گربه پالاس؛ توله‌های «گربه پالاس» نادرترین گربه ایران در کرمان دیده شدند!

راز بقا: گربه پالاس که با نام علمی (Otocolobus manul) شناخته می‌شود، یکی از خاص‌ترین و نادرترین گونه‌های گربه‌سان در جهان است. این حیوان کوچک و پشمالو، به‌دلیل چهره عبوس و خز بسیار متراکش، همیشه مورد توجه طبیعت‌دوستان و حیات‌وحش‌نگاران بوده است. اما آنچه این گربه را برای ما ایرانی‌ها خاص‌تر می‌کند، حضورش در طبیعت بکر و کوهستانی کشورمان است؛ حضوری که نه تنها مایه‌ی افتخار، بلکه مسئولیتی بزرگ در حفاظت از آن است.

ویژگی‌های ظاهری گربه پالاس

به گزارش راز بقا، گربه پالاس با بدنی نسبتاً کوچک، پا‌های کوتاه، گوش‌های پهن و فرو رفته در کنار سر و خز بسیار ضخیم و پُرزدار شناخته می‌شود. رنگ بدنش معمولاً خاکستری روشن با رگه‌های قهوه‌ای یا نخودی است. چهره‌ای همیشه اخمو و چشمانی زردرنگ با مردمک گرد دارد که برخلاف بسیاری از گربه‌سانان، در نور کم شبانه‌روزی باز نمی‌ماند.

طول بدن این گربه بین ۴۶ تا ۶۵ سانتی‌متر و وزنش بین ۲.۵ تا ۴.۵ کیلوگرم است. گوش‌های کوچک و خز پرپشت آن، به‌ویژه در زمستان‌ها، او را در برابر سرمای شدید مناطق کوهستانی حفظ می‌کند.

زیستگاه و پراکندگی گربه پالاس در ایران

گربه پالاس معمولاً در مناطق کوهستانی و سردسیر زندگی می‌کند. زیستگاه اصلی‌اش، دامنه‌های صخره‌ای، استپ‌های مرتفع و مناطق نیمه‌بیابانی با پوشش گیاهی پراکنده است. ایران یکی از محدوده‌های طبیعی زندگی این گونه است و تاکنون گزارش‌هایی از حضور آن در استان‌های زیر ثبت شده:

کرمان، خراسان جنوبی، خراسان رضوی، سمنان، آذربایجان شرقی، زنجان و بخش‌هایی از البرز مرکزی و زاگرس شمالی.

اما مشاهده‌ی این گونه بسیار دشوار است، چرا که گربه پالاس رفتار بسیار پنهان‌کارانه‌ای دارد و عمدتاً شب‌فعال است.

تهدیدات و وضعیت حفاظتی

گربه پالاس به‌دلیل زیستگاه محدود، زادآوری کم، و شکار توسط حیوانات درنده در معرض خطر قرار دارد. به گزارش راز بقا همچنین دامداران محلی گاهی آن را به اشتباه به‌عنوان شکارچی پرندگان یا جوندگان مضر تلقی کرده و اقدام به کشتن آن می‌کنند.

اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت (IUCN) وضعیت این گربه را در رده «نزدیک به تهدید» (Near Threatened) قرار داده است. در ایران نیز گربه پالاس در فهرست گونه‌های در معرض تهدید قرار دارد و تحت حفاظت سازمان محیط زیست است.

اهمیت حضور گربه پالاس در ایران

حضور این گربه نادر در کشور، نشانه‌ای از سلامت زیست‌بوم‌های کوهستانی ماست. گربه پالاس نقش مهمی در تنظیم جمعیت جوندگان دارد و بخشی از زنجیره طبیعی حیات در ارتفاعات ایران به شمار می‌رود. بنابراین، حفظ این گونه تنها به معنای حفظ یک حیوان خاص نیست، بلکه نشان از تلاش برای تداوم حیات در زیستگاه‌هایی است که در معرض نابودی‌اند.

برای مطالعه بیش‌تر بخوانید:

گربه مین کون؛ بهترین گربه‌های خانگی برای نگهداری کدام نژاد‌ها هستند و چرا؟

گربه پرشین؛ همه‌چیز درباره گربه باستانی ایرانی که محبوب‌ترین و مشهورترین گربه جهان است

گربه خائو مانی؛ «جواهر سفید» تایلند که زیباترین چشم‌های جهان را دارد و برای صاحبش شانس و ثروت می‌آورد

مشاهده دوباره گربه پالاس در کرمان؛ خبری امیدوارکننده

در فروردین ۱۴۰۴، شواهدی حاکی از مشاهده‌ی دوباره‌ی گربه پالاس در استان کرمان مشاهده شد. سرپرست اداره‌کل حفاظت محیط زیست استان کرمان اعلام کرد:

«یکی از همیاران محیط زیست موفق به مشاهده دو توله گربه پالاس در منطقه «رابر» کرمان شده و از یکی از آنها تصویری ثبت کرده است. به‌دلیل فاصله زیاد میان دو توله، امکان تصویربرداری از توله دوم فراهم نشده است.»

وی در ادامه افزود:

«تکرار مشاهده این گربه نادر در شهرستان رابر، بیانگر این است که احتمال افزایش جمعیت این گونه در منطقه وجود دارد.»

این خبر در حالی منتشر شد که در سال‌های گذشته، گزارش‌های محدودی از مشاهده این گونه در مناطق مرتفع کرمان دریافت شده بود. حالا حضور دو توله جوان، امید به زادآوری موفق و احیای جمعیت گربه پالاس در منطقه را بیشتر کرده است.

نقش مردم در حفاظت از گونه‌های نادر

در سال‌های اخیر، مشارکت مردم در قالب «همیاران محیط زیست» نقش کلیدی در کشف و حفاظت از گونه‌های نادر ایفا کرده است. مشاهده اخیر گربه پالاس نیز توسط یکی از همین افراد صورت گرفته است. چنین فعالیت‌هایی نشان می‌دهد که حفاظت از محیط زیست، فقط وظیفه نهاد‌های دولتی نیست؛ بلکه هر فردی می‌تواند با آگاهی، دلسوزی و همراهی، در حفظ زیست‌بوم‌های ارزشمند کشور سهیم باشد.

گربه پالاس نماد حیات وحش ناشناخته، پنهان و ارزشمند ایران است. به گزارش راز بقا این گربه‌ی کم‌پیدا، اما بسیار مهم، نه‌تنها بخشی از تنوع زیستی ما را شکل می‌دهد، بلکه ارزش علمی، زیست‌محیطی و فرهنگی دارد. مشاهده مجدد آن در کرمان، نویدبخش امیدی تازه برای بقای این گونه است.

امیدواریم با افزایش آگاهی عمومی، تقویت حفاظت از مناطق زیست طبیعی و همکاری همگانی، بتوانیم گربه پالاس و دیگر گونه‌های در معرض تهدید را برای نسل‌های آینده حفظ کنیم.