«مرد گردو شکن»؛ اولین ابزار‌های سنگی را چه کسی ساخت و کجا زندگی می‌کرد؟

راز بقا: هومو هابیلیس یکی از اعضای اولیه جنس «هومو» است. در ابتدا تصور می‌شد که اولین سازنده ابزار سنگی است، کشف آن در سال ۱۹۶۰ باعث ایجاد یک بحث ادامه‌دار شد مبنی بر اینکه چه ویژگی‌هایی ما را انسان می‌کند. 

چه کسی هومو هابیلیس را کشف کرد و در کجا یافت شد؟

به گزارش راز بقا؛ دیرینه‌ انتروپولوژیست‌های معروف لوئیس و مری لیکی در سال ۱۹۶۰ هومو هابیلیس را کشف کردند. آن‌ها همراه با پسرشان جاناتان، اولین فسیل‌ها را در دره اولدووای در «دره شکاف بزرگ «یا «گریت ریفت ولی» تانزانیا، آفریقای شرقی کشف کردند. این زوج قبلاً فسیل‌هایی از گونه‌های اولیه انسان‌ها و برخی ابزار‌های سنگی اولیه را در این مکان پیدا کرده بودند. یافته‌های جدید شواهدی از یک گونه جدید و جذاب هومو ارائه کرد.

فرد اسپِر، یکی از لیدر‌های تحقیقاتی در زمینه تکامل انسان، توضیح می‌دهد: لوئیس و مری لیکی به دنبال سازنده ابزار سنگی بودند. اول، آن‌ها موجودی نسبتاً عجیب و غریب را پیدا کردند با چهره‌ای بسیار صاف و راست که اصلا شبیه انسان‌های امروزی نبود. این موجود به سرعت به «مرد گردو شکن» معروف شد. آن‌ها تصور می‌کردند که این موجود باید سازنده ابزار سنگی باشد.

اما لیکی‌ها سپس شروع به یافتن بقایای چیزی کردند که دندان‌های کوچک‌تر و شبیه انسان و شاید مغز بزرگ‌تری داشته ابشد. آن‌ها همچنین فسیل‌های دستی پیدا کردند که جالب بود، زیرا دست همان چیزی است که برای تعامل با ابزار سنگی استفاده می‌شود. بنابراین، آن‌ها عنوان کردند که این یافته دوم احتمالا سازنده ابزار‌های سنگی باشد. مرد گردو شکن به عنوان گونه «پارانتروپوس بویسی» و فسیل مغز بزرگتر این گونه به عنوان «هومو هابیلیس» توصیف شد.

هومو هابیلیس کجا زندگی می‌کرد؟

فسیل‌های مهم هومو هابیلیس در تانزانیا، کنیا، اتیوپی و آفریقای جنوبی کشف شده است. دریاچه تورکانا در شمال کنیا مجموعه‌ای از فسیل‌ها از این نوع را دارد که قابل توجه است. برخلاف جد باستانی ما هومو ارکتوس، هومو هابیلیس به خارج از آفریقا مهاجرت نکرده، بنابراین فسیل‌های آن در جای دیگری در جهان یافت نمی‌شود.

هومو هابیلیس چه شکلی بود؟

هومو هابیلیس چندین ویژگی نسبتاً انسانی داشت از جمله جمجمه بزرگ و نازک و دندان‌های جلویی بزرگتر و دندان‌های عقبی کوچکتر نسبت به خویشاوندان باستانی انسان یا هومینین. استخوان‌های انگشت آن تمایل به شکل گیری یک پنجه دقیق را نشان می‌دهد که یکی از ویژگی‌های کلیدی انسان است. موجودی دوپا بود، یعنی این گونه مانند ما روی دو پا می‌رفت. اما دست‌های بلند و پا‌های نسبتاً کوتاه او نشان می‌دهند که هنوز هم مانند انسان‌های باستانی‌تر، ظرفیتی برای بالا رفتن محتاطانه از درخت دارد.

مغز هومو هابیلیس چقدر بزرگ بود؟

اندازه مغز هومو هابیلیس مورد توجه است، زیرا مغز بزرگ نسبت به اندازه بدن یک ویژگی انسانی است. همچنین تصور می‌شود که نشان دهنده توانایی‌های ذهنی باشد. تحقیقاتی که در سال ۲۰۱۵ به رهبری «فرد اسپر» منتشر شد به صورت دیجیتالی مغز استخوان‌های جمجمه یافت شده در دره اولدووای را بازسازی کرد. این فسیل‌ها شامل یک استخوان فک پایین شکسته بود.

