چرا بعضی خرمالو‌ها هسته دارند و آیا می‌شود خرمالو را از طریق همان هسته پروش داد؟
خرمالو چرا گاهی هسته‌دار است و گاهی بی‌هسته؟ این مقاله از راز بقا با نگاهی علمی و ساده، نقش گرده‌افشانی، نوع رقم، گل‌دهی و شرایط محیطی را در تشکیل هسته بررسی می‌کند و توضیح می‌دهد چه عواملی باعث می‌شود خرمالوهای بازار بیشتر بدون هسته باشند.
راز بقا: خرمالو یکی از میوه‌های دوست‌داشتنی و خاطره‌انگیز پاییز است؛ میوه‌ای شیرین، لطیف و خوش‌رنگ که معمولاً از اواسط مهر تا اوایل زمستان به‌وفور دیده می‌شود. اما همیشه یک سؤال ساده و کنجکاوی‌برانگیز درباره آن وجود دارد: چرا بعضی خرمالو‌ها هسته دارند و بعضی دیگر کاملاً بدون هسته هستند؟ این تفاوت از کجا آمده و چه عواملی تعیین می‌کنند که میوه‌ای هسته‌دار باشد یا خیر؟
به گزارش راز بقا، برای پاسخ به این پرسش باید نگاهی دقیق‌تر به زیست‌شناسی خرمالو، نقش گرده‌افشانی، ویژگی‌های ژنتیکی و حتی شرایط محیطی داشته باشیم. در این مقاله از راز بقا به‌صورت کامل و قابل‌فهم توضیح می‌دهیم که این تفاوت طبیعی چگونه شکل می‌گیرد.
خرمالو چگونه میوه تشکیل می‌دهد؟
برخلاف بسیاری از میوه‌ها، خرمالو مکانیسم خاص و جالبی در تشکیل میوه دارد. درخت خرمالو می‌تواند:
تنها گل ماده داشته باشد
یا گل نر و ماده را با هم تولید کند
یا فقط گل ماده داشته باشد ولی همچنان بدون نیاز به گرده‌افشانی میوه بدهد
این توانایی باعث شده خرمالو درختی پارتنوکارپ باشد؛ یعنی می‌تواند بدون باروری و بدون انجام عمل لقاح، میوه تولید کند. البته، در صورتی که گرده‌افشانی انجام شود، نتیجه معمولاً میوه‌های هسته‌دار خواهد بود.
عامل اول: نوع و رقم خرمالو
مهم‌ترین عامل تفاوت میان خرمالوهای هسته‌دار و بی‌هسته، رقم و ژنتیک آنهاست. ارقام خرمالو به‌طور کلی به دو دسته بزرگ تقسیم می‌شوند:
یک. ارقام پارتنوکارپ (طبیعتاً بی‌هسته)
این خرمالو‌ها حتی اگر گرده‌افشانی شوند، معمولاً باز هم هسته تشکیل نمی‌دهند یا تعداد هسته‌ها بسیار کم است. این ارقام برای کسانی که خرمالوی "بی‌دردسر" دوست دارند، بهترین‌اند.
نمونه‌ای از این ارقام:
فوئو (Fuyu)
جیرُو (Jiro)
سورگا (Suruga)
در ایران هم بیشتر خرمالوهای بازاری از همین گروه هستند، به همین دلیل اغلب مردم با خرمالوهای بی‌هسته بیشتر آشنا هستند.
دو. ارقام وابسته به گرده‌افشانی (قابلیت هسته‌دار شدن)
این خرمالو‌ها اگر گرده‌افشانی شوند، هسته تشکیل می‌دهند و اگر نشوند، بی‌هسته باقی می‌مانند. بنابراین، وجود یا عدم وجود هسته کاملاً وابسته به حضور گرده است.
نمونه‌هایی مثل:
هیراتسوکا (Hiratanenashi)
تانِنشی (Tanenashi)
این گروه هنگام گرده‌افشانی، علاوه بر تشکیل هسته، ممکن است رنگ گوشت داخلی‌شان نیز تیره‌تر و طعمشان شیرین‌تر شود.
عامل دوم: نقش گرده‌افشانی در تشکیل هسته
اصلی‌ترین دلیل تشکیل هسته، کامل شدن فرآیند گرده‌افشانی و لقاح است. اگر زنبورها، باد یا حشرات گرده را به گل ماده منتقل کنند، جنین شکل می‌گیرد و در نتیجه هسته به‌وجود می‌آید.
به‌طور خلاصه:
گرده‌افشانی انجام شده → خرمالوی هسته‌دار
گرده‌افشانی انجام نشده → خرمالوی بی‌هسته
خرمالو‌هایی که در باغ‌هایی با درخت خرمالوی نر یا با حضور زنبور‌های فعال رشد می‌کنند، احتمال بیشتری دارد که هسته‌دار شوند. در مقابل، خرمالوهای باغچه‌ای در مناطق شهری یا باغ‌هایی که درخت نر ندارند و زنبور کمی در آنها فعالیت می‌کند، بیشتر بدون هسته خواهند بود.
عامل سوم: نوع گل‌های درخت خرمالو
درخت خرمالو ساختار گل دهی بسیار متنوعی دارد. این درخت می‌تواند بسته به رقم و محیط، یکی از حالت‌های زیر را داشته باشد:
یک. فقط گل ماده تولید کند
در این حالت اغلب میوه‌ها بدون هسته‌اند؛ مگر اینکه گرده از باغ دیگری از طریق باد یا زنبور وارد شود.
