هرس نخل؛ کشف روشی عجیب توسط مردم جنوب ایران برای هرس کردن نخل که برداشت خرما را بسیار کم هزینه می‌کند

راز بقا: در جنوب ایران، جایی که نخل خرما نقش پررنگی در زندگی اقتصادی و فرهنگی مردم دارد، یک روش خاص، ابتکاری و بومی برای هرس درخت نخل رواج یافته است. برخلاف روش‌های کلاسیک که با بریدن سر نخل یا حذف پاجوش‌ها همراه هستند، مردم جنوب از بشکه‌های پلاستیکی استفاده می‌کنند تا درختان قدیمی را جوان کرده، ارتفاع آنها را کاهش دهند و هم‌زمان، نخل را تکثیر کنند.

ریشه‌های یک ابتکار محلی

به گزارش راز بقا، درخت نخل خرما، به‌ویژه در مناطق جنوبی ایران مانند هرمزگان، بوشهر و خوزستان، جایگاه ویژه‌ای دارد. اما با گذشت زمان، رشد بیش از حد ارتفاع نخل و سخت شدن برداشت خرما، مشکلاتی برای کشاورزان ایجاد کرده است. از همین‌رو، مردم محلی با استفاده از روش‌هایی ساده و در عین حال خلاقانه، این مشکل را حل کرده‌اند.

مراحل اجرای روش هرس با بشکه

یک. تهیه بشکه مناسب

در گام نخست، یک بشکه پلاستیکی غیر فلزی انتخاب می‌شود. این بشکه باید به اندازه‌ای باشد که بتواند بخشی از تنه نخل را در بر بگیرد. سپس آن را از بغل برش می‌دهند تا به صورت مخزن باز استفاده شود.

دو. پر کردن بشکه با خاک و کود

داخل بشکه را با مخلوطی از خاک سبک، خاک برگ یا خاک باغچه و مقدار مناسبی کود دامی یا کود آلی پر می‌کنند. برخی باغداران توصیه می‌کنند برای تحریک بهتر ریشه‌زایی، از کود‌های کامل مثل سه بیست (۲۰-۲۰-۲۰) نیز در ترکیب خاک استفاده شود.

سه. اتصال بشکه به تنه نخل

بشکه در اطراف قسمت پایینی تنه درخت نخل (در حدود نیم متری از سطح زمین) نصب و محکم می‌شود. این اتصال باید به شکلی باشد که خاک داخل بشکه در تماس کامل با سطح تنه باشد.

چهار. حفظ رطوبت و صبر برای ریشه‌زایی

در مرحله بعد، بشکه مرتب آبیاری می‌شود تا رطوبت مناسب برای تحریک ریشه‌زایی فراهم شود. معمولاً در دمای حدود ۲۵ درجه سانتی‌گراد، رشد ریشه‌ها طی ۴ تا ۸ هفته آغاز می‌شود. با گذشت زمان، تنه نخل در تماس با خاک و کود، شروع به تولید ریشه‌های جدید می‌کند.

پنج. قطع نخل از قسمت بالاتر

زمانی که ریشه‌ها به خوبی شکل گرفتند و مطمئن شدند نخل از محل جدید قادر به جذب آب و مواد مغذی است، تنه‌ی نخل از چند سانتی‌متر بالای بشکه بریده می‌شود. به این ترتیب، قسمت بالایی نخل تبدیل به نهالی جدید با سیستم ریشه‌ای تازه می‌شود.

شش. جابجایی و کاشت دوباره

درخت تازه‌ریشه‌زده اکنون می‌تواند از محل خود برداشته و در مکانی جدید کاشته شود. این کار نه‌تنها موجب کاهش ارتفاع نخل می‌شود، بلکه باعث جوان‌سازی درخت و افزایش عمر مفید آن نیز هست.

برای مطالعه بیش‌تر بخوانید:

الوک یا بادام کوهی؛ میوه‌ای تلخ با خواص بی‌شمار مشهور به جواهر زاگرس که متفاوت‌ترین آجیل ایران است

سوسن چلچراغ؛ کم‌یاب‌ترین گل دنیا که تنها در روستای داماش گیلان می‌روید

درخت ارژن؛ طلای سبز کوهستان‌های ایران که یکی از محکم‌ترین چوب‌های طبیعت را دارد و بهترین چوب برای ساخت خانه است

مزایای این روش بومی

کاهش ارتفاع نخل: برداشت خرما از درختان کوتاه، بسیار ساده‌تر و کم‌هزینه‌تر است.

جوان‌سازی درخت: با ایجاد ریشه جدید، درخت عملاً به یک نهال جوان تبدیل می‌شود.

صرفه‌جویی اقتصادی: نیازی به خرید نهال یا استفاده از تجهیزات سنگین برای بریدن نخل‌های بلند وجود ندارد.

تکثیر اصولی: بدون آسیب به درخت مادر، می‌توان از آن یک نخل مستقل جدید تولید کرد.

سازگار با اقلیم جنوب ایران: این روش با کمترین امکانات و در شرایط سخت اقلیمی قابل اجراست.

نکات مهم در اجرای صحیح این روش

نوع خاک: بهتر است از خاک سبک با زهکشی خوب استفاده شود تا ریشه‌زایی آسان‌تر انجام شود.

آبیاری منظم: برای جلوگیری از خشکی خاک داخل بشکه، آبیاری باید پیوسته و کنترل‌شده باشد.

انتخاب فصل مناسب: فصل بهار یا اوایل پاییز زمان مناسبی برای اجرای این روش است، زیرا دمای هوا معتدل و مناسب رشد ریشه است.

بررسی سلامت درخت: فقط نخل‌هایی که سالم هستند و تنه‌ی آنها ترک‌خورده یا پوسیده نیست، برای این روش مناسب‌اند.

به گزارش راز بقا روش هرس نخل با استفاده از بشکه پلاستیکی، یک نوآوری کم‌هزینه، مؤثر و بومی است که در سال‌های اخیر توجه بسیاری از کشاورزان و فعالان حوزه کشاورزی را به خود جلب کرده است. این روش نه‌تنها باعث تسهیل در برداشت خرما می‌شود، بلکه راهی برای احیای درختان مسن، کوتاه‌سازی ارتفاع نخل و حتی تکثیر اصولی آن به شمار می‌رود.

در زمانی که کمبود منابع و افزایش هزینه‌ها دغدغه‌ی اصلی کشاورزان است، چنین روش‌هایی نشان می‌دهد که ترکیب خلاقیت با تجربه‌ی بومی می‌تواند راه‌گشای بسیاری از چالش‌ها باشد.