کشت خاروآبست؛ ابتکار کشاورزان استان فارس که توانستند هندوانه‌های شیرین در دل بیابان خشک و بی‌آب پروش دهند!
هندوانه در دل بیابان؟ با کشت خاروآبست، کشاورزان فارس بذر‌ها را به ریشه خار‌های عمیق پیوند می‌زدند و بدون آبیاری، محصولی شیرین برداشت می‌کردند.
راز بقا: در دل دشت‌های خشک و بی‌آب جنوب ایران، جایی که خورشید بی‌وقفه می‌تابد و آب، چون گوهری نایاب است، کشاورزان فارس راهی شگفت‌انگیز برای تولید محصولات آبدار و شیرین یافته‌اند؛ روشی به‌نام «کشت خاروآبست». این روش که میراثی کهن از نبوغ ایرانیان است، مبتنی بر استفاده از گیاهان بومی مانند خارشتر و گلک برای رساندن رطوبت زیرزمینی به گیاهان پیوندی، چون هندوانه، خیارچنبر و کدو است.
خاروآبست یعنی چه؟
به گزارش راز بقا، کشت خاروآبست ترکیبی از دو واژه است: «خار» به‌معنای گیاهانی مانند خارشتر و گلک و «آبست» به‌معنای حامل آب. این روش به‌طور خلاصه به پیوند زدن بذر یا نشاء هندوانه، کدو یا خیارچنبر به ریشه‌های عمیق‌زده‌ی خار‌هایی مانند خارشتر گفته می‌شود؛ ریشه‌هایی که تا اعماق زمین نفوذ می‌کنند و به آب‌های زیرسطحی دسترسی دارند.
خارشتر چیست و چرا مهم است؟
خارشتر (Alhagi maurorum) گیاهی است خودرو، بسیار مقاوم به خشکی، شور و شرایط سخت بیابانی. ریشه‌های این گیاه می‌توانند تا عمق چندین متری در خاک فرو روند. از آنجا که خارشتر خود به‌طور طبیعی به منابع آبی زیرزمینی دسترسی دارد، می‌تواند همچون یک «پمپ طبیعی» عمل کند و رطوبت را به سطح برساند. این ویژگی منحصر‌به‌فرد آن را به بستری عالی برای کشت پیوندی تبدیل می‌کند.
روش اجرای کشت خاروآبست
برای اجرای این روش مراحل زیر دنبال می‌شود:
شناسایی گیاه خارشتر یا گلک: ابتدا کشاورزان گیاهان مناسب را که به‌خوبی ریشه داده‌اند، انتخاب می‌کنند. به گزارش راز بقا معمولاً در بهار که این گیاهان شروع به جوش زدن می‌کنند، بهترین زمان برای پیوند است.
برش زدن ساقه: ساقه‌ی گیاه خارشتر را به آرامی می‌شکافند یا نوک آن را با ابزار تیز برش می‌دهند.
جای‌گذاری بذر: بذر هندوانه، کدو یا خیارچنبر را داخل شکاف قرار داده و محل برش را با پارچه یا نوار می‌پوشانند تا بذر با رطوبت گیاه تغذیه شود.
دفن کردن: پیوند در خاک دفن می‌شود و برای چند روز به‌حال خود گذاشته می‌شود تا گیاه جدید ریشه‌زایی کند.
عدم نیاز به آبیاری مداوم: به‌دلیل تغذیه مداوم گیاه پیوندی از ریشه‌های عمیق خارشتر، تنها یک یا دو بار آبیاری در کل دوره رشد کافی است.
مزایای کشت خاروآبست
مصرف بسیار پایین آب: این روش برای مناطق خشک و بی‌آب طراحی شده و به‌گونه‌ای است که کشاورز تنها در آغاز یا پایان دوره رشد، گیاه را آبیاری می‌کند.
افزایش شیرینی محصول: به‌دلیل تغذیه طبیعی از رطوبت زیرزمینی، هندوانه‌های حاصل از این روش طعمی شیرین‌تر و طبیعی‌تر دارند.
دوستی با محیط زیست: استفاده از گیاهان بومی، عدم نیاز به کود شیمیایی زیاد و حفظ پوشش گیاهی بومی از ویژگی‌های این روش است.
سابقه تاریخی
به گزارش راز بقا برخی گزارش‌های محلی و نقل‌قول‌های قدیمی حکایت از آن دارند که کاروان‌هایی که از شیراز به لار و بندرعباس حرکت می‌کردند، در مسیر خود بذرهایی، چون هندوانه را به ریشه خارشتر پیوند می‌زدند و در بازگشت از سفر چند ماهه، محصول رسیده را برداشت می‌کردند. هرچند سند مکتوب دقیقی برای این روایت در دست نیست، اما استمرار این روش تا امروز در برخی مناطق فارس نشان از قدمت آن دارد.
برای مطالعه بیش‌تر بخوانید:
الوک یا بادام کوهی؛ میوه‌ای تلخ با خواص بی‌شمار مشهور به جواهر زاگرس که متفاوت‌ترین آجیل ایران است
کیجو یا انجیر کوهی؛ میوه معروف به «نگهبان کوه‌نشینان» که یبوست را درمان و چشم‌زخم را دور می‌کند
مناطق فعال در کشت خاروآبست
یکی از معروف‌ترین مناطق اجرای این روش، روستای دستجرد استهبان در استان فارس است. در این منطقه، بیش از ۵۰ هکتار زمین به روش خاروآبست زیر کشت رفته است. محصولات این مزارع، هندوانه‌های درشت، آبدار و شیرین هستند که با حداقل آبیاری تولید شده‌اند.
