ماهی سمنقور؛ پوست خشک‌شده ریگ‌ماهی که تقویت‌کننده میل جنسی‌ست و کیلویی ۵۰ میلیون تومان قیمت دارد!

راز بقا: در دل بیابان‌های شمال آفریقا و خاورمیانه، ماهی سمنقور (Sandfish skink) به عنوان یک خزنده کوچک و منحصر‌به‌فرد زندگی می‌کند. این حیوان به دلیل توانایی‌های طبیعی خود در حرکت سریع زیر شن و سازگاری با محیط‌های بیابانی شناخته شده است، اما در طول قرن‌ها، مردم محلی به خواص دارویی آن نیز توجه ویژه‌ای داشته‌اند.

به گزارش راز بقا، از تقویت باروری تا درمان مشکلات هورمونی و سنتی، این گونه در طب سنتی جایگاه خاصی یافته و حتی در بازار‌های محلی و بین‌المللی، تقاضا برای آن بالا است.

خواص دارویی ماهی سمنقور

یکی از مهم‌ترین کاربرد‌های سنتی ماهی سمنقور، استفاده آن به عنوان مقوی جنسی و تقویت‌کننده باروری است. پژوهش‌های مردم‌نگارانه نشان می‌دهد که جوامع بیابانی و روستایی از عصاره‌های بدن و سر این خزنده برای افزایش میل جنسی مردان و تقویت باروری استفاده می‌کرده‌اند. 

مطالعات علمی روی موش‌های آزمایشگاهی نیز نشان داده است که این عصاره‌ها می‌توانند تولید تستوسترون، تعداد و تحرک اسپرم را افزایش دهند و تا حدی اثر سنتی این کاربرد را تایید می‌کنند.

علاوه بر این، برخی از جوامع سنتی از ماهی سمنقور برای درمان ناباروری، ضعف عمومی، آرتروز و مشکلات هورمونی استفاده کرده‌اند. در طب سنتی، گاهی ترکیب سقنقور با گیاهان دارویی مانند گرده خرما برای بهبود اختلالات هورمونی توصیه می‌شده است. 

همچنین مطالعات بیوشیمیایی نشان داده‌اند که گوشت این خزنده سرشار از پروتئین، ویتامین‌ها و مواد معدنی است، که ارزش غذایی و دارویی آن را افزایش می‌دهد.

در سطح مولکولی، پوست ماهی سمنقور حاوی گلیکان‌های خنثی است که نقش مهمی در کاهش اصطکاک و مقاومت در برابر سایش با ذرات شن دارند. این ویژگی‌ها نه تنها اهمیت زیستی دارند، بلکه الهام‌بخش تحقیقات دارویی و مواد زیست‌الهام گرفته نیز شده‌اند.

پتانسیل علمی و محدودیت‌ها

به گزارش راز بقا، با وجود این خواص، باید به محدودیت‌ها و ریسک‌ها نیز اشاره کرد. بیشتر خواص درمانی، جز موارد آزمایشگاهی و مردم‌نگارانه، هنوز در مطالعات بالینی انسانی تایید نشده‌اند. برداشت سقنقور از طبیعت و استفاده گسترده آن در طب سنتی می‌تواند به کاهش جمعیت و مشکلات زیست‌محیطی منجر شود. همچنین نبود استاندارد در دوز مصرفی و فرآوری می‌تواند ریسک سلامت را افزایش دهد.

برای مطالعه بیشتر بخوانید:

ریگ‌ماهی؛ خزنده‌ای شگفت‌انگیز در خشک‌ترین مناطق ایران که می‌تواند در کویر شنا کند!

با این حال، تحقیقات حیوانی و بیوشیمیایی نشان می‌دهند که این گونه می‌تواند در توسعه دارو‌ها و مکمل‌های غذایی نقش داشته باشد. اثرات تقویت باروری و ترکیب پروتئین‌ها و ویتامین‌های موجود، فرصتی برای توسعه محصولات تغذیه‌ای و دارویی تحت شرایط کنترل‌شده فراهم می‌کند. 

بازار و قیمت ماهی سمنقور

ماهی سمنقور در بازار‌های سنتی و بین‌المللی نیز جایگاه ویژه‌ای دارد. در بازار‌های حیوانات خانگی، قیمت آن بین ۲۰ تا ۱۵۰ دلار آمریکا متغیر است، بسته به سن، اندازه، منبع (وحشی یا پرورشی) و نوع خاص آن. برخی فروشندگان در ایالات متحده و بریتانیا قیمت پایه حدود ۲۰ تا ۲۵ دلار و قیمت گونه‌های خاص یا morph را تا ۱۵۰ دلار اعلام کرده‌اند. 

اما در ایران قیمت‌ها کاملا متفاوت است. پوست ماهی سمنقور که بیشتر برای خواص دارویی ان به کار گرفته می‌شود در ایران از قیمت‌های بسیار بالایی برخوردار است. یک بسته ۳۰ گرمی از پوست ماهی سمنقور در بازار در حال حاضر حدود ۱ میلیون و ۶۰۰ هزار تومانت است و این بدان معناست که قیمت هر کیلوگرم آن تا بیش از ۵۰ میلیون تومان به فروش می‌رسد. 

در بازار‌های محلی خاورمیانه و شمال آفریقا، ماهی سمنقور فرآوری شده (به نام «ریگ ماهی») برای مصارف دارویی فروخته می‌شود. این محصولات گاهی با گیاهان دارویی ترکیب می‌شوند و به دلیل خواص سنتی، قیمت بالاتری دارند. با این حال، اطلاعات دقیق و به‌روز درباره قیمت مارمولک برای مقاصد دارویی محدود و پراکنده است و تجارت غیررسمی آن نگرانی‌هایی از نظر پایداری و اخلاقی ایجاد کرده است.

به گزارش راز بقا، ماهی سمنقور نمونه‌ای از موجودات کوچک، اما تأثیرگذار در طبیعت و فرهنگ بشر است. سازگاری‌های بیولوژیکی، خواص دارویی سنتی و حتی الهام‌بخشی برای تحقیقات علمی، نشان می‌دهد که این خزنده کوچک می‌تواند پلی میان زیست‌شناسی، فرهنگ و بازار اقتصادی باشد. 

با این حال، برای بهره‌برداری پایدار، لازم است تجارت آن تحت نظارت علمی و قانونی قرار گیرد تا جمعیت‌های طبیعی حفظ شده و استفاده دارویی آن ایمن و استاندارد شود.