دو. گل نر و ماده را با هم داشته باشد
درخت‌هایی که گل نر هم تولید می‌کنند، حتی اگر فقط خودشان باشند، می‌توانند گرده‌افشانی داخلی انجام دهند و میوه‌های هسته‌دار بیشتری تولید کنند.
سه. تولید گل نر در برخی سال‌ها
برخی ارقام سالی گل نر تولید می‌کنند و سالی نه، برای همین ممکن است همان درخت در یک سال خرمالوی بی‌هسته بدهد و سال بعد میوه‌های هسته‌دار.
این رفتار برای خیلی از باغداران آشناست.
عامل چهارم: شرایط محیطی
عواملی مانند آب‌وهوا، فصل، بارش‌ها و حتی جمعیت حشرات می‌توانند به‌طور مستقیم روی تشکیل هسته اثر بگذارند.
یک. باران‌های شدید در فصل گل‌دهی
باران‌های پی‌درپی باعث می‌شود گرده‌ها شسته شده و گرده‌افشانی انجام نشود.
نتیجه: خرمالوهای بدون هسته
دو. کمبود زنبورها
در باغ‌هایی که آفت‌کش زیاد استفاده می‌شود یا در مناطق سردسیر، جمعیت زنبورها پایین است.
نتیجه: گرده‌افشانی ناقص → میوه‌های کم‌هسته یا بی‌هسته
سه. باد شدید یا سرمای ناگهانی
این شرایط باعث ریزش گل‌ها یا آسیب به ساختار گرده می‌شود.
چهار. نزدیکی یا دوری از درختان نر
اگر باغی خلوت باشد و درخت نر در نزدیکی آن نباشد، گرده‌افشانی کمتر انجام می‌شود.
عامل پنجم: فرآوری و برداشت زودهنگام
برخی خرمالو‌ها قبل از رسیدن کاملشان برداشت می‌شوند، مخصوصاً برای حمل‌ونقل طولانی یا نگهداری در سردخانه. اگر در زمان تشکیل میوه، گرده‌افشانی ناقص باشد، ممکن است در نهایت میوه بدون هسته یا با هسته ناقص برداشت شود.
برای مطالعه بیشتر بخوانید:
خرمالوی مینیاتوری؛ این خرمالوی کوچک را در گلدان و بالکن خانه بکارید و میوه برداشت کنید!
چرا در ایران قهوه کشت نمی‌شود و چگونه می‌توان آن را پرورش داد؟
انگور ازبک؛ یکی از بهترین نهال‌های انگور برای کاشت در ایران که سود اقتصادی بالایی دارد
چرا خرمالوهای بی‌هسته بیشتر در بازار دیده می‌شود؟
چند دلیل مهم وجود دارد:
مشتری‌ها خرمالوی بی‌هسته را بیشتر دوست دارند.
خوراکی‌تر، راحت‌تر و خوش‌خوراکتر است.
ارقام بی‌هسته بیشتر کاشته می‌شوند.
باغداران برای فروش بهتر، به سمت ارقام پارتنوکارپ رفته‌اند.
نگهداری و حمل خرمالوی بی‌هسته آسان‌تر است.
این خرمالو‌ها بافت یکنواخت‌تری دارند و کمتر آسیب می‌بینند.
گرده‌افشانی در بیشتر باغ‌ها کم است.
به دلیل حذف درختان نر و کمبود زنبور، گرده کمتر منتقل می‌شود.
خرمالو میوه‌ای خاص و انعطاف‌پذیر است که می‌تواند بدون گرده‌افشانی هم میوه بدهد؛ به همین دلیل گاهی هسته‌دار است و گاهی بی‌هسته.
این تفاوت به چند عامل اصلی بستگی دارد:
نوع و رقم خرمالو
میزان گرده‌افشانی
وجود گل‌های نر و ماده روی درخت
شرایط محیطی و حضور زنبورها
نزدیکی درختان نر در باغ
اگر خرمالوی بی‌هسته دوست دارید، معمولاً از ارقام پارتنوکارپ استفاده کنید؛ و اگر خرمالوی هسته‌دارتر و شیرین‌تر می‌خواهید، ارقامی را انتخاب کنید که گرده‌افشانی در آنها طعم و رنگ میوه را بهتر می‌کند.
لینک کپی شد
از میان خبرها
خواندنی‌ها
پرورش کنار یا سدر در بلوچستان؛ درختی بومی و کمآب که با ارزشترین درخت اقلیم خشک جنوب ایران است
بکرایی یا بکرین؛ میوه‌ای زمستانی و کمیاب در استان فارس و بوشهر که طعم متفاوت و خواص دارویی شگفتانگیزی دارد
گندم زرینه؛ گندم طلایی مقاوم به خشکی و سرما در ایران که سود اقتصادی بالایی برای کشاورزان دارد
کاشت زیتون در شهر تهران؛ راهنمای کامل برای داشتن درختی سالم، پربار، با ارزش و درآمد زا در حیاط خانه
کلزا؛ طلای سبز خراسان شمالی، گیاهی کمآب و مقاوم که روغن باکیفیت می‌دهد و سود خوبی برای کشاورزان دارد
کشت زیتون در اراضی شیبدار لرستان؛ ابتکار کشاورزان لرستانی که کوهستان را به منبع درآمد تبدیل کرد
انجیر استهبان؛ طلای شیرین فارس و بزرگ‌ترین باغ انجیر دیم روی زمین که ثبت جهانی شده است
کشت کنجد در ایران؛ گیاهی مقاوم به خشکی و یکی از با ارزشترین محصولات زراعی مناطق خشک که سود بالایی دارد
ارسال نظر
