خَرزَهره؛ گیاهی بسیار زیبا و سمی که اقوام جنگجو در کرمانشاه از آن نیزه‌های زهرآلود می‌ساختند
خرزهره (Nerium oleander L) گیاهی همیشه‌سبز، مقاوم و سمی است که به‌طور گسترده در مناطق گرمسیری و مدیترانه‌ای رشد می‌کند. این گیاه با گل‌های زیبا، اما کشنده‌اش هم در فضای سبز شهری استفاده می‌شود و هم در متون دارویی و سمی مورد توجه قرار گرفته است. نوشته حاضر به خواص، خطرات و کاربرد‌های عجیب این گیاه می‌پردازد.
راز بقا: خرزهره، با نام علمی Nerium oleander، یکی از درختچه‌های همیشه‌سبز و زینتی است که به دلیل گل‌های جذاب و برگ‌های براقش، در فضای سبز شهری و باغ‌ها بسیار محبوب است. این گیاه بومی مناطق مدیترانه‌ای و جنوب آسیاست، اما به‌راحتی در اقلیم‌های گرم و خشک رشد می‌کند. با وجود زیبایی فریبنده‌اش، خرزهره یکی از سمی‌ترین گیاهان زینتی جهان به‌شمار می‌رود.
مشخصات گیاه‌شناسی
به گزارش راز بقا، خرزهره درختچه‌ای همیشه‌سبز با ارتفاعی بین ۲ تا ۶ متر است. برگ‌های آن نیزه‌ای‌شکل، چرمی و براق‌اند و به‌صورت متقابل یا چرخشی روی ساقه قرار می‌گیرند. گل‌های آن به رنگ‌های سفید، صورتی، قرمز یا زرد ظاهر می‌شوند و رایحه‌ای خوش دارند. گل‌ها در تابستان و پاییز ظاهر می‌شوند و به دلیل مقاومت در برابر خشکی، انتخابی رایج برای فضای سبز شهری در مناطق گرمسیر هستند.
سمیت و خطرات
به گزارش راز بقا، تمام بخش‌های گیاه خرزهره - از جمله برگ، ساقه، گل و حتی شهد - حاوی ترکیبات گلیکوزیدی سمی مانند اولئاندرین (oleandrin) هستند. مصرف مقدار کمی از این گیاه می‌تواند برای انسان‌ها، به‌ویژه کودکان و حیوانات خانگی، کشنده باشد.
برای مطالعه بیشتر بخوانید:
هلیله کابلی؛ گیاهی شفابخش برای درمان یبوست و تصفیه خون که به «ملکه گیاهان دارویی» مشهور است
زرشک سیاه؛ گونه کمیابی از زرشک که تنها در ایران یافت می‌شود و از زعفران هم نایاب‌تر است
علائم مسمومیت شامل تهوع، استفراغ، ضربان نامنظم قلب، تشنج و حتی مرگ است. حتی دود حاصل از سوزاندن این گیاه هم سمی بوده و استنشاق آن خطرناک است. به همین دلیل، با وجود ظاهر زیبای گیاه، باید با احتیاط کامل با آن برخورد کرد.
کاربرد‌های سنتی و دارویی
به گزارش راز بقا، با وجود سمی‌بودن، در طب سنتی برخی فرهنگ‌ها از عصاره‌های خرزهره برای درمان بیماری‌هایی مانند جذام، زخم‌های پوستی و نارسایی قلبی استفاده می‌شده است. البته این کاربرد‌ها بسیار محدود و کنترل‌شده هستند، زیرا خطای کوچک در دوز مصرفی می‌تواند عوارض مرگبار داشته باشد.
در پزشکی مدرن نیز برخی پژوهش‌ها روی خواص ضدسرطانی ترکیب اولئاندرین در جریان است، هرچند تاکنون هیچ داروی رسمی از این گیاه به‌ثبت نرسیده است.
عجیب‌ترین کاربرد‌های خرزهره
به گزارش راز بقا، خرزهره، فراتر از کاربرد‌های زینتی و درمانی، تاریخچه‌ای عجیب نیز دارد. یکی از موارد کمتر شناخته‌شده استفاده از این گیاه، در ساخت پیکان‌های زهرآلود توسط اقوام جنگجو در دوران باستان بوده است. سربازان رومی و یونانی، گاهی از عصاره خرزهره برای آلوده‌کردن نوک نیزه یا شمشیر استفاده می‌کردند.
همچنین گزارش‌هایی از استفاده‌ی تصادفی آن در پخت‌وپز وجود دارد؛ مثلاً در اردوگاه‌های نظامی یا پیک‌نیک‌ها، برخی افراد از چوب خرزهره برای سیخ‌کردن گوشت یا درست‌کردن آتش استفاده کرده‌اند که منجر به مسمومیت شدید و گاه مرگ شده است. این موارد باعث شده در برخی کشورها، آموزش‌هایی برای شناسایی و اجتناب از تماس ناخواسته با این گیاه ارائه شود.
نکته جالب دیگر اینکه برخی هنرمندان در دوره رنسانس از عصاره خرزهره به‌عنوان جوهر نامرئی استفاده می‌کردند، چون این گیاه در حرارت خاصی رنگ پس می‌داد و نوشته‌ها فقط در نور مشخصی دیده می‌شدند. این کاربرد، بیش از آن‌که علمی باشد، جنبه اسرارآمیز و رمزی داشته است.
لینک کپی شد
از میان خبرها
خواندنی‌ها
فاشرا یا قیره؛ گیاهی خطرناک و کشنده در کرمانشاه که با آن جادو می‌کنند و ریشههایی شبیه بدن انسان دارد
سس یا موی شیطان؛ گیاه انگلی بدون برگ و ریشه و قاتل مزارع ایران که بیخوابی و ضعف جنسی را درمان می‌کند
زول؛ گیاهی دارویی در کردستان و کرمانشاه که عرق و روغن آن بسیاری از بیماریها را درمان می‌کند
گز روغنی؛ طلای سبز جنوب ایران که به خشکسالی مقاوم است و سود اقتصادی بسیار بالایی دارد
دماسب؛ گیاهی ۳۰۰ میلیون ساله و معروف به «فسیل زنده» که قدیمیها با آن مسواک میزدند
گیاه شبح؛ عجیب‌ترین گیاه دارویی جهان معروف به «روح جنگل» که به شکل جادویی رشد می‌کند و پس از چند ساعت میمیرد
کشت زعفران در شورهزارهای آران و بیدگل؛ چگونه در خاک نمکی کویر طلای سرخ پرورش دهیم؟
روکولا یا شابانک؛ سبزی وحشی معطر با خواص ضدسرطان که کشاورزان آن را اهلی کردند و کاشت آن سود خوبی دارد
ارسال نظر
ویدیوهای برگزیده
دنیای گیاهان
علم و کیهان