چرا دریای خزر «جزر و مد» ندارد؟

پهنه‌های آبی بزرگ دیگری مانند دریای بالتیک، دریای سیاه، دریای خزر و البته دریای مدیترانه دوره‌های تشدید طبیعی که سازگاری نزدیکی با نیرو‌های جزر و مدی، چه روزانه و چه نیمه‌روزانه، ندارند.

راز بقا: هیچ حرکت کِشَندی (جزر و مدی) چشمگیری در دریای خزر دیده نمی‌شود، و بنابراین هیچ پیش‌بینی‌ای هم برای زمان جزر و مد‌ها در آن نمی‌توان انجام داد. ولی چرا؟

همه‌ی جزر و مد‌هایی که روی زمین می‌بینیم در اقیانوس‌ها رخ می‌دهند و نتیجه‌ی واکنش این پهنه‌های آبی به نیرو‌های کشندی هستند که در اثر کشش گرانشی میان زمین، ماه، و خورشید پدید می‌آیند. اگر دوره‌ی تشدید یا رزونانس طبیعی یک پهنه‌ی آبی، با بسامد نیرو‌های جزر و مدی سازگار باشد، پهنه‌ی آبی به این نیرو‌ها واکنش نشان داده و یک جزر و مد در آن پدید می‌آید.

برای نمونه، دوره‌ی جزر و مد طبیعی اقیانوس اطلس از مرتبه‌ی ۱۲.۵ ساعت است و بنابراین به نیرو‌های جزر و مدی که دوره‌ی نیمه-روزانه (روزی دو بار) دارند واکنشی شدید، نشان می‌دهد. ولی اقیانوس آرام، دوره‌ی تشدید طبیعی‌اش به ۲۵ ساعت نزدیک است و بنابراین آن هم به نیرو‌های جزر و مدی، واکنش شدیدی نشان می‌دهد. البته در مکان‌های ویژه‌ای از هر دو اقیانوس استثنا‌هایی وجود دارد که برای شناختشان نیاز به آگاهی از جزئیات نظریه‌ی جزر و مدی است.

پهنه‌های آبی بزرگ دیگری مانند دریای بالتیک، دریای سیاه، دریای خزر و البته دریای مدیترانه دوره‌های تشدید طبیعی که سازگاری نزدیکی با نیرو‌های جزر و مدی، چه روزانه و چه نیمه‌روزانه، ندارند. از همین رو واکنش شدیدی به این نیرو‌ها نشان نمی‌دهند و در نتیجه، جزر و مد ِ چندانی هم رویشان رخ نمی‌دهد. واکنش آن‌ها به این نیرو‌ها محدود و در اندازه‌ی سانتی‌متری است، بنابراین می‌توانیم آن‌ها را بدون جزر و مد چندانی در نظر بگیریم که با بیشینه‌ی کشند ۰.۳ متر، مکان‌هایی امن برای کشتیرانی هستند.