فرد می‌گوید: «ما نشان دادیم که فک بسیار ابتدایی است، اما مغز در واقع بزرگتر از حد انتظار بود. این بازسازی نشان می‌دهد که اندازه مغز هومو هابیلیس می‌تواند تا ۸۰۰ سانتی‌متر مکعب باشد - بسیار بزرگ‌تر از هر آسترالوپیت و شبیه به هومو ارکتوس اولیه.

به جز یک نمونه فسیل‌های هومو هابیلیس آن «ساژیتال کرست» یا «شیار پیکانی سهمی‌مانند» را ندارند در حالی که بیشتر انسان‌های باستانی آن را داشتند. این برجستگی استخوانی در بالای جمجمه ناشی از چسبیدن ماهیچه‌های جونده قدرتمند به جمجمه نسبتاً کوچک است. نبود آن نشان می‌دهد که هومو هابیلیس معمولاً غذای سفت و سخت نمی‌خورد.

هومو هابیلیس از چه ابزار‌هایی استفاده کرد؟

هومو هابیلیس از ابزار‌های ساده سنگی ساخته شده از سنگریزه‌های خرد شده و تکه‌های سنگ استفاده می‌کرد. آن‌ها اغلب ابزار اولدووان نامیده می‌شوند، زیرا چنین مصنوعاتی اولین بار از دره اولدووای تانزانیا به دست آمد. این نوع ابزار از حدود ۳ میلیون تا ۱.۳ میلیون سال پیش در اوایل عصر حجر استفاده می‌شد که به طور علمی به عنوان دوره پارینه‌سنگی اولیه شناخته می‌شد. ابزار سنگی ساکنان اولدووان اگرچه ساده بود، اما تغییر قابل توجهی در فناوری در دسترس انسان‌های اولیه ایجاد کرد و آن‌ها را قادر ساخت کار‌های جدیدی مانند قصابی حیوانات بزرگ را انجام دهند.

هومو هابیلیس چه می‌خورد؟

شواهد نشان می‌دهد که هومو هابیلیس رژیم غذایی کاملاً متنوعی داشت و میوه، برگ، گیاهان چوبی و مقداری گوشت می‌خورد. آن‌ها عادت به خوردن غذا‌های بسیار سفت مانند آجیل، گیاهان غده‌ای سفت یا گوشت خشک را نداشتند. مینای ضخیم دندان‌هایشان به این معنی بود که اگر مجبور بودند یعنی زمانی که غذا‌های مورد علاقه‌شان در دسترس نبود این غذا‌های سفت و سخت را نیز مصرف می‌کردند. 

نمونه‌هایی از استخوان‌های حیوانات بزرگ که دارای علائم قصابی هستند نشان می‌دهد که انسان‌ها از ابزار‌هایی برای تهیه گوشت استفاده می‌کردند. اما از آنجایی که چندین گونه در یک زمان زندگی می‌کردند، به سختی می‌توان به طور قطعی گفت که هومو هابیلیس این علائم را ایجاد کرده است. تجزیه و تحلیل شیمیایی ثابت می‌کند که رژیم غذایی آن‌ها شامل گوشت بود.

آیا هومو هابیلیس شکار می‌کرد؟

هومو هابیلی‌ها احتمالاً لاشخور بودند تا شکارچی. از آنجایی که محیط مرتع آن‌ها خنک‌تر و خشک‌تر می‌شود، این ممکن است باعث شود که آن‌ها به جستجوی غذا بپردازند. ابزار‌های تیز کمک بزرگی برای چیدن گوشت از لاشه‌های به جا مانده از حیوانات درنده بودند.

هومو هابیلیس چگونه زندگی می‌کرد؟

در مقایسه با گونه‌های مدرن‌تر مانند نئاندرتال‌ها، سوابق فسیلی اطلاعات کمی در مورد فرهنگ و رفتار دیگر گونه‌های انسان اولیه ارائه می‌کند. تنها در یک میلیون سال گذشته - مدت‌ها پس از انقراض هومو هابیلیس - شواهد قوی از استفاده مردم از آتش به روشی کنترل شده به دست آمده است. شواهد شکار و ساختن پناهگاه‌ها حتی جدیدتر است؛ بنابراین پرسش‌های زیادی درباره نحوه زندگی و رفتار هوموهابیلیس به‌عنوان یک گروه وجود دارد که باید پاسخ داده شود. 

