زنبور عسل آفریقایی؛ وحشی‌ترین زنبور عسل جهان مشهور به زنبور قاتل که به وسیله انسان به وجود آمد
در این مقاله از راز بقا با زنبور عسل آفریقایی یا همان زنبور قاتل آشنا می‌شوید؛ گونه‌ای تهاجمی و هیبریدی که در آمریکای جنوبی و ایالات متحده گسترش یافته و به‌خاطر رفتار دفاعی شدیدش معروف شده، اما نقش مهمی در گرده‌افشانی و اکوسیستم دارد.
راز بقا: زنبور آفریقایی که با نام کامل‌اش زنبور عسل آفریقایی (Africanized Honey Bee) و به صورت غیررسمی با عنوان زنبور قاتل (Killer Bee) شناخته می‌شود، یکی از جنجالی‌ترین و در عین حال شگفت‌انگیزترین گونه‌های زنبور در جهان است. این زنبور در واقع یک گونه هیبریدی از زنبور عسل غربی (Apis mellifera) است که در دهه ۱۹۵۰ با هدف افزایش بازدهی عسل در مناطق گرمسیری ایجاد شد. اما آنچه در ادامه رخ داد، تأثیرات گسترده‌ای در دنیای کشاورزی، زیست‌شناسی و حتی رسانه‌ها گذاشت.
ریشه و پیدایش زنبور آفریقایی
به گزارش راز بقا، ماجرای زنبور آفریقایی به سال ۱۹۵۶ در برزیل بازمی‌گردد، زمانی که دانشمندان تلاش داشتند نوعی زنبور مقاوم به شرایط گرم و مرطوب مناطق استوایی پرورش دهند. زنبور‌های اروپایی مانند زنبور ایتالیایی (A. m. ligustica) و زنبور ایبری (A. m. iberiensis) در این آب‌وهوا عملکرد ضعیفی داشتند. به همین دلیل، محققان زنبور عسل آفریقای شرقی (A. m. scutellata) را از تانزانیا وارد کردند تا آن را با زنبور‌های بومی در برزیل ترکیب کنند.
اما در سال ۱۹۵۷، تعدادی ملکه آفریقایی به‌طور تصادفی از آزمایشگاه فرار کردند و با زنبور‌های محلی جفت‌گیری نمودند. نتیجه این فرار، ایجاد گونه‌ای جدید بود به نام زنبور آفریقایی یا زنبور قاتل که خیلی زود توانست در شرایط سخت مناطق گرمسیری دوام بیاورد و گسترش پیدا کند.
مشخصات ظاهری زنبور آفریقایی
از نظر ظاهری، زنبور آفریقایی تفاوت چندانی با زنبور اروپایی ندارد و برای تشخیص دقیق آن نیاز به آزمایش DNA یا تجزیه‌وتحلیل‌های مورفولوژیکی است. با این حال، چند تفاوت کوچک فیزیکی شامل موارد زیر وجود دارد:
اندازه بدن کمی کوچک‌تر از زنبور اروپایی
سرعت بالاتر بال‌زدن و پرواز فعال‌تر
تمایل بیشتر به ازدحام (Swarming) و مهاجرت چندباره در سال.
اما آنچه زنبور آفریقایی را واقعاً متفاوت می‌کند، رفتار بسیار تهاجمی و دفاعی آن است.
رفتار تهاجمی زنبور آفریقایی
علت اصلی شهرت این زنبور‌ها با عنوان زنبور قاتل نه در زهر آنها، بلکه در شدت و سرعت حمله گروهی آنهاست. به گزارش راز بقا هرچند قدرت زهر زنبور آفریقایی از زهر زنبور اروپایی بیشتر نیست، اما:
در برابر تهدیدات خیلی سریع و گروهی واکنش نشان می‌دهند
تا شعاع ۴۰۰ متری تعقیب می‌کنند
در حمله‌ها تعداد بسیار زیادی شرکت می‌کنند
در برابر استرس‌های محیطی، خیلی سریع کندو را ترک می‌کنند
بیشتر حملات این زنبور‌ها زمانی رخ می‌دهد که به کندوی آنها نزدیک شوید یا آن را ناخواسته تحریک کنید. در برخی مناطق دورافتاده، این حملات می‌توانند مرگبار باشند.
گسترش جغرافیایی زنبور آفریقایی
از زمان فرار اولیه تا امروز، زنبور آفریقایی توانسته مناطق وسیعی را تحت سلطه خود درآورد. این زنبور‌ها اکنون در مناطق زیر حضور دارند:
بیشتر کشور‌های آمریکای جنوبی مانند برزیل، ونزوئلا و کلمبیا
کشور‌های آمریکای مرکزی از جمله پاناما، نیکاراگوئه و کاستاریکا
بخش‌هایی از ایالات متحده شامل تگزاس، آریزونا، نیومکزیکو، کالیفرنیا و فلوریدا
این زنبور‌ها توانایی بالایی در سازگاری با محیط‌های گرم و خشک دارند، اما در مناطق سردتر قادر به زنده‌ماندن نیستند و همین موضوع باعث محدود شدن گسترش‌شان شده است.
