کُندر؛ صمغی که نوزادان را باهوش می‌کند، دود آن قدرت جادویی دارد و زمانی معادل طلا قیمت داشت

راز بقا: کندر که در زبان انگلیسی با نام «Olibanum» یا «Frankincense» شناخته می‌شود، صمغی معطر است که از درخت «بوسوِلیا» (Boswellia) به دست می‌آید. 

به گزارش راز بقا، این درخت بیشتر در مناطق خشک شبه‌جزیره عربستان، شرق آفریقا و بخش‌هایی از هند رشد می‌کند. این ماده خوشبو هزاران سال است که به دلیل کاربرد‌های معنوی، دارویی و زیبایی‌شناختی ارزشمند شمرده می‌شود. از معابد باستانی گرفته تا جلسات آروماتراپی مدرن، کندر همچنان با رایحه گرم و چوبی خود و خواص گسترده‌اش انسان‌ها را مسحور می‌کند. 

اهمیت تاریخی و فرهنگی

به گزارش راز بقا، کندر در سنت‌های دینی و فرهنگی بسیاری از تمدن‌ها نقشی اساسی ایفا کرده است. مصریان باستان آن را در معابد می‌سوزاندند و به عنوان پیشکش مقدس به خدایان تقدیم می‌کردند و همچنین به دلیل خاصیت نگهدارنده‌اش در فرآیند مومیایی‌کردن استفاده می‌شد. 

در سنت یهودی - مسیحی، کندر به عنوان یکی از هدایای سه مغ به نوزاد عیسی مسیح ذکر شده است. تاجران عرب روزگاری مسیر‌های تجاری پرارزش کندر را کنترل می‌کردند، تا جایی که این صمغ در جهان باستان هم‌قیمت طلا بود. در هند، کندر بخشی از طب آیورودا برای درمان بیماری‌های مختلف بود و در چین نیز به خاطر خواص درمانی و کاربرد در آیین‌های بخور دادن ارزشمند محسوب می‌شد.

روش تولید و استخراج

به گزارش راز بقا، صمغ کندر با ایجاد شکاف‌های کوچک روی پوست درخت بوسوِلیا به دست می‌آید. شیره شیری‌رنگ از شکاف خارج می‌شود و پس از چند هفته به شکل قطرات طلایی و اشک‌مانند سفت می‌گردد. 
کیفیت کندر به عواملی، چون سن درخت، شرایط اقلیمی و مهارت برداشت‌کننده بستگی دارد. کندر مرغوب معمولاً رنگ روشن، دانه‌های درشت و بوی شیرین و غنی دارد. امروزه کشور‌های سومالی، عمان و یمن از تولیدکنندگان اصلی هستند و هر منطقه نوعی با رایحه و میزان روغن متفاوت عرضه می‌کند.

این صمغ را می‌توان مستقیم سوزاند، به صورت اسانس تقطیر کرد یا برای عطرسازی، لوازم آرایشی و درمان‌های گیاهی به کار برد. 

میوه این گیاه کندر را (که پوسته‌ای چرب دارد و به اندازه یک نخود است) خام می‌خورند. همچنین در فارس میوه آن را می‌کوبند و غذایی به نام او بنه (آب بنه) از آن به‌دست می‌آورند. 

برای مطالعه بیشتر بخوانید:

خسرودار یا خولنجان؛ گیاهی به شدت گرم با طعمی فلفلی و شیرین مشهور به «زنجبیل تایلندی» که مخصوص تقویت قوای جنسی است

نرگس شاعرانه؛ اولین گل نرگس کشت‌شده در دنیا که عطر بسیار دل‌انگیزی دارد و نماد ایران باستان است

کاکوتی؛ گیاهی معطر و پرطرفدار با سود اقتصادی بالا که می‌توان آن را در کوهستان‌های کردستان کاشت

میوه نرسیده و خام آن را «بنوشکه» گویند که نوعی ترشی به همان نام از آن درست می‌کنند و با دانه‌های رسیده آن بنه شور درست می‌کنند که نوعی تنقلات است. همچنین، کندر پس از جوشاندن به ماده‌ای به نام سقز تبدیل می‌شود که مانند آدامس حالت ارتجاعی دارد، با این تفاوت که سقز بعد از فرودادن هضم می‌شود. طبق تحقیقات جدید تأثیر خوبی بر التهاب روده دارد. 

کاربرد‌های دارویی و مدرن

به گزارش راز بقا، در پزشکی سنتی، کندر قرن‌ها برای درمان التهاب، مشکلات گوارشی، بیماری‌های تنفسی و مشکلات پوستی استفاده شده است. پژوهش‌های علمی مدرن ترکیباتی به نام «اسید‌های بوسوِلیک» را شناسایی کرده‌اند که خاصیت ضدالتهابی قوی و حتی پتانسیل ضدسرطانی دارند.

