اگر سوار یک موشک شویم و پیوسته به سمت بالا حرکت کنیم، در نهایت به کجا خواهیم رسید؟

راز بقا: در نگاه اول، این پرسش ساده به‌نظر می‌رسد: «اگر انسان بتواند سوار یک موشک شود و بدون توقف به سمت بالا حرکت کند، در نهایت به کجا خواهد رسید؟»، اما پاسخ به این پرسش نه‌تنها مستلزم درک درستی از ساختار فضا و کیهان است، بلکه ذهن را به حوزه‌هایی از فلسفه و هستی‌شناسی نیز وارد می‌کند.

یک. آغاز مسیر: عبور از جو زمین

به گزارش راز بقا، سفر رو به بالای انسان از جو زمین آغاز می‌شود. جو زمین متشکل از چندین لایه است که عبارت‌اند از: تروپوسفر، استراتوسفر، مزوسفر، ترموسفر و در نهایت اگزوسفر. با عبور از این لایه‌ها، فضاپیما وارد محدوده‌ای می‌شود که آن را فضای بیرونی یا فضای نزدیک به زمین می‌نامند. از آن نقطه به بعد، دیگر اثری از هوا، ابر یا آبی آشنا نیست؛ همه‌چیز تبدیل به سکوتی سرد و تاریک می‌شود.

دو. عبور از منظومه شمسی

پس از ترک مدار زمین، سفر ادامه پیدا می‌کند به‌سمت سیارات دیگر: ماه، مریخ، مشتری، زحل و سایر اجزای منظومه شمسی. در دورترین مرز این منظومه، منطقه‌ای فرضی به نام «ابر اورت» قرار دارد که انبوهی از دنباله‌دار‌ها را در خود جای داده و به‌نوعی، مرز گرانشی خورشید به‌شمار می‌رود.

سه. فضای بین‌ستاره‌ای و کهکشان ما

با عبور از ابر اورت، فضاپیما وارد فضای بین‌ستاره‌ای می‌شود؛ محیطی سرد، خلأگونه و بسیار وسیع که میان ستارگان کهکشان راه شیری گسترده شده است. به گزارش راز بقا راه شیری تنها یکی از صد‌ها میلیارد کهکشانی‌ست که در کیهان وجود دارند. حرکت به‌سمت بیرون همچنان ادامه دارد، تا زمانی که از مرز کهکشان نیز عبور شود.

چهار. فضای بین‌کهکشانی و جهان قابل مشاهده

بیرون از راه شیری، فضا نه‌تنها خالی‌تر، بلکه تاریک‌تر و رازآلودتر می‌شود. ما وارد فضای بین‌کهکشانی می‌شویم؛ جایی که دیگر تنها نقاط روشن، کهکشان‌های دوردست هستند. در این مرحله، موشک ما در دل آن چیزی حرکت می‌کند که به آن «جهان قابل مشاهده» (Observable Universe) می‌گوییم.

پنج. آیا فضا پایانی دارد؟

به گزارش راز بقا پاسخ کوتاه این است: خیر، دست‌کم طبق آنچه امروزه می‌دانیم، فضا پایانی ندارد. آنچه ما به‌عنوان «لبهٔ کیهان» می‌شناسیم، در واقع فقط مرز دید ماست یعنی فاصله‌ای که نور از آغاز هستی (بیگ‌بنگ) فرصت داشته به ما برسد. این فاصله حدود ۴۶ میلیارد سال نوری است، نه به این دلیل که فضا تا آنجا پایان می‌پذیرد، بلکه، چون فراتر از آن، هنوز نوری به ما نرسیده است.

شش. فضا در حال انبساط است

یکی از شگفت‌انگیزترین یافته‌های فیزیک مدرن این است که خود فضا در حال گسترش است. یعنی با گذر زمان، کهکشان‌ها نه‌فقط از ما، بلکه از یکدیگر نیز دورتر می‌شوند. این انبساط سبب می‌شود که مرز‌های «قابل مشاهده» کیهان همواره در حال تغییر باشند، اما «پایانی» قطعی برای فضا تعریف نشده است.

برای مطالعه بیش‌تر بخوانید:

اگر زمین مانند سیاره زحل حلقه داشت، زندگی انسان‌ها چه شکلی می‌شد؟

اگر زمین را تا جایی که می‌شود سوراخ کنیم و انسانی را درون آن بیاندازیم چه می‌شود؟

هفت. آیا می‌توان به جایی رسید که «هیچ‌چیز» وجود نداشته باشد؟

از منظر کیهان‌شناسی، هیچ‌چیز مطلق وجود ندارد. حتی خلأ بین‌کهکشانی، خالیِ کامل نیست؛ در آن ذرات، تابش‌های زمینه‌ای و گرانش‌های ضعیف وجود دارند. بنابراین، هر چقدر هم به بالا یا جلو برویم، همچنان با نوعی از ماده، انرژی یا ساختار روبه‌رو خواهیم شد.

هشت. مقصد نهایی کجاست؟

در پاسخ به پرسش ابتدایی باید گفت:

در کیهان، نقطه‌ای به‌عنوان «پایان راه» وجود ندارد. هرچقدر هم به سمت بالا یا جلو حرکت کنیم، با ساختار‌های جدیدی مواجه می‌شویم و در نهایت، تنها محدودیتی که باقی می‌ماند، زمان، انرژی و قدرت فنی ما برای ادامه سفر است. به‌عبارت دیگر، در جهان امروز، «بی‌نهایت» یک مفهوم فلسفی نیست؛ بلکه خصوصیتی ذاتی از کیهانی‌ست که در آن زندگی می‌کنیم.