تأثیر زنبور آفریقایی بر زنبورداری و کشاورزی
ورود زنبور آفریقایی برای زنبورداران مشکلات زیادی به‌همراه داشته است:
خطرات بیشتر هنگام بازدید یا برداشت عسل از کندو
افزایش هزینه‌ها بابت تجهیزات ایمنی بیشتر
مهاجرت زیاد کندو و کاهش تولید عسل
جایگزینی تدریجی کندو‌های زنبور اروپایی توسط زنبور‌های آفریقایی
به گزارش راز بقا با این حال، برخی زنبورداران در مناطق گرم موفق شده‌اند از ویژگی‌های مثبت این زنبور‌ها بهره ببرند؛ مانند مقاومت بالا، بهره‌وری بیشتر در جمع‌آوری شهد و مقاومت بهتر در برابر بیماری‌ها و کنه‌ها.
نقش زیست‌محیطی زنبور‌های آفریقایی
با وجود رفتار تهاجمی، نباید نقش مهم زنبور‌های آفریقایی در گرده‌افشانی و بقای بسیاری از گیاهان و محصولات کشاورزی را نادیده گرفت. این زنبور‌ها توانسته‌اند در مناطقی که زنبور‌های اروپایی عملکرد ضعیفی داشتند، گرده‌افشانی را ادامه دهند.
آنها همچنین نمونه‌ای جالب از تأثیر هیبریدسازی گونه‌ها هستند که چگونه دخالت انسان در طبیعت می‌تواند به ایجاد گونه‌ای جدید با ویژگی‌های خاص منجر شود.
برای مطالعه بیشتر بخوانید:
هشت موجود عجیبی که انسان به وجود آورد؛ از گربه شب‌تاب تا ترکیب سگ با شیر!
افکار عمومی و رسانه‌ها راجع به زنبور آفریقایی
در دهه‌های ۷۰ و ۸۰ میلادی، رسانه‌ها با عناوینی مانند حمله زنبور‌های قاتل باعث ایجاد ترس عمومی شدند. به گزارش راز بقا فیلم‌ها و خبرها اغلب اغراق‌آمیز بودند و تصویر نادرستی از واقعیت ارائه دادند. با این حال، آمار واقعی نشان می‌دهد که حملات مرگبار نادر هستند و معمولاً با آگاه‌سازی و فاصله‌گیری از کندو قابل پیشگیری‌اند.
نکات ایمنی
اگر در منطقه‌ای زندگی می‌کنید که احتمال وجود زنبور آفریقایی هست، نکات زیر را رعایت کنید:
از نزدیک شدن به کندو‌های وحشی یا تجمع زنبور‌ها خودداری کنید
در صورت مواجهه، سریع و مستقیم فرار کنید و صورت‌تان را بپوشانید
به‌هیچ‌وجه دست نزنید یا زنبور‌ها را نکشید، چون دیگران را تحریک می‌کنید
در صورت وجود کندو در نزدیکی خانه، از افراد متخصص بخواهید آن را جابه‌جا کنند
زنبور آفریقایی ترکیبی شگفت‌انگیز از مقاومت، هوش طبیعی و تطابق زیستی است. با وجود رفتار دفاعی و گاهی خطرناک، آنها بخش مهمی از اکوسیستم هستند و نقش مؤثری در گرده‌افشانی دارند.
درک صحیح رفتار این زنبور، آموزش عمومی، و مدیریت اصولی کندو‌ها می‌تواند به کاهش خطر و همزیستی بهتر انسان و این حشره خارق‌العاده کمک کند.
لینک کپی شد
از میان خبرها
خواندنی‌ها
مرغ روتین؛ پرندهای بامزه حاصل جفت‌گیری کبک و بلدرچین که بهدلیل جثهی کوچک و تخمگذاری بالا محبوب شد
«کونگا»؛ حیوان باستانی که نتیجه جفت‌گیری الاغ و اسب است، چطور بینالنهرین را تکان داد؟
آزمایش هولناک روی زنان در شوروی: ساختن سرباز برای استالین با جفت‌گیری انسان و میمون!
رازهای تاریک آزمایش ایوانف؛ ترکیب انسان و شامپانزه برای ساخت ابرانسان!
لی‌جگ‌لِپ؛ موجودی عجیب‌الخلقه و بی‌رحم که حاصل جفت‌گیری نادر میان شیر و جگوار و پلنگ است
«بُزفند»؛ حیوان بسیار کمیاب و عقیمی که حاصل جفت‌گیری بز و گوسفند است
گریل؛ موجودی بسیار کمیاب، هوشمند و پیچیده که حاصل جفت‌گیری گوریل نر و شامپانزه ماده است!
«هولفین»؛ حیوانی کمیاب که حاصل جفت‌گیری نهنگ قاتل و دلفین است
جفت‌گیری اردک و غاز؛ چرا جفت‌گیری اردک‌ها و غاز‌ها نادر است؟ جوجه آنها چه شکلی می‌شود؟
زوبرون؛ هیولای وحشی، نیرومند و مقاوم که حاصل جفت‌گیری گاو اهلی با گاومیش وحشی اروپاییست
جفت‌گیری اسب و شتر؛ وحشت ناشی از تولد موجودی هولناک که مردم یک شهر را روانه کلیسا کرد
«جَگلایِن» و «لیگوار»؛ دو حیوانی که حاصل جفت‌گیری جگوار و شیر هستند
ارسال نظر
ویدیوهای برگزیده
دنیای گیاهان
علم و کیهان