آیا هومو هابیلیس می‌توانست صحبت کند؟

این امکان وجود دارد که هومو هابیلی‌ها توانسته باشند از گفتار ساده حداقلی نسبت به امروز برای انتقال اطلاعات کلیدی به یکدیگر استفاده کرده باشند. فرد اسپر می‌گوید: «از رفتار هومو هابیلیس در ساخت ابزار‌های سنگی نسبتاً پیچیده و آنچه که ما در مورد ارتباط میمون‌های بزرگ با یکدیگر می‌دانیم، مطمئن هستم که آن‌ها راه پیچیده‌ای برای برقراری ارتباط با یکدیگر داشتند.»

این ابزار ارتباطی احتمالاً شامل نوعی زبان است احتمالاً برای گفتن چیز‌های بسیار اساسی مانند «مکان خوب برای تهیه مواد خام ابزار سنگی چیست؟» یا «من لاشه اسب آبی را آنجا دیدم»

قبل از هومو هابیلیس چه اتفاقی افتاد؟

ما به طور قطع نمی‌دانیم که هومو هابیلیس از چه گونه‌ای تکامل یافته است، اما همیشه اکتشافات جدیدی در حال انجام است که قطعات جدیدی را به پازل پیچیده تکامل اولیه انسان ارائه می‌دهد. فک پایینی ناقصی منسوب به گونه ناشناخته هومو و مربوط به ۲.۸ میلیون سال پیش، اخیراً در لدی - گرارو، اتیوپی کشف شد. این فسیل می‌تواند نشان دهنده پیوند احتمالی بین آسترالوپیتکوس و گونه‌های بعدی مانند هومو هابیلیس باشد، اما این به هیچ وجه قطعی نیست.

آیا هومو هابیلیس نیای مستقیم انسان مدرن است؟

زمانی که هومو هابیلیس برای اولین بار کشف شد، دیرینه‌انتروپولوژیست‌ها امیدوار بودند که ارتباطی بین انسان‌های اولیه مانند استرالوپیتکوس و جد مستقیم ما هومو ارکتوس ایجاد کنند. با این حال، حدود دو میلیون سال پیش، هومو هابیلیس، هومو رودولفنسیس، هومو ارکتوس اولیه و پارانتروپوس بویسی، همگی در مناظر شرق آفریقا زندگی می‌کردند.

هومو هابیلیس و هومو ارکتوس احتمالا تقریباً نیم میلیون سال در شرق آفریقا با هم بودند. این موضوع بحث در مورد اینکه هومو هابیلیس جد هومو ارکتوس است را سخت می‌کند. 

اسپر می‌گوید: «البته یک پیوند تکاملی بین ما و اجداد اولیه ما وجود دارد. به طور معمول ما در مورد این گونه‌ها به عنوان حلقه گمشده در یک زنجیره خطی فکر می‌کنیم. اما ما باید پیوند بین خودمان و خویشاوندان اولیه‌ی انسانی‌مان را بین شاخه‌های پایینی یک شجره‌نامه بزرگ و شاخه‌های بالایی آن بدانیم.»

فرد می‌گوید: «هومو هابیلیس انحصاری را به چالش می‌کشد که دائماً می‌خواهیم برای خود ادعا کنیم - یعنی انسان‌های خردمند یا همو جنس.» برخلاف درک قبلی ما، معلوم شد که این گونه در صورت و آرواره‌هایش بسیار بدوی‌تر از آن چیزی است که فکر می‌کردیم. این اولین سازنده ابزار نیز نیست، زیرا از آن زمان تاکنون ابزار‌هایی را کشف کرده‌ایم که توسط انسان‌های اولیه ۳.۳ میلیون ساله در اطراف دریاچه تورکانا ساخته شده بودند که قدیمی‌تر از هر عضو شناخته شده‌ای از جنس همو است».

اگر از مباحث مربوط به انسان های اولیه استقبال می‌کنید بهتر است مرد هیترا را هم بخوانید.