به نام «مست» (فصل فعالیت جنسی و خشونت شدید) تمایل دارند رفتارهای خشونتآمیز نسبت به مادهها و حتی نرهای دیگر نشان دهند. در این زمان، نرها به طور فزایندهای تهاجمی میشوند و معمولاً سعی میکنند مادهها را مجبور به جفتگیری کنند. شدت دوره مست باعث افزایش خشونت میشود و نرهای فیلها برای دسترسی به مادهها با یکدیگر مبارزه میکنند. اگرچه این رفتارها به طور معمول تجاوز در معنای انسانی آن نیست، اما ماهیت تحمیلی این تعاملات میتواند به عنوان نوعی خشونت جنسی دیده شود که تحت تأثیر تغییرات هورمونی و رقابت برای جفتها قرار دارد.
همنوع خواری جنسی در برخی از گونههای عنکبوتها و حشرات، خشونت جنسی به شکلی افراطیتر بروز میکن: همنوع خواری جنسی. عنکبوتهای بیوه سیاه برای مثال به خاطر خوردن همسران نر خود پس از جفتگیری معروف هستند. اگرچه این دقیقاً «تجاوز» نیست، اما این عمل نمایانگر شدیدترین شکل اجبار جنسی است که در آن نر خود را فدای موفقیت تولید مثل ماده میکند. در برخی از گونههای حشرات، نرها حتی پس از کشته شدن یا خورده شدن تلاش میکنند تا با مادهها جفتگیری کنند، و این رفتار به نوعی به عنوان «تجاوز بیولوژیکی» توصیف شده است.
خشونت جنسی در دنیای حیوانات اغلب به دلیل فشارهای تکاملی است. در حالی که این رفتارها ممکن است از دید انسانها خشن یا عجیب به نظر برسد، اما از منظر انتخاب طبیعی میتوان آنها را درک کرد. به گزارش راز بقا برخی از دلایل کلیدی پشت این رفتارهای خشونتآمیز شامل موارد زیر است:
رقابت برای موفقیت تولید مثل در بسیاری از گونههای حیوانی، نرها به شدت تلاش میکنند تا با هر تعداد ماده ممکن جفتگیری کنند تا شانس انتقال ژنهای خود به نسل بعدی را افزایش دهند. این میل به موفقیت تولید مثل میتواند به رفتارهای تهاجمی یا تحمیلی منجر شود، به ویژه در محیطهایی که جفتها کمیاب یا بسیار مورد تقاضا هستند. نرهایی که به جفتگیری اجباری روی میآورند ممکن است قصد داشته باشند که انتخاب ماده را نادیده گرفته و اطمینان حاصل کنند که ژنهای آنها به نسل بعدی منتقل میشود.
هیرارشیهای سلطه در گونههایی که ساختار اجتماعی پیچیدهای دارند، نرها ممکن است از خشونت جنسی برای ایجاد یا حفظ سلطه استفاده کنند. با مجبور کردن مادهها به جفتگیری یا نشان دادن رفتارهای جنسی تهاجمی، نرها قدرت و کنترل خود را بر مادهها و دیگر نرها در گروه اعلام میکنند. در برخی موارد، خشونت جنسی به عنوان روشی برای سرکوب موفقیت تولید مثل نرهای پایینتر در سلسلهمراتب و اطمینان از جفتگیری تنها نرهای غالب دیده میشود.
برای مطالعه بیشتر بخوانید:
شیرهای همجنسگرا؛ تصاویری از «جفتگیری دو شیر نر» که دانشمندان را شوکه کرد!
کلید رابطه جنسی انسان و نئاندرتال؛ گروه خونی انسان اولیه کشف شد
کشتار در کالیفرنیا؛ تبدیل سنجابها به گوشتخوارانی ترسناک!
انتخاب جنسی و رقابت ژنتیکی انتخاب جنسی، شکلی از انتخاب طبیعی، نقش مهمی در تکامل استراتژیهای تولید مثل ایفا میکند. نرها ممکن است برای حداکثر کردن تناسب ژنتیکی خود به رفتارهای جنسی خشونتآمیز روی بیاورند. با مجبور کردن مادهها به جفتگیری، نرها اطمینان حاصل میکنند که مواد ژنتیکی آنها منتقل شده است، حتی اگر مادهها به طور داوطلبانه جفتگیری نکنند. این نوع استراتژی تولید مثل اغلب در گونههایی مشاهده میشود که در آنها نرها بیشتر از مادهها هستند، ایجاد محیطی رقابتی برای جفتگیری.
مقاومت مادهها و اقدامات مقابلهای بسیاری از مادههای حیوانات سازگاریهایی برای مقابله با خشونت جنسی تکامل دادهاند. به گزارش راز بقا برای مثال، آناتومی واژن مادههای اردک طوری طراحی شده است که از جفتگیری اجباری جلوگیری کند و مادههای نخستیها ممکن است از خشونت یا اجتناب برای مقاومت در برابر تلاشهای نر استفاده کنند. این سازگاریها نبرد دائمی بین اجبار نرها و مقاومت مادهها را در دنیای حیوانات نشان میدهند.
در حالی که خشونت جنسی در دنیای حیوانات رایج است، زمانی که آن را به انسانها نسبت میدهیم، سؤالات اخلاقی پیچیدهای مطرح میشود. در حیوانات، این رفتارها تحت تأثیر غریزه و فشارهای تکاملی قرار دارد و نه قضاوتهای اخلاقی یا تصمیمگیری آگاهانه. با این حال، این به معنای کماهمیت بودن این رفتارها هنگام مشاهده آنها نیست.
در انسانها، خشونت جنسی نقض حقوق و خودمختاری است که توسط قوانین و هنجارهای اخلاقی کنترل میشود. اما در دنیای حیوانات، خشونت جنسی اغلب به عنوان بخشی از چرخه طبیعی زندگی در نظر گرفته میشود. حیوانات ظرفیت استدلال اخلاقی ندارند و اعمال آنها تحت تأثیر بقا و تولید مثل است، نه اخلاق.
تفاوت اصلی میان انسانها و حیوانات در توانایی ما برای اتخاذ تصمیمات اخلاقی است. به گزارش راز بقا در حالی که ما میتوانیم خشونت جنسی را به عنوان یک اشتباه اجتماعی درک کرده و محکوم کنیم، حیوانات این چارچوب اخلاقی را ندارند. این تمایز هنگام تحلیل وقوع خشونت جنسی در حیوانات حائز اهمیت است.
خشونت جنسی در دنیای حیوانات واقعیتی سخت و تلخ است که رقابت شدید برای بقا و تولید مثل را نشان میدهد. این رفتارها میتوانند به اشکال مختلفی بروز کنند، از جفتگیری اجباری گرفته تا رقابتهای تهاجمی برای دستیابی به مادهها. در حالی که این اعمال به نظر بیرحمانه میآیند، آنها بازتابی از فشارهای تکاملی و نیاز به انتقال ژنها به نسلهای بعدی هستند.
اگرچه این رفتارها بخشی از دنیای طبیعی حیوانات هستند، یادآوری این نکته که انسانها باید رفتارهای اخلاقی و انسانی را دنبال کنند و از خشونت جنسی جلوگیری کنند، اهمیت دارد. این تفاوت در رفتار و فلسفههای اخلاقی، مرزهایی است که میان انسانها و حیوانات درک میشود.