گاو آبی بلژیکی؛ گاو بلژیکی معروف به «گاو بدنساز» که ۱۵۰۰ کیلو ماهیچه دارد

راز بقا: گاو آبی بلژیکی یک نژاد گاو گوشتی از بلژیک است. نام‌های جایگزین برای این نژاد عبارتند از آبی- سفید بلژیکی، سفید بلژیکی و آبی بلژیکی. گاو با هیکل بسیار لاغر، تراشیده و فوق عضلانی آبی بلژیکی «عضلانی مضاعف» نامیده می‌شود. فنوتیپ دو ماهیچه‌ای یک وضعیت ارثی است که به جای بزرگ شدن طبیعی فیبر‌های عضلانی منفرد (هیپرتروفی) منجر به افزایش تعداد فیبر‌های عضلانی (هایپرپلازی)، می‌شود.

به گزارش راز بقا، این ویژگی خاص با نژاد دیگری از گاو معروف به «پاید مانتیز» Piedmontese مشترک است. هر دوی این نژاد‌ها توانایی مازادی برای تبدیل خوراک به ماهیچه بدون چربی دارند، که باعث می‌شود گوشت این نژاد‌های خاص دارای محتوای چربی کاهش یافته با حساسیت‌زایی کمتر داشته باشد. آبی بلژیکی به دلیل رنگ خالدار معمولی آبی - خاکستری به این نام خوانده می‌شود. با این حال، رنگ واقعی آن می‌تواند از سفید تا سیاه متفاوت باشد.

تاریخچه گاو آبی بلژیکی

این نژاد در قرن نوزدهم در مرکز و بالای بلژیک، از تلاقی نژاد‌های محلی با گاو‌های نژاد شورتورن بریتانیا سرچشمه گرفت. گاو آبی ابتدا به عنوان نژاد شیری و گوشتی مورد استفاده قرار گرفت. نژاد مدرن گوشتی در دهه ۱۹۵۰ توسط پروفسور «هانسِت» که در یک مرکز لقاح مصنوعی در استان لیژ کار می‌کرد، توسعه یافت.

برای مطالعه بیشتر بخوانید:

گاو بوران؛ گاو آفریقایی شگفت‌انگیزی که ۲۷ میلیارد تومان قیمت خورد!

گاو سرابی؛ گاو ایرانی معروف به «گاو کوهستان» که ۲۴۰۰ کیلوگرم شیر می‌دهد

جهش ژنی مشخصه این نژاد از طریق اصلاح نژادی تا جایی که این وضعیت یک ویژگی ثابت در نژاد آبی بلژیکی بود حفظ شد. در سال ۱۹۷۸، گاو‌های آبی بلژیکی توسط «نیک توت» کشاورز از مرکز کانادا که به غرب تگزاس مهاجرت کرد و گاو‌ها را به دانشگاه‌های منطقه نشان داد، به ایالات متحده معرفی شدند. 

آبی بلژیکی به بسیاری از نقاط جهان صادر شده است. بیست و چهار کشور در آفریقا، آمریکا، اروپا و اقیانوسیه این نژاد گاو را به DAD-IS گزارش داده اند. در سال ۲۰۲۲ جمعیت این نژاد گاو در جهان ۱۰۷۸۷۵ نفر تخمین زده شد. 

ویژگی‌های گاو آبی بلژیکی

آبی بلژیکی دارای یک جهش طبیعی در ژن میوستاتین است که پروتئین را مشخص می‌کند. (میوستاتین: myo به معنی ماهیچه و statin به معنی توقف). میوستاتین پروتئینی است که رشد عضلات را مهار می‌کند. این جهش همچنین با رسوب چربی تداخل می‌کند و در نتیجه گوشت بسیار کم چرب ایجاد می‌شود.

 ژن کوتاه شده میوستاتین قادر به عملکرد طبیعی خود نیست و در نتیجه رشد عضلات بدون چربی تسریع می‌شود. رشد عضلانی عمدتاً به دلیل تغییرات فیزیولوژیکی در سلول‌های ماهیچه‌ای (الیاف) حیوان از هیپرتروفی به حالت رشد هیپرپلازی است. این نوع رشد خاص در اوایل دوره جنینی یک دام باردار دیده می‌شود که منجر به تولد گوساله‌ای می‌شود که در بدو تولد تعداد فیبر‌های عضلانی‌اش دو برابر گوساله بدون جهش ژن میوستاتین است. علاوه بر این، وزن تولد یک گوساله با عضلات مضاعف به طور قابل توجهی بیشتر از وزن یک گوساله طبیعی است.

«گاو آبی بلژیکی» ضریب تبدیل خوراک را به دلیل مصرف خوراک کمتر در مقایسه با میزان افزایش وزن بهبود داده است. همچنین این نژاد گاو ترکیب افزایش وزن بدن که شامل افزایش پروتئین و کاهش رسوب چربی است را نیز ارائه کرده است. 

ساختار استخوانی آبی بلژیکی همانند گاو‌های معمولی است، البته دارای مقدار بیشتری عضله است که باعث می‌شود نسبت گوشت به استخوان آن‌ها بیشتر باشد. عملکرد عضلانی این گاو‌ها به طور متوسط حدود ۲۰ درصد بیشتر از گاو‌های بدون جهش ژنتیکی میوستاتین است. به دلیل افزایش عملکرد عضلانی این نژاد، رژیم غذایی حاوی پروتئین بالاتر برای جبران حالت تغییر یافته افزایش وزن مورد نیاز است. این نژاد به تغذیه با انرژی بالا نیاز دارد و اگر در رژیم غذایی با فیبر بالا قرار گیرد، نتایج مشابهی نخواهد داشت. 

اقتصاد اصلاح نژادی و پرورش گاو آبی بلژیکی به دلیل مشکلاتی که در طول زایمان و تقاضای متابولیک برای خوراک غلیظ‌تر تجربه می‌شود، تقریبا نتیجه مفید چندانی در پی نخواهد داشت.

افزایش نیاز این نژاد به سزارین در هنگام زایمان به معنای افزایش هزینه و کار اضافی است. سرعت کمتر رسوب چربی باعث می‌شود که کشتار در اکثر موارد به تعویق بیفتد که به معنای افزایش هزینه‌های نگهداری این حیوانات است.

گاو آبی بلژیکی نیاز به مدیریت ماهرانه‌تری دارد و در محیط‌های خشن رشد نمی‌کند. به این دلایل و دلایل دیگر، راندمان تولید کلی نژاد از نظر اقتصادی هنوز نامشخص است و احتمالا نمی‌تواند مفید باشد. 

گاو آبی بلژیکی حتی می‌تواند تا ۱.۵ تن وزن بگیرد و به همین دلیل یک گاو کاملا گوشتی محسوب می‌شود. اما از طرف دیگر هزینه‌های نگهداری این گاو به دلیل نیاز به خوراک با پروتئین بالا می‌تواند زیاد باشد و به همین دلیل اکثر دامداران ترجیح می‌دهند از این نژاد کسب سودآوری استفاده نکنند.