












راز بقا: در میان هزاران گونهی جانوری روی کرهی زمین، مرز روشنی میان حیوانات اهلی و وحشی وجود دارد. اما این مرز همیشه ثابت نیست. در سال ۲۰۲۱، حادثهای ساده در جنوب برزیل نقطهی آغاز داستانی علمی، هیجانانگیز و در عین حال نگرانکننده شد: کشف حیوانی که نه سگ بود، نه روباه بلکه ترکیبی از هر دو.
این موجود ناشناخته که بعدها نام «داگسیم» (Dogxim) به او داده شد، نخستین هیبرید تأییدشده از سگ اهلی (Canis lupus familiaris) و روباه پامپایی (Lycalopex gymnocercus) است. در این مقاله از راز بقا، به بررسی دقیق این مورد بیسابقه، چگونگی شکلگیری آن، ویژگیهای زیستی و رفتاریاش، و تأثیرات زیستمحیطی و علمی آن خواهیم پرداخت.
به گزارش راز بقا، ماجرا از جادهای در ایالت «ریو گرانده دو سول» در جنوب برزیل آغاز شد. در سال ۲۰۲۱، مأموران نجات حیاتوحش به گزارش تصادف یک حیوان با خودرو پاسخ دادند. آنچه یافتند، ظاهرش شبیه سگ بود، اما گوشهای بلند، پوشش ضخیم، دندانهای نوکتیز و رفتار محتاطانهاش حکایت از چیزی متفاوت داشت. حیوان به مرکز نگهداری و مراقبت حیوانات منتقل شد و آزمایشهای ژنتیکی بر روی او آغاز گردید.
نتایج بررسیهای ژنتیکی منتشرشده در ژورنال Animals در سال ۲۰۲۳ تأیید کرد که این حیوان یک هیبرید نسل اول (F۱) از جفتگیری میان یک سگ اهلی نر و یک روباه پامپایی ماده است.
ویژگیهای ژنتیکی داگسیم شامل موارد زیر بود:
DNA میتوکندریایی متعلق به روباه پامپایی (بهمعنای مادر روباه)
DNA هستهای ترکیبی از سگ و روباه
تعداد کروموزومها: ۷۶ (در میانهی عدد معمول سگها [۷۸]و روباههای پامپایی [۷۴])
این یافتهها، داگسیم را به نخستین هیبرید تأییدشده بین این دو گونه تبدیل کرد. نکتهی شگفتانگیز آن بود که این دو گونه از نظر تکاملی حدود ۶.۷ میلیون سال پیش از یکدیگر جدا شدهاند عددی که در هیبریدسازیهای بینگونهای بسیار زیاد و نادر است.
داگسیم ویژگیهای فیزیکی و رفتاری مشترکی از هر دو والد به ارث برده بود. برخی از آنها عبارتاند از:
گوشهای بلند و قائم، مانند روباه
پوزهی کشیده با فک قدرتمند
موهای ضخیم و رنگآمیزی تیره
جثهای متوسط، در حدود میانگین وزن یک روباه ماده و یک سگ کوچک
توانایی پارس کردن (رفتار معمول در سگها)
تمایل به شکار جوندگان زنده و عدم علاقه به غذای خشک
طبیعتی نیمهوحشی و محتاط در برخورد با انسان
عدم واکنش مناسب به آموزشها و فرمانها (برخلاف سگهای اهلی)
رفتارهای دوگانهی داگسیم نشان داد که هیبریدها میتوانند صفاتی کاملاً ترکیبی و گاه ناسازگار از والدین خود به ارث ببرند، چیزی که زیستشناسان آن را رفتار غیرقابل پیشبینی در هیبریدها مینامند.
برای مطالعه بیشتر بخوانید:
سگتوره؛ جانوری حاصل جفتگیری شغال طلایی و سگ خانگی که وحشی و بسیار باهوش است
در نگاه اول، داگسیم ممکن است فقط یک نمونهی عجیب از طبیعت به نظر برسد. اما حقیقت آن است که چنین رویدادی میتواند پیامدهای بلندمدت و جدی برای اکوسیستمها و گونههای در معرض تهدید داشته باشد.
به گزارش راز بقا روباههای پامپایی یکی از گونههای بومی آمریکای جنوبی هستند که در زیستگاههای باز مانند ساواناها و مراتع زندگی میکنند. جفتگیری با سگهای ولگرد میتواند به ایجاد نسلهایی با ژنهای مخدوش منتهی شود و در بلندمدت تنوع ژنتیکی این گونه را کاهش دهد.
سگهای اهلی حامل ویروسها و انگلهایی هستند که ممکن است برای گونههای وحشی مرگبار باشد از جمله بیماریهایی مثل دیستمپر سگسانان یا هاری. هیبریدها میتوانند بهعنوان ناقلان خاموش این بیماریها عمل کنند.
هیبریدهایی مانند داگسیم ممکن است رفتارهای طبیعی مثل شکار، پرورش تولهها، یا ساخت لانه را بهطور ناقص یا تغییر یافته نشان دهند. این موضوع میتواند اکولوژی رفتاری کل منطقه را تحت تأثیر قرار دهد.
افزایش جمعیت سگهای ولگرد و ورود آنها به زیستگاههای طبیعی، احتمال رخ دادن هیبریدهای مشابه را در آینده افزایش میدهد و این تهدیدی است که کنترل آن نیازمند سیاستگذاری اکولوژیکی دقیق و گسترده است.
داگسیم تا ماهها تحت مراقبت قرار داشت و مطالعات متعددی روی او انجام شد. اما در سال ۲۰۲۳، او بهطور ناگهانی درگذشت. هنوز علت دقیق مرگ او اعلام نشده و اطلاعات کاملی درباره شرایط سلامتی و محیط نگهداریاش در دست نیست. برخی کارشناسان احتمال میدهند که ناسازگاری زیستی ناشی از ژنتیک ترکیبی، یا فشارهای روانی ناشی از محیط قرنطینه در مرگ او نقش داشته باشد.
به گزارش راز بقا داگسیم یک هشدار است نمادی از دگرگونیهای بزرگی که در روابط انسان و طبیعت در حال وقوع است. ما اکنون در جهانی زندگی میکنیم که جادهها، شهرها، دامداریها و حیوانات خانگیمان تا مرز زیستگاههای طبیعی پیشروی کردهاند. دیگر نمیتوان خط مشخصی میان حیوان اهلی و وحشی کشید، و این فروپاشی مرزها، عواقبی بلندمدت خواهد داشت.
برای حفظ اکوسیستمها، نیازمند اقداماتی فوری هستیم؛ از کنترل جمعیت سگهای ولگرد گرفته تا تدوین سیاستهایی جهت حفاظت فعال از زیستگاههای بومی. اگر امروز واکنشی نشان ندهیم، شاید فردا داگسیمها دیگر فقط یک استثنا نباشند بلکه نشانهای از بینظمی گسترده در نظام طبیعی زمین شوند.