تهدید‌ها و فرصت‌ها
گرچه این روش بسیار مؤثر و بومی است، اما با تهدید‌هایی نیز مواجه است:
کم‌توجهی نهاد‌های دولتی به کشاورزی سنتی
کمبود اطلاعات و آموزش برای نسل جدید کشاورزان
تغییرات اقلیمی و کاهش منابع آب زیرزمینی
با این حال، در صورت آموزش و ترویج درست این روش، می‌توان آن را به‌عنوان یک الگوی موفق برای کشاورزی پایدار در مناطق خشک ایران معرفی کرد.
به گزارش راز بقا کشت خاروآبست نه‌تنها روشی بومی و اقتصادی برای تولید محصولات کشاورزی در مناطق خشک است، بلکه بازتابی از هوش زیستی و درک عمیق ایرانیان از طبیعت است. این روش نشان می‌دهد که حتی در بی‌آب‌ترین نقاط، با استفاده از گیاهان بومی و تکنیک‌های هوشمندانه، می‌توان محصولی شیرین، سالم و پایدار تولید کرد.
شاید زمان آن رسیده باشد که به‌جای تمرکز صرف بر فناوری‌های پیشرفته وارداتی، دوباره به روش‌های سنتی و اثربخش خودمان رجوع کنیم؛ روشی مانند کشت خاروآبست که سال‌ها در دل کویر، سبزی و زندگی را به ارمغان آورده است.
لینک کپی شد
از میان خبرها
خواندنی‌ها
کشت گل محمدی در داراب؛ روایت واقعی از یک کشاورزی کممصرف و پر درآمد که مردم روستا را ثروتمند کرد
کدام محصولات کشاورزی ایران بیشترین مصرف آب را دارد؛ نیشکر، هندوانه یا برنج؟
کشت تاقچه‌ای؛ ابتکار کشاورزان کهگیلویه که توانستند در دل کوه سخت و سنگی، گوجه، بادمجان و سبزی پرورش دهند
کشاورزی با آب خاکستری؛ روش جالب کشاورزان خراسان و زاهدان که با آب آشپزخانه و حمام گوجه و بادمجان پروش دادند
کشت زعفران در شورهزارهای آران و بیدگل؛ چگونه در خاک نمکی کویر طلای سرخ پرورش دهیم؟
زغال لاشهای قشقایی؛ طلای سیاه فراموششدهای که قشقاییها تولید می‌کردند و از نفت هم باارزشتر بود
گاوآهن چوبی بلوچ‌ها؛ ابزاری ساده که بلوچ‌های ایران همانند کشاورزان مصر باستان از آن برای شخم زدن زمین استفاده می‌کنند
کشت کُرتاچ؛ ابتکار کشاورزان کهگیلویه که توانستند در دل خاک‌های فقیر و شور، سبزی، بادمجان و گوجه پرورش دهند
پیوند زدن پسته؛ راز طلای سبز ایران چیست و چطور می‌توان درخت پستهای با بیشترین باردهی داشت؟
پنیر نخل یا گشیر؛ مروارید پنهان در تنه درخت نخل که طعم شیرین و بافت لطیفی دارد و با سر بریدن نخل به دست می‌آید
گز روغنی؛ طلای سبز جنوب ایران که به خشکسالی مقاوم است و سود اقتصادی بسیار بالایی دارد
هبار دادن نخل؛ درخت نخل چطور بارور می‌شود و بهترین روش برای پرورش دادن باکیفیتترین خرمای ایران چیست؟
فاشرا یا قیره؛ گیاهی خطرناک و کشنده در کرمانشاه که با آن جادو می‌کنند و ریشه‌هایی شبیه بدن انسان دارد
کاهوی تریاکی؛ کاهوی وحشی خارداری که خواب‌آور است، خاصیت تریاک دارد و می‌تواند نقش قطب‌نما را بازی کند
ترتیکاله؛ غله مقاوم و کم‌آب استان فارس که بهترین جایگزین گندم و ذرت است، آب کم می‌خواهد و سود بسیار بالایی دارد
هرس نخل؛ کشف روشی عجیب توسط مردم جنوب ایران برای هرس کردن نخل که برداشت خرما را بسیار کم هزینه می‌کند
کیجو یا انجیر کوهی؛ میوه معروف به «نگهبان کوه‌نشینان» که یبوست را درمان و چشم‌زخم را دور می‌کند
پاغازه یا کولخار: گیاه چند صد ساله کرمانشاهی که بیماری کبدی را درمان و گاو و گوسفندها را به شدت چاق می‌کند
کهورک یا جغجغه؛ گیاه کهنسال و بومی ایران که تاثیری جادویی در درمان کبد و افزایش وزن گاوها و گوسفندها دارد!
خار پیرزن یا گنج گوهر؛ گیاه بومی ایران که با خارمریم اشتباه گرفته می‌شود و کاشت آن درآمد بالایی دارد
کالیر - کَندا؛ گیاهی مشهور به فریب معده که با «ارواح جنگل» ارتباط دارد و دو برگ آن دو هفته آدم را سیر می‌کند!
سریش یا چسب کوهی؛ گیاه دارویی و صنعتی کمیاب در کوهستانهای ایران که فقط در بهار میروید!
افسنطین؛ گیاهی اسرارآمیز که نوشیدنی الکلی معروف از آن تولید می‌شود و قدیمیترین گیاه دارویی جهان است
والک؛ سبزی محبوب بهار که نفخ را از بین میبرد و غذای خوشمزه والکپلو از آن تهیه می‌شود
ارسال نظر
نظرات بینندگان
ایران وطن
| 
۰۴ مرداد ۱۴۰۴ - ۱۲:۰۶
چه جالب
ویدیوهای برگزیده
دنیای گیاهان
علم و کیهان