












راز بقا: پرورش میگو، به ویژه در استانهای جنوبی ایران مثل هرمزگان، بوشهر و سیستان و بلوچستان، یکی از فعالیتهای اقتصادی مهم و رو به رشد است که به دلیل آب و هوای گرم و دسترسی به دریا شرایط مناسبی دارد. در این صنعت، شیوهها و تکنیکهای مختلفی برای افزایش بهرهوری استفاده میشود که یکی از شناختهشدهترین و در عین حال بحثبرانگیزترین آنها، قطع ساقه چشم میگو یا همان «کور کردن» است.
به گزارش راز بقا، در پرورش میگو، به ویژه زمانی که میخواهند میگوهای ماده را به تخمریزی وادار کنند، معمولاً ساقه چشم یکی از چشمهای میگو را به طور عمدی قطع میکنند. ساقه چشم میگو محل ترشح هورمونی است که جلوی بلوغ تخمدان را میگیرد؛ وقتی این قسمت قطع میشود، هورمون مهارکننده کاهش یافته و تخمدانها سریعتر بالغ میشوند. در نتیجه میگوهای ماده زودتر تخمریزی میکنند و این باعث میشود تولید لارو و نوزادان میگو بیشتر و سریعتر شود.
این کار در مزارع پرورش میگوی ایران هم معمول است، به خصوص در استان هرمزگان که قطب اصلی پرورش میگو به شمار میرود.
شرایط اقتصادی و نیاز به تولید بالا: کشاورزان و پرورشدهندگان میگو برای حفظ سودآوری و تأمین نیاز بازار داخلی و صادرات مجبورند از روشهایی استفاده کنند که سریعتر نتیجه بدهد.
نبود روشهای جایگزین کامل: هرچند دانش فنی برای تحریک تخمریزی بدون قطع ساقه چشم وجود دارد، اما هنوز در بسیاری از مزارع ایران به خاطر هزینه، نیروی متخصص و تجهیزات کافی، امکان جایگزینی کامل نیست.
دانش محدود و سنتی بودن برخی مزارع: بعضی مزارع کوچکتر یا تازهکار به شیوههای قدیمی و تجربی متکی هستند و از نوآوریهای علمی فاصله دارند.
به گزارش راز بقا در جنوب ایران، اکثر پرورشدهندگان میدانند که این روش آسیبهایی به میگو وارد میکند، اما چارهای جز استفاده از آن ندارند. مشکلات اصلی شامل:
استرس و درد: میگوها بعد از قطع ساقه چشم درد و استرس بالایی دارند که باعث کاهش سلامت کلیشان میشود. این موضوع در شرایط گرم و مرطوب جنوب ایران که شرایط نگهداری میگو حساس است، میتواند تاثیر منفی بیشتری داشته باشد.
کاهش کیفیت محصول: وقتی میگوها نابینا میشوند، توانایی تغذیه و دفاع در برابر عوامل بیماریزا کاهش پیدا میکند که در نهایت میتواند منجر به کاهش کیفیت و کمیت تولید شود.
تلفات و مرگومیر: در برخی موارد، قطع ساقه چشم باعث مرگ میگوها میشود که ضرر مالی برای پرورشدهنده است.
برای مطالعه بیشتر بخوانید:
اسبلهماهی؛ ماهیای به اندازه یک هیولا که در گیلان زندگی میکند و ۴ متر طول و ۴۰۰ کیلو وزن دارد!
آروانا پلاتینیوم؛ ماهی آکواریومی معروف به «الماس زنده» که شبیه اژدهاست و ۳۴ میلیارد تومان قیمت دارد
ماهی چنگو؛ محبوبترین ماهی خلیج فارس که گوشتی خوشمزه دارد و یک شکارچی درنده و قدرتمند است
با توجه به این واقعیتها، پرورشدهندگان ایرانی به تدریج به دنبال راههای بهتر و علمیتر برای جایگزینی این روش سنتی هستند:
کنترل دما، شوری و نور استخرهای پرورش میگو میتواند باعث تحریک طبیعی تخمریزی شود بدون اینکه نیاز به قطع ساقه چشم باشد. مثلاً در مناطق جنوبی ایران که تابستانهای طولانی و گرمی دارد، مدیریت دقیق نور و دمای آب میتواند بسیار موثر باشد.
استفاده از غذاهای غنیشده با ویتامینها و مواد معدنی که باعث تقویت سیستم ایمنی و رشد طبیعی میگوها میشود، یکی از راهکارهای کاربردی است. در جنوب ایران بعضی پرورشدهندگان از مواد طبیعی مانند جلبکهای دریایی و میگوهای ریز به عنوان مکمل استفاده میکنند.
برگزاری دورههای آموزشی و کارگاههای تخصصی برای پرورشدهندگان میگو در استانهای جنوبی میتواند به کاهش استفاده از روشهای آسیبرسان کمک کند. همکاری با دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی داخلی نیز بسیار مهم است.
هرچند هنوز در ایران محدود است، استفاده از هورمونها یا روشهای جایگزین علمی برای تحریک تخمریزی میتواند در آینده نزدیک جایگزین کور کردن شود.
پرورش میگو در ایران به ویژه در استانهای جنوبی به سرعت در حال توسعه است و روش قطع ساقه چشم هنوز به عنوان روشی متداول برای افزایش تخمریزی استفاده میشود. به گزارش راز بقا با این حال، پیامدهای منفی این روش باعث شده است که پرورشدهندگان و محققان ایرانی به دنبال راهکارهای جایگزین و علمیتر باشند تا هم سلامت میگو حفظ شود و هم بهرهوری تولید افزایش یابد.
با توجه به شرایط خاص اقلیمی و اقتصادی ایران، این تغییرات باید به صورت تدریجی و همراه با آموزش و حمایتهای فنی انجام شود تا صنعت پرورش میگو پایدار و موفق باقی بماند.