در آروماتراپی، اسانس کندر به خاطر اثر آرامش‌بخش و کاهش‌دهنده استرس و اضطراب ارزشمند است. همچنین یکی از مواد رایج در محصولات لوکس مراقبت از پوست است، زیرا گفته می‌شود توانایی ترمیم پوست و کاهش چین‌وچروک دارد. حتی امروزه نیز در مراسم مذهبی کاتولیک، ارتدوکس و ادیان دیگر به عنوان نمادی از تطهیر و نیایش سوزانده می‌شود. 

بین کارشناسان طب سنتی باوری وجود دارد که مصرف کندر توسط مادران باردار موجب افزایش هوش و ضریب هوشی جنین و کودک آینده آنها می‌شود. اما طبق تحقیقات پزشکی مادران باردار باید مراقب باشند که مصرف کندر بیش از ۳ ماه موجب بیش‌فعالی کودک آنها شده و این مسئله در آینده آنها را با مشکل روبه‌رو می‌کند. 

از این رو برای افزایش میزان هوش و تقویت حافظه نوزاد خوردن یک ماه کندر کفایت می‌کند و این یک ماه باید بعد از ۴ ماهگی جنین صورت گیرد. 

انواع کندر بر اساس منطقه و رایحه

کندر عمانی (Boswellia sacra): این نوع که بیشتر در منطقه «ظفار» عمان برداشت می‌شود، از مرغوب‌ترین گونه‌های جهان است. رنگ آن معمولاً سفید یا طلایی روشن است و رایحه‌ای بسیار ملایم، شیرین و کمی مرکباتی دارد.

کندر سومالیایی (Boswellia frereana): بیشتر در شمال سومالی به دست می‌آید و رنگ آن زرد مایل به قهوه‌ای است. بوی آن نسبت به نوع عمانی گرم‌تر و تندتر است و رایحه‌ای چوبی- ادویه‌ای دارد. 

کندر یمنی: از استان حضرموت و سواحل جنوبی یمن برداشت می‌شود. رایحه آن عمیق، خاکی و کمی دودی است و در بخور‌های مذهبی کاربرد فراوان دارد.

کندر هندی (Boswellia serrata): بیشتر در ایالت‌های راجستان و مادیا پرادش تولید می‌شود. بوی آن تند، تیز و کمی فلفلی است و در طب آیورودا بسیار پرکاربرد است.

کندر اریتره‌ای و اتیوپیایی: این گونه‌ها بویی گرم، کمی میوه‌ای و شیرین دارند و در ترکیبات عطرسازی لوکس استفاده می‌شوند. 

این تنوع در رایحه و کیفیت، کندر را به یک ماده چندوجهی برای استفاده‌های مذهبی، درمانی و عطری تبدیل کرده است. 

عجیب‌ترین ویژگی‌های کندر 

به گزارش راز بقا، کندر شاید در نگاه اول تنها یک صمغ ساده به نظر برسد، اما ویژگی‌های جالب و حتی شگفت‌انگیزی دارد. برای مثال، درختان بوسوِلیا قادرند از دل صخره‌های سخت رشد کنند و ریشه‌های خود را در شکاف‌ها فرو برند تا به رطوبت پنهان برسند؛ روشی که به آنها امکان می‌دهد در سخت‌ترین اقلیم‌ها زنده بمانند. 

نکته عجیب دیگر این است که صمغ کندر خوراکی است. در برخی فرهنگ‌ها، مردم دانه‌های کوچک آن را مانند آدامس می‌جوند و معتقدند باعث خوشبو شدن دهان و کمک به هضم غذا می‌شود.

به گزارش راز بقا، شاید جالب‌ترین نکته این باشد که گونه Boswellia sacra از عمان صمغی تولید می‌کند که زیر نور فرابنفش به رنگ آبی - سبز شبح‌گونه می‌درخشد. در افسانه‌های کهن، دود کندر قدرت جادویی داشت و گفته می‌شد می‌تواند دعا‌ها را به آسمان برساند یا ارواح خبیث را دور کند. 

حتی در دوران اوج تجارت کندر، این محصول چنان باارزش بود که برخی تاجران شایعه پراکندند که مار‌های بالدار از درختان محافظت می‌کنند تا رقبا نزدیک نشوند. 

امروزه نیز دانشمندان در حال بررسی این هستند که آیا اسید‌های بوسوِلیک می‌توانند در درمان مدرن سرطان نقش داشته باشند یا خیر؛ موضوعی که نشان می‌دهد این صمغ باستانی هنوز اسراری کشف‌نشده در دل خود دارد.